пікірталас түрінде өтеді. Тақырып мағынасын анықтаған соң оқушылар оның
алдыңғы және келешектегі мағынасын бір-бірімен кіріктіре отырып, білімнің
үлгілеріне тартылады. Олай дейтін себебіміз алға қойылған міндеттерді шешу
527
үшін әрбір оқушы өзінің ішкі болжамына, түсінігіне, түйсігіне сүйенеді. Өзінің
өмірлік тәжірибесін қолданады, ойын дәлелдеу үшін әртүрлі қарым-қатынасқа
түседі. Осы жердің өзінде оның әлеуметтік келбеті көрінеді. Операционалдық-
қызметтік әрекеттер атқара отырып, оқушы өз түсінігін құрастырады. Ішкі
ойлаудың даралық сыртқы көрінісі немесе ойлаудың тәсілдері оқытылып
отырған тақырып бойынша оқушының шығармашылық қызметін танытады.
Бұл қызмет оқу үдерісінде динамикалық жағдайда дамиды, тығырыққа тіреледі,
қайтадан құрылады, беки түседі. Өйткені оқушы өзі іздеп оытрған ақиқатқа
жету үшін бірнеше қайшылықты тұжырымдар жасайды.
Сындарлы оқытуда мұғалім оқушының ақыл-ой және әлеуметтік
қызметтерін ұйымдастыра отырып, бұл әрекетке өз түсінігі тұрғысынан
араласады. Ол берілген міндеттерді шешуде айтылған оқушылардың барлық
жауаптарын, пікірлерін, көзқарастарын қабылдайды. Оларды жинақтап,
қорытындылай отырып, оқушылар алдына тағы да міндеттер қойып, оларды
түсінудің бұдан да жоғары деңгейіне жетелеп отырады. Мұғалімнің осы әрекеті
арқылы оқушы әрбір игерілген деңгейдегі білімді біріктіре отырып, өз
дүниетанымдарын кеңейтеді. Сындарлы оқытуда мұғалім даму үдерісінен
оқушылармен бірге өтіп шығады. Себебі, оқушы алдында тұрған қол жеткізуге
тиісті мақсатты мұғалім қояды.
Сындарлы оқытуда мұғалім мыналарды білуі тиіс:
- бала дамудың қай сатысында тұрғанын және оның ойлау қабілетін; бір
сатыдан келесіге өту формаларын;
- оқушының сабақтағы әрекетінің құрылымын;
- оқушының белсенді ойлау қызметін қалай және қайтіп ұйымдастыру
керектігін;
- пәндік білім мазмұнын тұтастай білу.
Сындарлы оқытуда мынадай білім, дағды, шеберлікті меңгеруі тиіс. Ол
үшін оқушылар мынадай үлгіде жұмыс істейді:
- интербелсенді әрекет етеді;
- дербес ойланады.
Оқушының интербелсенді қызметі мынадай құрылымда жүзеге
асырылады:
- жұппен, топпен пікірталаста;
- дөңгелек үстел, брейн-ринг түрінде;
- диалог, дебат негізінде;
- қате жауапты анықтау немесе дұрысын табу;
- өзін тексеру, бір-біріне түсіндіру, т.б. үлгіде.
Оқушының дербес ойлау қызметі мынадай жұмыс түрлерінде көрінеді:
-
пікірталас;
-
диалог;
-
дебат;
-
тестік тапсырмаларды орындауда;
-
бақылау жұмысында;
-
жекелей, шығармашылық, жобалау тапсырмаларын орындағанда.
528
Оқушылар сындарлы оқыту негізінде білім ала отырып, әлеуметтік және
академиялық мынадай білім, дағды, шеберлікті меңгереді:
Достарыңызбен бөлісу: