қозғалысты қайталау емес, ал оның жасалу жолы. Дұрыс жүргізілген
жаттығу бірте-бірте берілген қозғалыстық тапсырманың орындалуы үшін пайдаланатын құралды емес, ал осы тапсырманы орындау үрдісін қайталай отырып, біртіндеп құралды ӛзгертіп, жақсартады [24, 175
б.]. Егер Н.А. Бернштейн ҧсынған дағды қалыптасуының кезеңдерін
Л.Б. Ительсон бойынша дағды дамуының сатыларымен салыстырса,
онда дағды қалыптасуына кҥрделі қозғалыстық жҥйенің қҧрылуы
ретіндегі тәсілдің ортақтығы назар аудартады, алайда Ительсон осы
қҧрылудың тек психологиялық жағын (мақсат, әрекет, тәсіл, бақылау
терминінде, және де осы іс-әрекеттің ішкі жағы тҧрғысынан, яғни ӛзі
жҥзеге
асатын
ойды
талдаулық-синтетикалық
операциялар)
қарастырған. Дағдының Л.Б. Ительсон бойынша даму сатылары
меңгерудің жалпы схемасы кескінінің мәні екені маңызды [86, 113 б.]. Бҧл білімді игеру процесі мен әрекетті ӛңдеудің бірлігін суреттейді
[тағы да 158 қараңыз]. Л. Б. Ительсон бойынша дағды дамуы
Дағды дамуының
кезеңдері
Дағды сипаты
Дағды мақсаты
Әрекетті орындау
ерекшелігі
Танысу
Әрекеттерді
елестету
және
мағыналау
Әрекетті орын-
дау амалдары-
мен танысу
Мақсатты айқын бірақ
оған
жету
тәсілдерін
айқын
емес
түсіну;
әрекет кезіндегі біршама
дӛрекі қателер
Дайындық
(талдаулық)
Саналы,
бірақ
епсіз орындау
Әрекеттің жеке-
ленген
эле-
менттерін иге-
ру;
оларды
орындау тәсіл-
дерін талдау
Әрекетті орындау тәсілін
анық түсіну, бірақ тура
емес және босаң орын-
дау: артық қимылдар
кӛп, зейін ӛте қатты
қысылу үстінде; ӛз әре-
кетіне жұмылу; бақылау-
дың нашар болуы
230
Стандарттаушы
(синтетикалық)
Әрекет элемент-
терінің
авто-
маттандырылуы
Қарапайым қи-
мылдардың бір
тұтас әрекетке
үйлесуі
мен
бірігуі
Қозғалыс сапасының жо-
ғарлауы, олардың қосы-
луы, артықтарын жою,
зейінді нәтижеге аудару,
бақылаудың жақсаруы,
бұлшық еттік бақылауға
кӛшу.
Вариацияланушы
(ситуативті)
Жағдайға икемді
бейімделу
Әрекет сипатын
ырықты реттеу-
ді игеру
Әрекеттерді нәзік мақ-
сатты орындалуы; ар-
найы сенсорлық синтез-
дер негізінде қадағалау;
интеллектуалдық синтез-
дер (ішкі түйсік)