18.3. Жұмысты орындау әдісі 18.3.1 .Құрал-саймандар:
а) бета-бөлшектер санағышы
б) уақыт өлшегіші
в) алюминий жұтқыш пластинкалар.
18.4. Жүмысты орындау тәртібі 18.4.1. Санау жылдамдығының 5% орташа-шаршылық салыстырмалы қатесін
қамтамасыз ету үшін қанша импульс саны жинақталу керек екенін анықтау (уақыттың өлшеу
қатесі еленбейді).
18.4.2. Фондық
ф Z санау жылдамдығын 5% қатемен өлшеу.
18.4.3. Препарат пен фонның
Z санау жылдамдығын 5%-дан аспайтын қателікпен
жұтқыштың әртүрлі қалыңдықтары үшін анықтау. Жұтқыш пластинкалардың санын
өзгертудің 1-кестеде келтірілген реті ұсынылады. Бір алюминий табақшаның қалыңдығы
0,09 мм. Алюминийдің тығыздығы =2,7 г/см
2
, мыстыкі, сәйкес, 0,146 мм және =8,9 г/см
2
.
Өлшеу нәтижелерін ұсынылған кестеге тізу.
Кесте-18.1 Жұтқыш
пластин
саны, n t n Z Z = Z-Zф
145
18.4.5 Алынған мәліметтерден жұтылу қисығын кәдімгі
)
(n f z және жартылай
логарифмдік
)
(
lg
n f z масштабта сызыңыз.
18.4.6 Екі сызбадан да толық жұтылу қалыңдығын фон деңгейіне экстраполляциялау
әдісімен анықтаңыз. Ол үшін
)
(n f z сызбасының соңын қайта сызыңыз (18.3 – сурет)
18.4.7.Толық жұтылу қалыңдығын тұрғызылған графиктен (18.3 сурет) анықтау. А
мен Б (фондық санау жылдамдығының қателіктер коридорына кірер алдындағы соңғы екі
нүкте) нүктелері арқылы жүргізілген түзудің
Ф Z Z Z Ф түзулерімен қиылысу нүктелерінен
R қалыңдығы мен
R қателікті анықтау.
18.4.8 Екінші
)
(
ln
n f z (18.4 – сурет) сызбасының ортаңғы сызықтық бөлігін фон
сызығына экстраполляциялап, R–ды табыңыз. Екі нәтижені салыстырыңыз.
18.4.9 Электрондардың жүрімінің алынған мәндерін талқылаңыз. Анық бір мәнді
таңдағаннан кейін 1) санағыштың терезесінің 5 мг/см
2
қалыңдығын; 2) көзді жабатын
қабықшаның 1 мг/см
2
қалыңдығын; 3) Көзбен санаған арасындағы ауаның қалыңдығын
(
3
/
293
,
1
м кг aya ) ескеру керек.
18.4.10 Табылған қалыңдықтың R мәнінен (18.11)-( 18.15) формулаларының
әрқайсысынан
max
)
(
e T есептеп, олардың әрқайсысы үшін берілген энергия мәндерімен
салыстырып, энергаяның ақиқат мәнін анықтау.
18.3-сурет
146
18.4-сурет. 18.4.6. Энергияны анықтаудың
max
)
(
e T қатесін анықтау үшін қалыңдықтың мәндеріне
сәйкес энергияны,
max
)
(
e T ақиқат мәнін беретін формуланы пайдаланып анықтау.