Мемлекеттік тілде оқымайтын

7-сынып.  Қ азақ  тілі 
Оқулың авторлары: Т.М.Артыңова, Б.Немеренова
Алматы: Атамүра
№
1
Грамматикалық
т а қ ы р ы п
6-сыныпта өткенді 
қайталау
Лексикалық тақырып
Білім күні
Сағат
саны
1
2
6
8
10
11
Ү
12
13
14
15
16
17
18
19
20
22
25
27
28
29
30
31
33
34
35
36
37
Фонетика
I модуль. Менің отбасым
Үндестік заңы
Дыбыс үндестігі 
Сөздік диктант
Біздің пөтеріміз
Менің достарым 
Менің бос уақытым
2
Жіңішке
қосымшалар
Менің сүйікті ісім
Өздік жүмыс
Нөтиже сабақ
Деңгейлік тапсырмалар 
Менің отбасым______
Кіріспе білім 
деңгейін тексеру 
диктанты
Біздің отбасым ыз
Қатемен жүмыс
Жуан қосымшалар 
Ана тілім — енім
Лексика
Антоним
II модуль.  Қазақ тілі — мемлекеттік тіл
22 қыркүйек -  Тілдер мерекесі 
ҚР-ның Мемлекеттік тілі_____
Фразеологизмдер
Синоним
Сездік диктант
Қанатты сездер____________________
I Қазақ тілі -  қазақ халңының ана тілі 
Сәздіктер 
___________  
.  .
Омоним
Қазақ тілі саоағында
Тіл дамыту
Сабакта
Нәтиже сабақ
Ана тілі
Етістік
Етістіктің жасалуы 
Дара,күрделі етістік
III модуль.  Қазақстан Республикасы И 
тәуелсіз мемлекет  ________________ _
Менің Қазақстаным  ~   ~  Щ 
Щ
Ш
 
ҚР-ның мемлекеттік рәміздері. 
Мемлекеттік Tv
Негізгі,туынды
етістік
Мемлекеттік Елтаңба
Етістікті қайталау____ Мемлекеттік Әнүран
.азақстанның жетістіктері 
Теуелсіз Қазақстан
Болымсыз етістік
Тест;___________  
Щ |   I
Етістіктің шақтары 
Менің елім — менің жерім
Терме диктаиті 
ЩШ
 
I
Менің туған жерім
Тіл дамыту
Сүйікті қалам
Нөтиже сабақ
Менің елім
Бақылау диктанты 
Қазақстан
Қатемен жүмыс
Сын есім______
Нег-гі,туынды сын 
есім
IV модуль. Мемлекеттік мерекелер
Ата Заң күні
Дара, күрд. сын 
есімдер_______
Тіл дамыту
Ііөтиже сабақ
Республика күні
Мақал-мәтелдер
1
Қуанышты күндер
Өткенді қайтала
78

----- ------------- -------------------
V
11 тоқсан
45 
1
сагат  !
1  1 Сан есім
V модуль. Кең байтақ Қазақстаным
“2 
1
2
Сан есім 
! Ақмола облысы
3
Дара сан есім
Батыс Қазақстан облысы
4
Күрделі сан есім
Қазақстанның кен байлықтары
1
5
Диктант
Караганды
1
6
Қатемен жүмыс 
Негізгі сан есім
Қазақстанда
1
І  7
Туынды сан есім
Менің туган елкем
8
Есептік сан есім
Менің Отаным -  Қазақстан
9
Мазмүндама
Менің елім 
\  
]
10
Жннақтық сан есім
Отан -  отбасынан басталады
1
11
Нөтиже сабақ
Кең байтақ Қазақстаным
1
12
Есімдік
VI модуль. Табигат тамашасы
1
3
Тест
Көкшетау вңірі
1
!  14
Сүрау есімдігі
Туған өлке табиғаты
1
15
Жалпылау есімдігі
Үлкев Алматы көлі
2
16  ! Жалпылау есімдігі
Қазақстан таулары
1
17  1Белгісіздік есімдігі
Қазақстаи қорықтары
18  ! Өздік есімдігі
Алматы қорығы 
,
1 
-
[  19  ! Есімдіктер
Қоргалжын қорығы
1
20  !
Аралық білім 
деңгейін тексеру 
диктанты
Елімнід табиғаты
1
21
Қатемен жүмыс
Туған жердің қүстары мен жануарлары  j
1
22  j
Бол ы мсыздық 
есімдігі
Табиғатты қорғау
1
23 !  Есімдікті қайталау 
Терісі бағалы аңдар 
1
24  ; Сөз қүрамы
Жабайы аңдар
1
25  1 Сөз ңүрамы
Қоянның қүлағы неге үзын?
1
26 1 Етістік
Хайуанаттар бағы
I  27  і Етістік
Аңшылық. Атбегі
1 
!
28 
Нәтиже сабақ
8-сынып.  Қазаң  тілі 
Оқулық авторлары:  С.Дүйсебаева,  Г.Байтілеуова,
А .Қош қари,Г.Боранбаева
Алматы:  Мектеп
і  м.
Грамматикалық тақырып
Лексика лық тақырып
Сағат
саны
1
Фонетика
1 қыркүйек -  Білім күні
1
Г   г
2
Фразеологизм
Өмірталабы 
*
2
3
Фразеологизм
Тіл қүдіреті 
I! 
і
!  4
Сөз тіркесі
Тіл -  үлттың игілігі
3
э
С өз тіркесі
Тіл туралы толғаныс 
]
1
6
Сөз тіркесі
Қүдіретті төрт ана
1
7
Сейлем
Тіл мәдениеті туралы
I
8
Сүхбат
Тілден артық қазына жоқ 
1
1 
1
9
Кіріспе білім деңгейін 
тексеру диктанты
Ана тілі 
j
1
10
Қатемен жүмыс
Нөтиже сабақ
1
11
Тест
Тіл жоқ жерде, үлт жоқ
1
79

12
Сейлем
ҚР халықтарының Тілдер 
[ 
мерекесі
a
 
I 
■
 '  ■
 ---
—
13
Сейлем түрлері
Қазақстан 
I. 
.2..1
14
Хабарлы сейлем
Қазақстан 
1 
2 
I
i s   j Хабарлы сейлем
Қадыр Мырза Өли,  «Қазақ осы* 
|
1 
і
1
6
Сүраулы сөЙлем
Кең байтақ Республикам 
|
1 
і
1
7
Терме диктанты 
1Мемлекеттік рәміздер тарихынан
..............
?
---- 1
18  IБ
үйрыкты
 сейлем
КР Әнүранының шығу тарихы
1 
{
19  | Лепті сейлем
Е.Хасанғалиев.  «Атамекен» ені
.....
L .
  j
20  | Лепті сейлем
Әр елдің салты басқа 
]
1
21  1Сейлем түрлерін қайталау
Елбасы жолдауы
1
22
Сейлем мүшелері
Барыс 
4 
I
1
23  } Түрлаулы мүшелер
Үлттық валюта -  теңге 
1
з  
1
24  I Мазмүндама
!
- .  1  4
25
Түрлаусыз мүшелер
Ел ордасы -  Астана
1 
1
26
Түрлаусыз мүшелер
і 
Елбасы -  ел тірегі
1
27
Аныктауыш
Эпитет. Астана қаласының 
j 
елтаңбасы
1 
1
28
Анықтауыш
ҚР*ның бүрынғы астаналары 
туралы
Щ ц
29
Бақылау диктанты
1  _ |  
----- і
30  j Катемен жүмыс
Отаншылдық -  үлы қасиет
3
1
Толыктауыш
ҚР-нын Республика күні
I 
1
32  j
Сейлем мүшелеріне талдау
Отан, туған жер туралы даналық
сөздер
2
33
СеЙлем мүшелеріне талдау
Ел ертеңі -  жастар
34  1 Тест
Нетиже сабақ 
j
1
35  !1 Токсандық қайталау
1 
1 
, „ „ —
11 тоқсан
45
сағ
1
1 Сейлем мүшелерін 
кайталау
Қазақстан халықтарының 
Ассамблеясы
і
2  i
Сейлем мүшелерінің 
сейлемдегі орны
Бірлік пен ынтымақ елі
2
■
 
^ -  ■■■J
3
Диктант
і   щ
■НЯЯяВН;
4
Катемен жүмыс
Тамыр
1
5
Дара жене күрделі 
1 бастауыш
I  Елдестірмек елшіден
2
6
ГДара баяндауыш
Қазақ шүленгерлері
.... ?— !
7
.
И
 'і
Түрлаулы мүшелер
Әр елдің салты басқа
2  1
8
1 
-- 5-—
  —
  ■
 
- ■ ■
 ■
  "  11  ■
 
^  ■
■
Г Сүхбаттасу
Бақыт ынтымақта
1
9
Мазмүндама
Нәтиже сабақ
2 
1
10 I  Күрделі баяндауыш
Қасиетті іс
2
11 !  Курделі баяндауыш
Қызыл кітап
2
12
1 ■
  .■!§■■■  - 
.  1 ■
 ■
 ■ 1 
■■■■!■ ..........
Г Баяндауыш
Қасиетті іс
2
13
1 Бастауыш пен баяндауыш 
арасына қойылатын
сызықша
Жер -  Ана жыламасын
1
14
Баяндауыш
Табиғатты қалай қорғаймыз?
2
15
j ------------- - ; 
**_  ■. 
. 
■■■-------- 
-------
1 Бақылау диктанты
... 
J - J
16
I  ---  ®-■ ^ 
SP1  •
1 Катемен жүмыс
Байқоңыр -  ғарыш айлағы
1
17 !  Синтаксистік талдау
Түңғыш ғарышкер
2
80

[1 8
Сейлем мүш-не талдау
16 желтоқсан-ҚР*ның Тәуелсіздік күні
1
19
1 Лексики-
грамматикалық тест
Отан туралы маңал-мөтел, өлеңдер
1
I  20
Түрлаусыз мүшелер 
|1 Су -  тіршілік көзі
1 2
і  21  I Толыктауыш
Ғалымныд пікірі
1
22
Тест 
11 Нәтижесабақ 
|I2
23
Ьш ■■  ■
■
 
1 Ш
Сөйлем мүшелері
Жаңа жыл қарсаңында
2
24
Тоқсандық қайталау 
1
1
.................................  
...................
V* 
...« 
.
-  -  
—
.  
........ 
-- 
11 35 сағ
9-сынып.  Ң азақ тілі 
Оңулық авторы: Т.М.Артықова.
Алматы: Атамүра 
(қосымша К. Сариева. Алматы: Мектеп)
JS&
Грамматикалық
тақырып
Лексикалық тақырып
Сағат
саны
1  1  .
Қайталау
1 қыркүйек — Білім күні. 
1 модульге кіріспе
2  І Фонетика
Жазғы демалыста (Сариева)
—---  —
 ■
 —
 ■
 
і
!
3
Тән дыбыстар
Қазақ тілі туралы қысқаша 
малімет
1
I
4
Дауысты дыбыстар
Алфавиттердің ауысуы
. 
1
5
Дауыссыз дыбыстар
Араб жазуымен жазылған түңғыш 
кітаптар
1 
j
6
Фонетикалык талдау
Орхон-Енисей жазулары (Сариева)
1  і-  1
I  7  !
Терме диктанты
■» _.... 
д..—У
Орхон-Енисей жазуларын 
үйренейік (Сариева)
1
,  1  | |
і  8  І[  Қатемен жүмыс 
|ГЛатын алфавиті 
1
2
I  9
Г
 
г 
1
 ‘ 
1
-  1 '  - г 
1
-  —
 
~ J
 
- Н
Сөз таптары 
і
ГОрыс алфавиті
1  10  11 Морфологиялык талдау  |1 Жатгырулармен жүмыс
1 
• 
\
1  11
Кіріспе білім деңгейін 
тексеру диктанты
Ана тілі
1 
f
12
Қатемен жүмыс
Тіл тарихы. Түркі тілдері (Сариева)  |Г  і
!  13 1 Синтаксистік талдау
Тіл туралы ойлар (Сариева) 
|I 
і  
!
1
14
Түрлаулы мүшелер
Қазақ тілі мәселесі. 22 қыркүйек -  
Тілдер күні
і---------
%
 С
1 I
d
Түрлаусыз мүтнелер
Түркі халықтарының түбі бір 
(Сариева)
і   л
і
16
Тест
Нәтиже сабак 
1
1 
I
(1 7
Жай сөйлем, түрлері
Қазақ елінің келешегі 
—
 
қазақ
1
ч ш т
  1
 *•?* - » 
■
1  i s
Жай сойлемді талдау
Алғашқы үстаз
19
Қүрмалас сөйлем
11 модульге кіріспе
, 
1 
j
I 
20
Қүрмалас сөйлем
-------- --—
--—
—
 —
 
^^  _
 —
 —
—
 —
-- —
 —
 —
 
|И
 и 
|_
р
 
~
 
і 
- - - -■
----  --—
—
—
 —
 ---  -—
В.В.Радлов
[2 1
Түсіндірме диктант
Радловтың ецбегі (Сариева)
. 
X 
1
22
Қатемен жүмыс 
|!  В.В.Бартольд,Н.Сауранбаев
2 
j
і  23
Қүрмалас түрлері
г.Айда ров
1 
1
!  24
Қүрмалас түрлері
Ғалым Ғ.Айдаровиен сүхбат 
(Сариева)_______ ____ _____ _____
1
г—
—
—
—
25
Қүрмалас түрлері
Ғылыммен жақын болсаң.жетерсің 
мүратқа
1
6-136 
81

26
Мазмүндама 
| Өйгілі тілші-ғалымдар 
1 1
_  
т  
і
  шт
27
Нәтиже сабақ
Модульді бекіту 
I 1
28
Салалас қүрмалас сөйлем  |  Отан 
! 1
29
Салалас қүрмалас сөйлем 
түрлері
Қазақстан Республикасының
рәміздері
2
\
_______________________
30
Салалас қүрмалас сөйлем
Қазақстан Республикасындағы 
Тілдер мерекесі 
]
1
31
Жалғаулыңты,
жалғаулықсыз
Тіл туралы Зад
1
32
Бақылау диктанты
Қазақ елі 
];  1
33
Қатемен жүмыс
Кең өлке (Сариева)
!  1
34
Жалғаулықты салалас
Отан туралы макал-мәтелдер 
сайысы
2
35
Жалғаулықсыз салалас
Үлы Жібек жолы (Сариева)
1
36
Салалас қүрмалас сөйлем
Туған өлкем
j  1
37
Салалас қүрмалас сөйлем
Республика күні
!  і
38
Салалас қүрмалас.сөйлем
Алтай мен Тянь-Шаньға дейін 
(Сариева)
і
39
Тест
Нәтижесабақ
і
40
Токсандық қайталау
Модульді бекіту
д
41
Жаттығу, пысықтау
11
Өткенді қайталау
і
II тоқсан
45
сағат
1
Салалас қүрмалас сөйлем
IV модульге кіріспе. 
Тарихи қайраткерлер
1
2
Салалас қүрмалас сөйлем
Тарихи түлғалар
1
3
Салалас қүрм. сөйл 
жасалуы
Сүлтандар
1
4
Салалас қүрм. сөйл 
жасалуы
Билер. Қазақ даласының кемеңгері
1
5  I Салалас қүрмалас сөйлем
Төле би 
I
1
6
Салалас қүрмалас сөйлем 
і
Қаз дауысты Қазыбек
1
7
Салалас қүрмалас сөйлем
Әйтеке би 
! 1
8
Диктант
Тарихи түлғалар 
і І
9
Қатемен жүмыс  . 
] Үш дана-үш кемеңгер
1
10
Ықғайлас салалас
Қазақ батырлары 
; 1
11
Ыңғайлас салалас
Қабанбай батыр
1
12
Ыңғайлас салалас 
|  Бөгенбай батыр
1
13
Ыңғайлас салалас
Сырым батыр 
!'1
14
Тест(Сариева
«Өлкетану»)
Нәтиже сабақ
1
15
Қарсылықты салалас
V модульге кіріспе Көне қалалар
1
16
Г 
Қарсылықты салалас
Түркістан қаласы
1
17  Қарсылықты салалас
!  Ежелгі қалалар 
1 
1 
1
18
Қарсылықты салалас
Менің қалам
1
19
Карсылықты салалас
Орал қаласы
1
20
Қарсылықты салалас
Алматы қаласы
1
21
Қарсылықты салалас
Астана қ$ласы
1
82

22  !
!
——  
1 
■
■
■
■
■
 
1 
■■■■ ■
 ■
 
■■ ■
 ■■■■■■ 
■ ■■ 
■
■
  ■
  —  
■  — 
ЛІузмүндама 
і Орал-тарихи қала
1
23
Тест 
1Н эти же сабақ
1
24  і Сөйлем талдау
Жаттығулармен жүмыс
1
2
5
Себеп-салдар салалас
VI модульге кіріспе Қазақ отбасы. 
Ата-ана
2
26
Себеп-салдар салалас 
1Отбасы мүшелерінің мінезі. 
Төуелсіздік күні
1
27  !
I Аралық білім деңгейін 
тексеру диктанты
Қайталау
1
28 1 Қатемен жүмыс
Жеті казына мен жеті ырыс 
! 1
29 1 Себеп-салдар салалас 
!  Адамныд қүндылығы
1
30 :  Себеп-салдар салалас 
І Қазақ халқының салт-дәстүрлері
2
31 :  Себеп-салдар салалас
! Деңгейлік тапсырмалар орындау
1
32 |  Себеп-салдар салалас 
І
1
  Қош келдің, Жаңа жыл!
1
33 !  Нәтижесабақ
Біздің отбасымыздағы дәстүрлер
1
35
1 сағат
Сабақңа жан-жақты дайындың сабақтың нәтижелі бо- 
луын қамтамасыз  етеді.  Сондықтан мүғалім әр сабақңа 
күні  бүрын  өте  үлкен  дайындық  жасауы  тиіс.  Бүл  да- 
йындыңтың барлығын мүғалім жүйелі түрде жазып оты- 
рады. Сабақтың жазбаша мазмүнына мүғалім кіргеннен 
бастап сабақ бітіп, сыныптан ш ыққанға дейінгі жүмыс- 
ты ң  түрлері  мен  сөйленетін  сөздің  бәрі  толың  кіруге 
тиісті.  Сабақтың  ңай  бөлімінде  ңандай  көрнекіліктер 
ңолданылатыны көрсетіліп отырады. Әсіресе, машыңңа 
әзір л ен етін   студенттер  м ү ғалім н ің   сүрағы м ен  бірге 
оқуш ының ңандай  жауабы  болу  мүмкінін  ж азы п  оты- 
руы  керек.  Сабақ барысын  осындай  дайындықпен  бас­
тап,  оны ж ылда тольщтырып,  түрлендіріп,  жаңартып, 
жылда жақсартып отырған мүғалім шеберлікке жетеді. 
Мүғалім  сабаң  тақырыбын  күнделік  жоспар  бойынша 
анықтайды.  Сабақтың  түрі  мен  ңүрылысы  тақырыпқа 
қарай  белгіленеді.  К өпш ілік  сабаңта  үй  тапсырмасын 
тексеру болады.  Басңа үлт оқушыларының тілге ңызы- 
ғушылығын  арттыру үшін қазақ тілінің дыбысын айту 
мақсатында қазақ тілі сабағын ауызша жаттығудан бас- 
таган жөн. Ауызша фонетикалың жаттығуға қысңа өлең, 
жүмбаң, өн ңолдануға болады.  Бастауыш сыныпта про­
фессор  Ө.Ж үнісбек  үсынған  "фонетикалық  камертон" 
қолданған да тиімді. Бүл көрнекілік арңылы оқушылар 
дыбыстарды өндетіп,  жуан дауыстыларды жуан дауыс-
83

пен,  ж іңіш ке  дауыстыларды  ж іщ ш ке  дауыспен  аитып 
дағдыланады.
Ж аң а сабақты түсіндірудің ең үтымды жо лын тандап, 
оны  түсіндіруде  ж асалатын  ж үмыстың түрлерін  белгі- 
леп,  ж атты ғу,  мөтін,  диалог  таңдап  ңою  керек.  Ж аңа 
сабаңты  оқуш ы ны ң  меңгергенін  тексеру  ж олдары   ес- 
керіліп,  оның сүрақтары  мен  жауаптары  ж азы лы п  қо- 
йылады.  Үйге  берілетін  тапсырма  күні  бүрын  белгіле- 
неді. Үй тапсырманың мақсаты -  оқуш ының ж аңа сабақ 
материалын үйде қайталап оны үмытпайтындай есте сақ- 
талуы, қамтамасыз ету, ол материалды оқушы күнделік 
өмірде  қарым-қатынаста  ңолдана  алатындай  ету.  Үйге 
берілетін тапсырма сабақта ж ан-ж аңты  түсіндіріліп бе- 
ріледі.  Ө йткені,  үйде  ол  тапсы рм а  ата-ан алары н а  да 
тү сін ік ті  болса,  оларды ң  қ а за қ ш а  сөйлеп  үйренуіне 
әсерін тигізеді.  I сыныпта тапсырма берілмейді,
Сабаңқа  дайындыңта  көрнекілік  те  өзірленуі  керек. 
Қ аж етіне  қарай  кестелерді  ж асап,  суреттерді,  перфо- 
карталарды дайындап, ңолданатын қүралдарды көрсетіп 
ңою қаж ет. Олардық пайдаланылуы сабақтагы қажетті- 
лігіне байланысты.  Пайдаланатын  көрнекіліктер сабаң 
уақытын тиімді  жүмсауга  өсерін тигізеді.  Олар эстети- 
калы қ ж ағынан тартымды болуы кер ек.
5.4. С абақты   үй ы м дасты ру ж олд ары
Сабақ нөтижесі -  үйымдастыруда. Қ азақ тілін оңыту- 
дағы сабақ түрлері, оны жүргізу жүйесі мен барысы өлі 
де  назар  аударуды  ңаж ет етеді.  Білім  берудің  мынадай
өдіс-төсілдері бар.
1) жаңа сабақ пен еткен сабақты жүйелі байланыстыру;
2) жазба жүмыстарын ж үйелі жүргізу;
3) сабаң барысында уақытты дүрыс пайдалану.
Бүл мәселелер сабақ үстінде бір-бірімен тығыз байла­
ны сты   ж ү р гізіл ед і.  М ысалы:  Ж а ң а   сабаң  сан  есімді 
түсіндіру  болса,  оның  ж ақты   белгілерін  аны қтап  қою 
міндеттеледі. Олар: а) сан есім сөз табының бірі екені; ө)
84

заттЁиң  саны н  б іл д ір етін д ігі;  б)  қ ан ш а,  неш е  деген 
сүрақңа жауап беретіндігі; в) сан есімге тән арнаулы сөз 
тудырушы  ж үрнақтары   бар  екендігі.  Осы  белгілеріне 
қарай мүның алдында өткен бүкіл зат есімді түгел ңай- 
таламай, уаңы т^а сөйкес ең негізгі, жаңын тақырыпты 
еске  түсіруге  болады.  Ж аңа сабаңты  түсіндіруде  ыеден 
бастау,  не  мөселеге  көңіл  бөлу,  нені  ңамту керек  жөне 
олар не арқы лы  жүргізіледі деген мөселелер анықтала- 
ды.
1) сан есімнің бір тақырыбына ңатысты өзіндік белгі- 
лерін  айқы ндайты н  сөйлемдер  кестеге  ж азы лы п ,  ол 
сүраң-ж ауап  арңы лы   талданады,  яғни  көрнекілікпен 
жүмыс жүреді.
2) сол объектілерге мүғалім мен оқушылар мысалдар 
ойланып айтады.
3)  оңулыңтағы  немесе  дидактикалы қ  материалдан 
дайындап  алған  мөтінмен  нақтылы жүмыс  ж үргізіліп, 
негізгі объектіні тапңызады. Ол плакатңа немесе таңта- 
ның екінш і жағында күні бүрын жазулы түрады.
4) бүл талданған объектілерге көз ж еткізіп алған соң, 
оқулықтағы ережеге мән беріліп зейін қойғызып оңыты- 
лады .  К ітанты   м үғалім   өзі  немесе  оңуш ы ны ң  біріне 
оқытады.  Міне,  м үғалім нің  баяндауы,  түсіндіруі  осы 
төрт бөліктен түрады. Келесі мөселе -  бекіту сабағы. Бе- 
кіту  сабағында  оқулы қтан  бүкіл  сынып  оңушыларын 
ңаты сты рған  ауы зш а  ж атты ғу  жүмысы  орындалады. 
Ауызша жаттығудың мөні оңушылардың зейінін жүмыс- 
қ а аудару жөне белсенділіктерін арттыру,  іске жүмыл- 
дыру  болын  табылады.Одан  кейінгі  жазбаш а  жаттығу 
жүмысын орындату кезінде барлық оқушылар өздігімен 
ойланады,  ж ацңай оңулықпен жүмыс жасайды.  Келесі 
ж а ң а   саб ақ ты   ж и н а ң т а у д а   м ы н а  ж үм ы с  тү р л е р і 
жүргізіледі. Мысалы: Сан есім немесе сөз қүрамын жөне 
сөз таптарын оқытуда болсын, бір сабақ көлемінде көбіне 
сөздік,  терме,  түсіндірме,  диктант түрлерінің бірі  алы- 
нады,  ол өз тұсында бірден тексеріледі де, одан оқушы- 
лардың  қанш алы қты  білім  алғандығы  бірден  көрінеді. 
Қорытындылау ауызш а сүрактар арқылы жүргізіледі де
85

сабаңта  "не  білдік,  не  оңыдың,  не  оры ндады қ”  деген 
еүраңтарға жауаптар алынып, жүйеленеді, ж инақтала- 
ды.  Б ір ік к ен   сабаңтың  келесі  бөлігі  үй  тапсырмасы н 
сүрау. Үй тацсырмасы өткен материалдармен байланые- 
тырыл ып та сүралады . Біраң бүлардың әрқайсысы жеке 
сабаң ретінде 45 миниутта өтілуі сирек кездеседі.  Бірақ 
ол  да  төжірибеде  бар.  Сондыңтан  олардың  ж еке  сабақ 
ретінде өтілген түрін сабаң деп атау керек.  Ал олардың 
бәрі  бір  сабақты ң  қүрам ы нда  кездескенде,  сабаңтың 
бөлігі деп аталады. Мүғалім сабаңтың ңүрамына кіретін 
бөліктердің  әрңайсысы на  уақы тты   дүрыс  бөлуге  мөн 
беруі  тиіс.  Сабаңтың  іш к і  бөлімдеріне  у акы т  бөлуде 
өткен  сабақты ң  қ и ы н -ж ең іл д ігі,  оқуш ы ларды ң   оны 
ң ал ай   м ең герген дігі  ескер іл ед і.  Соған  қ а р а й   у ақ ы т 
бөлінеді, бірақ ол уаңыт 10-12 минуттан аспағаны дүрыс. 
Ж аң а сабақңа болінетін уаңыттың 20 минуттан кем бол- 
мағаны дүрыс. Ал ж аңа сабаңты оңушының ңалай мең- 
гергенін аныңтауға 7 минут уаңыт жетеді.  Ж аң а сабақ- 
ты бекіту,  қорыту үтаін 3-4 минут уақы т бөлген дүрыс. 
Ж аң а  сабақ,  оны  оңушының  меңгергенін  аны қтау  мен 
бекітуге барлыгы 20-30 минуттай уаңыт бөлінеді. Ал үйге 
тапсырма беруге 4-5 минут уаңыт керек. Тәжірибеде кез- 
десетін  үй  тапсырмасын  берудегі  асығыстық  сабаңтан 
оры н  ал м аған ы   ж өн.С абаң   б ө л ік тер ін е  у аң ы т  бөлу 
ж өніндегі  көрсетілген  бүл  мөлш ерлер  бүлж ы мас  заң 
емес.  Ол  сабақтың  маңсатына,  мазмүнына ңарай түрлі 
өзгерістерге  түсе  береді.  Оны  мүғалім  ңаж етіне  қарай 
шешеді. Біраң уаңыт мөлшеріне себепсіз ж асалған өзге- 
р істер д і  дүры с  деу  қ и ы н .  С абак  к ү р а м ы н а   к ір е т ін  
бөліктердің бәрі өр сабақта болуы міндетті ме деген заң- 
ды  сүрақ  туады.  Оған  міндетті  емес  деп  ж ауап  беруге 
болады .  К ейбір  ү л к ен   таң ы р ы п ты   ө ткен н ен   к е й ін , 
мүгалім  сабаңты  тек  қайталауға  гана  арнауы  мүмкін. 
Орыс  мектептеріндегі  қазаң  тілінде  бірімен-бірі  байла- 
ны сты   н ү сң ал ар д ы ,  оған  қ аты сты   ж а т т ы ғу л а р   мен 
өңгімелерді,  ж аңа сөздерді  өткен соң олардың  ңолдану 
дағдысын  өбден  ңалыптасты ру  үш ін  сабаң  өткізіледі. 
Мысалы:  Етістіктің  ш аңтарын  өткеннен  кейін  оқушы-
86

ның  ш аңтарды  сөйлеуде  колдану  дағдысын  қалыптас- 
тыру үшін бір сабақты әңғімелесу, сөйлесуге арнауға бо­
лады.  Мүндай сабақтың ңүрамы түрлі болады. Онда екі 
кісінің  әңгімесі  (сүраң-ж ауап,  диалог  ретінде  немесе 
әңгімеге қатысуш ылардың ңысңа-қысқа әңгіме айтуы, 
т.б.) ретінде, жеке адамның сөзі әңгіме ретінде, көп адам- 
дардың әңгімелесуі, тақпаң, жүмбаң айту, сурет мазмү- 
ны туралы  әңгімелеу,  экскурсия  туралы сөйлесу сияқ- 
ты  жүмыстар  ж үргізіледі,  таңырыптар  да  түрлі-түрлі 
болады. Ондай сабақта етістіктің шаңтары бар мәтіндер 
алынуы ңаж ет.'
5.5.  С абақты ң қ ү р ы л ы м ы
Оқу  орыс  тілінде  ж үретін  мектептердегі  сабақты ң 
ңүрылысы ана тілі сабағының ңүрылысындай, атап айт-
қанда ол мыналар:
1.  С абақты ң  үйы м дасты ры лу  кезеңі.  Б үл  кезеңге 
сәлемдесу,  оқуш ыларды  түгендеу,  оқушы  назарын  са- 
баққа үйым дастыру ж атады .
2. Үй тапсы рмасын тексеру. Үй жүмысын, үйге беріл- 
ген  тапсырманы  үнемі  тексеріп  отыру  оқушының  оны 
орындауына эсер етеді. Оңушы үй тапсырмасының тек- 
серілмей қалатын кездері болатынын сезсе, үй тапсыр­
масын жасамай келуі де мүмкін. Сондыңтан үй тапсыр- 
масы  м індетті  түрде  тексерілуі  ж өне  бағалануы   өте
ңаж ет.
3.  Ж а ң а   саб ақты   түсіндіру.  Б үл  сабақты ң  оқуш ы 
білімін толықтыратын бөлімі. Оқушы білімі өр сабақ са­
йын толығып отыруы тиіс. Оқушы әр сабақта өзіне таныс 
емес, ж аңа материалмен кездесіп отырады.
4.  Ж аң а материалды бекіту.  Мүғалім оқушыға ж ақа 
материалды ғана түсіндіріп қоймай, оны оқушының есін- 
де сақтайтындай дөрежеге жеткізуі керек. Ол үшін көпте- 
ген түрлі-түрлі жүмыстар жасайды, өдіс-төсілдер ңолда- 
нылады.  Онсыз  оқушы  ешбір  материалды  есіне  сақтай
алмайды.

5. 
С абаңты   қ о р ы ты н д ы л ау ,  үй ге  тап сы р м а  беру. 
Ж аң а материалды бекіту жүмысымен  бірге оқуш ының 
ж аң а материалды меңгергені аныңталады. Ж аң а сабақ- 
ты ңорыту оны бастан-аяқ қайталау емес. Бүл оқуш ыға 
мөселенің  негізін  еске  саңтауға  көмектеседі.  М үғалім
үи тапсырмасын оқуш ыға түсіндхрш,  ңалаи орындауға 
бағыт  береді.  Сабақ  ңүрылысын  төменгі  кесте  арңылы 
көруге  болады.  Бірак  сабақтың кезеңдері  өзгеріп  түра- 
ды.  Ж оғарыда айтылғандай,  қазақ тілі сабағын кіріспе 
ретінде ауызша дыбыс жаттығуынан бастаған ж өн. Ж аңа 
сабақты түсіндіруде ана тілінде айтып, қазаң тіліне ауда-
ру.  Мысалы:  бастауыш  сыныпта  сурет  арңылы  қант 
суретін көрсетіп, оның аудармасын талап етудің қаж еті
и
ж оң,  өиткені  суреттен  ол  не  екенх  көрініп  түр,  содан 
к е й ін   м ү ғал ім   сол  сөзбен  б ай л ан ы сты   іс -қ и м ы л д ы  
біддіретін  сөзді  оңуш ылардың  сөздік  қорына  енгізеді, 
орысша:  "ем,  кушаю" деп қазақш а "жеймін" дейді. Са- 
бақты ң  келесі  кезеңінде  оқуш ы ларды ң  ауы зш а  ойын 
айтуға үйретеді.  Оқушылар бір-біріне өз ойларын айта- 
ды, толыңтырады, бір оңушыға барлық ойларды түжы- 
ры мдап  қоры ты нды сы н  айтуға  табыс  етіледі.  Сонда
оиын дамыту мына кесте бойынша жүзеге асады: сүрақ 
ңазақ тілінде -  оны орыс тіліне аудару -  окуш ылардың 
орысша тілінде  ойын  айтуы,  жауап  ңүрастыруы  -   оны 
қазақ тіліне аудару -  қазақ тілінде ж ауапты түжырым- 
дал ортаға салу. Әр сабақта оқушылардың хормен айтыл- 
ған  жауаптары  болу керек.  Хормен  дыбысты,  буынды, 
сөзді ңайталау, ол оңушылардың ой-өрісін дамытып, са-
оақта өзін еркін үстап, ауызша сөилеуіне әсерін типзеді. 
Өзге  үлттарға  ңазаң  тілі  сабағының  керекті  кезең і  — 
ш ағын топта өзара пікір алмасу, оның маңсаты:
-  бір мөтіннің мазмүнын айтып, тілдерін жаттыңтыру:
-  оқуш ылардың білімін тексеру;
-  оқуш ыларды өз бетімен ж үмы сқа үйрету.
Сүрақтар:
1. Орые мектептерінде қазақ тілі сабаіы құрылысьша қойы- 
латын талаптар  ңандай?
2.  Қазақ 
тілі сабағының мазмүнына қойылатын талаптар- 
ды  ата. 
'  ....   « р в Ш
88

3.  Сабақңа дайындалу  жөне  оны  үйымдастыруға  қойыла- 
тын  талаптар  ңандай?
4.  Сабакты  өткізу  әдісіне  қойылатын  талаптарды  ата.
5.  Мүғалім  сабаққа дайындалуды  неден  бастайды?
6.  Күнтізбелік  жоспарға қойылатын  талаптар?
7.
  Сабақтың  түрлері.  Оларға түсінік  бер.
8.  Ңалыпсыз  сабаң  түрлерін  ата.
9. Орыс тілінде қазаң тілі сабағы күрылысынын, ерекшелігі.
Тапсырма:
1
.  Жоспар  бойынша  мектепте  қазақ  тілі  сабағына  ңаты-
сып,  талда.  Мүғалім  қандай  сабақ  түрін ңолданғанын дәлел- 
де.
2 .  Қалыпты  сабақ  жоспарын  жаса.
3 .  Үлгі  бойынша 
ІІ-ІІІ 
сыныптардың  I,  II  тоқсанына  ар- 
налған  күнтізбелік  жоспар  жаса.
4
.  Үлгі бойынша 
V 
сыныпңа арналған күнтізбелік жоспа­
рын  толыңтыр.
5 .  Жаңа буын окулықтарына енген материалдардың жүйе- 
сін талда.
Әдебиеттер:
1.  Ш .Х.Қүрманалина, Б.Ж.Мүңанова, Ә.У.Галимова, 
Р .К .Ильясова. Педагогика. -  Алматы, 2002.
2.  Н.Оралбаева, К .Ж аңеыльщова. Орыс тіліндегі мек- 
тептерде казак тілін оңыту өдістемесі.  -  Алматы,  1996.
3.  Ж .Адамбаева. Қ азаң тілі және әдістемелік нүсңау- 
лары.  -  Алматы, 2000.
4.  А .Б а к р а д е н о в а ,  Б .Б а й м ү р а т о в а .  Орыс  тіл ін д е 
жүмыс істейтін балабаңшада ңазаң тілін оқыту методи- 
касы. -  Алматы,  1992.
5.  А.М.Қүдайбергенова.  Қ а з а ң т іл і.-А л м аты , 2002.
6.  Г.К.Досмамбетова.  Менің  ңазақ тілім.  -  Алматы, 
2002
.
7.  Орыс мектебінің ңазаң ті ~і бағдарламасы. -  Алма­
ты,  1999.
89

6-Т А Р А У
СЫ НИ Т Ү Р Ғ Ы Д А Н  ОИ Л  А У  Ж О В АСЫ Н  
СА Б А Қ Т А  П А Й Д А Л А Н У
Ж оспар: 
■
  '*
1. Педагогикальщ технология туралы.
2.  Технологияның  негізгі  ерекш елігі,  тиімділігі.
3. Дамыта оңыту моделі.
4. Сыни түрғыдан ойлау жобасы. 
Щ
5. Сабақ жоспары.
Соңғы кездері "Педагогикалың технология"  жонінде 
ж иі  соз  қозғалы п  ж үр.  П едагогикалы қ  технологияны 
оқытудың тың әдістемесі немесе мүлде ж аңаш а жолда- 
рын ңарастырады деп түсінбеу керек. Оқыту мен төрбие 
беру процестері епіңандай "науқандық" отпелілікті поте­
ре алмайтыны белгілі. Керісінше, адамзат баласының өз 
үрпағын оңыту, торбиелеудегі ең озық тиімді ізденістерін, 
тәжірибелерін жалғастырып жолдар іздеу,  педагогика- 
ның  озьщ  үлгілерін  ж аңаш ы лды қпен  дамыту  ж алғаса 
бермек.  " Педагогикальщ технология " дегеніміз не? Пе- 
дагог-ғалым  В.  Беспалько  өзінің  "Слагаемое  педагоги­
ческой технологии"  деген еңбегінде  былай дейді:  "Оқу- 
тәрбие процесінің алдын ала ж үйелі түрде жоспарлануы 
және оның төжірибеде жүзеге асуы белгілі бір педагоги- 
кал ы қ жүйенің төжірибеде жүзеге асу жобасы”.  Техно­
логия  қарапайым  тілмен  айтңанда,  жүзеге  асатын,  на- 
қты мақсаттардың алдын ала ойластырылған нақты ж о­
басы,  яғни  белгілі  педагогикалың  ж үйенің  төжірибеде
жүзеге асатын жобасы. Ал педагогикалың жүйе -  педа­
гогикальщ технология негізі.  "Педагогикальщ жүйе -  бір- 
бірімен байланысты өдістер,  педагогикальщ  процестер,
90

ж еке  түлға  ңалыптастыруға  өсер  ететін  наңты  маңсат- 
ты, бағытты педагогикалың өсер” .
Қазіргі таңда оңытылатын пәндердің балалардың бо- 
лаш ағына, таңдайтын мамандығына ңарай бағытталуы- 
на, яғни мақсатты білім беру ісіне ерекше назар аудары- 
луда.  Сондай-аң,  жеке түлға,  яғни дарынды,  шығарма- 
шылың  түлға қалыптастыру білім  мен  тәрбие  берудегі 
мемлекеттік  істің ең  маңыздысы  болып  отыр.  Кәсіпке 
дайындау,  мақсатты  білім  беру  — түлға дамуын  жүзеге 
асыратын мөселелер. Педагогикальщ технология оқыту 
маңсатына жетудің тиімді,  наңты жолдарын көрсетеді.
1.  Сабаң мақсатын айқындау, оған ңойылатын талап
ж аң а л ы қ   емес.  Ал  педагогикалы к  технология  ерек-
шелігі,  оңушының өзі арқылы,  оның іс-өрекетін үйым- 
дастыру арңылы ойлау дағдыларын дамыта отырып мақ- 
сатңа  жетуді  ңарастырады.  Оқушылардың  оқудағы  іс- 
әрекеті  арқы лы   олардың  ойлау дагдыларын  жетілдіре 
отырып  м ақсат  қою  технологиясын  көрсетеді.  Мүны 
жете  түсіну үш ін  мүғалім  қандай  тірек  үғымдағы  сөз- 
дерді  пайдалануы мүмкін,  соған зер салалың.  Мысалы:
сын есім туралы түсінік.
Дағдылар  |1 
Оқушыиың іс-өрекеті
Білім
Түсіну
қолдаяу
Талдау
Жинактау
Сын  есімге  анықтама  беріңдер.  Қандай  сүрақтарға  жауап 
береді? Сын есімнің түрлерін ажырата біліңдер.
Мына берілген сёйлемдерден сын есімді табындар. Берілген 
сын есімдерді пайдаланып, сөйлем қүрастырындар.  Мөтінен 
і  
сын есімді табықдар.
Зат  есіммен  салыстырып,  сын  есімнін  өзіндік  ерекшелігін 
саралаңдар. 
»
91

Баға
“Көгілдір көктем” (“көктем”) тақырыбына шағын шығарма 
суреттеме жазыцдар. Суреттемелеріңде сын есімді 
пайдаланыңдар. 
г’ •  '• 
■
  /  *  :  fA>‘
Абайдың ~Күз’\  “Ж аз” өлевдерінен сын есімді табықдар.
Оқушының білімді меңгеру деңгейі анализден бастап 
синтезге  өтеді,  баға  да  ж оғары лай  түседі.  Егер  білім  
түсінік,  ңолдану,  берілген  білімді үғу,  меңгеру,  пайда- 
лану  дөрежесінде  ғана  болса,  (репродуктивтік  ңызмет) 
ол анализден бастап іздену, проблема шешу, ж аңа хабар 
алу, өнімді,  жемісті әдістер, іс-өрекеттер арңылы жүзе- 
ге  асады.  Беспальконы ң  еңбегінде  оқуш ы ны ң  білімді 
меңгеру сатысы төмендегі үлгіде былай көрсетілген.
4 
оқушы деңгейі
1 саты
Бүл кестеде мақсатты ңою технологиясы білімінің бас- 
тапңы оқушы деңгейінен шығармашылыққа дейінгі ж о­
басы айңын көрсетілген. Бірінш і сатыда (оқушы деңгей) 
мүғалім көмегімен оқушы алдындағы мақсатты шешеді, 
оры ндайды ,  оңуш ы ға  бүрынғы  білім і  көм екке  келуі 
мүмкін болса, екінші алгоритмдік сатыда (көмексіз ақыл —
 
кеңессіз) оқушы мақсатңа өз бетінше жетеді (алдына қо- 
йылған маңсат, жағдаят анық болған жағдайда). Ал маң- 
сат айқын,  ж ағдаят түсініксіз  болса,  оны  оқупхы өздері 
шешсе,  өз еңбектерімен ж аңа мөлімет білім аласа, ол эв- 
ристикалық саты болмақ. 4 саты -  ең жоғарғы шығарма-
92

шыльщ  саты.  Маңсат  нақты  емес,  ж алпы лама,  оқушы 
мақсатты  айңындап  сол  арқылы  шешуге  кіріседі,  жаңа 
білім  игеріледі,  тың  мөлімет  шешіледі.  Іс-өрекеттің ең 
өнімдісі 3-4 саты.  Оның технологиясы бойынша оңушы- 
ның  осы  ш ы ғарм аш ы лы ң  саты ға  ж ету  ж олдары   тек 
мүғалім арңылы емес, оқушының өзі,  іс-өрекеті арңылы 
ж үзеге  асады.  Технологияны ң  негізгі  ерекш елігі  де, 
тиімділігі де осында. Бала білімін оқушы деңгейінен шы- 
ғармаш ылық деңгейге жетелеуде дамыта оңыту (разви­
вающее обучение), проблемалық оқытудың атңарар орны 
ерекше.  Қазір педагог-ғалымдар оқыту  әдістерін  төмен- 
дегідей  жүйелейді:
1.  Түсіндірмелі-иллюстративтік
2. Программальщ
3.  Эвристикалық
4. Проблемалың
5. Модельдік
Бүл әдістер мүғалімдерге жете таныс, төжірибеде жиі 
пайдаланы п,  өнімді  нөтижелер  беріп  ж үрген  өдістер. 
Модельдік  өдістерге іскерлік  ойындары,  сабақ  түрлері 
(баспасөз сабағы, сот сабаңтары, т.б.) жатады. Модельдік 
әдіс оқушылардың өз бетінше дербес ізденуіне жол аша- 
ды,  ш ы ғарм аш ы лы қ  ж үм ы старға  баулиды ,  ң и ялы н , 
ойын  үштайды.  Соңғы  кездері  белгілі  ғалымдар  Элько- 
нин  мен  Давыдовтардың дамыта  оқыту  дидактикалың 
жүйесі ж аңаш ыл, ізденімпаз үстаздардың төжірибесінің 
негізіне  енуде.  Дамыта  оңыту  технологиясына  барлап 
карасақ,  ең алдымен  "нені дамыту керек?"  деген сүрақ- 
тарға жауап іздестіреді.
1.  С езім ін, түй сігін
2.  Қабылдауын, ынтасыи
3.  Зейінін, еске үстауын
4.  Үғынуын
5.  Ойлау, қабылдау, болжау қабілетін
6 .  Е рік-ж ігерін
7.  Оқу іс-әрекеттерін, дағды, машықтарын
8.  Жауапкершілігін, дербестігін, өз бетінше 
ізденісш
93

1. Дамыта оқыту ең алдымен өтілгелі отырған оқу ма- 
териалының негізінде,  оның басты ерекшелігіне байла­
нысты  жүзеге асады.
2. Оқу мақсатын шешу кезінде, яғни мүғалім мен оқу- 
шы  іс-өрекетінің негізінде жүзеге асады.
Бүл процесте оқушы белсенді субъектіге айналады да, 
ал  мүғалім  көмек  беруші,  үйымдастырушы,  бағыт  бе­
ру ші деңгейінде  болады.
; 
1. Проблема, ізденіс.
I Проблема қойылады, нүсқау беріледі. Проблема 
шешу үшін оқушы езі кірігёді, оны шешу 
жолдарын іздейді.
2. Пікір таласы, дау 
• 
айтыс, талдау, 
j 
қорытынды сөз.
Қа рама-қайигы үгым, түсівіктер үсыыылады. Ал 
оқушы өз идеясының, өз үсынысының авторы 
j 
болып пікірін қолдайды, басқа пікірлерді сынайды- 
Шындыкка жету үшін ізденеді, әр түрлі 
көзқарастарды салыстырады, не сынайды, не 
жоққа шығарады.
Дамыта  оңыту  моделіне  барлап  қарасақ,  ол,  өсіресе 
талдау,  ж и н ақтау,  бағалау  сынды  мақсаттар  ж үйесін 
жүзеге асыруда,  білім деңгейін ш ығармаш ылық сатыга 
жеткізуде тиімді.  Оқыту технологиясы бүрыннан  келе 
ж атқан педагогика жетістіктерінен іздене отырып, оны 
ж аңа өнімді өдістерімен байытуды, білім алуды, оқушы- 
ны өз іс-әрекеттерін үйымдастыру арқылы  жүзеге асы- 
руды талап етеді.  М емлекеттік тілді оқытуда бірлескен 
іс-әрекет пен өзара қарым-қатынастың тиімділігі ңазақ 
тілінен сапалы білім алуға ыңпал етеді.  Оқушылардың 
ж еке  белсенділігін  арттырады,  қызығуш ылығын оята- 
ды.  Қ азақ   тілін ен   меңгеру  м ү м к ін ш іл ік тер ін   толы ң 
ашуға жағдай тудырады. Ж оғарыда айтылған іс-әрекет- 
терді,  қарапайым дағдыларды дамытып,  дүрыс  ңалып- 
тастырудың  бір  ж олы  -   сыни  түрғыдан  ойлау  сабағы. 
Сыни түрғыдан ойлау -  белгіліидеяларды ңабылдай оты­
рып, оның неге қатысты екендігін зерттеу, оларды жеңіл 
септикалық ойларға қарсы қойып салыстыру, сол идеяға 
ңарсы көзңарастармен тепе-тендікте үстай отырып,  олар- 
ға  сеніммен  қарайты н  белгілі  бір  ж үй елілікке  түсіріп 
қолдану. Сыни түрғысынан ойлау -  идеяларды, бар мүм- 
к ін д ік т е р д і  ш ы ғар м аш ы л ы қ п ен   ж ақ ы н д асты р аты н
94

тұжырымдамалар  мен  аңпараттарды  түиіндеитін  күр-
делі қүбылыс.
Сыни түрғыдан  ойландыру үшін:
1. Қолайлы орта ту дыру, уаңыт беру;
2. Әр түрлі идеялар мен пікірлерді ңабылдау;
3. Ү йренудегі оқу шылардың екпінді іс-әрекеттерін қо л-
дау;
4. Әр оқушыға ойлауға, сөйлеуге мүмкіндік беру;
5. Әрбір айтылған ойды тыңдай білу;
6. Әркімннің өз позициясын ашың айтуын қолдау ке­
рек;
Сыни түрғыдан ойлау маңсаты:
-  Ашың қоғам адамын төрбиелеу;
-  Баланың жеке түлғасын дамыту.
Сыни  түрғыдан  ойлауды үйрену үш ін  неге  сену  ке­
рек?
Ы нта, уақыт, жағдай, пікірталас, өзгені тыңдай білу,
белсенділік,  өз біліміне сену керек.
Мысалы, осы жобаны іске асыру үшін төмендегі сабаң
жоспарының үлгісі берілген.
Сабақтың тақырыбы:  Сын есім.  VI сынып (бекіту)
Сабақтың  мақсаты:
-  Өткен грамматикалык тапсырманы еске түсіріп бе-
кіту;
-  Оқушылардың білімділігін,  іскерлігін  арттыру;
-   Оқушылардың өзара қарым-қатынасын  жаңсарту,
өмірге дүрыс көзқарасын қалыптастыру;
-   Оқушыларды  сауал  қоя  білуге,  ауы зекі  сөйлеуге,
баяндап айтуға үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулың, ңосымша өдістемелік
қ ү р ал д ар ,  түрлі-түсті  қ ағазд ар ,  ңорж ы н,  текш е,  ақ
қағаздар,  геометриял яқ  фигуралар.
1. 
Қызығуш ылықты  ояту.  Топтастыру  өдісі  (түрлі- 
түсті  қагаздан  ңиылған  геометриялық  үшбүрыш,  төрт- 
бүрыш фигуралар арқылы екі топқа бөлу).  1-топ -  Абай
тобы. 2-топ -  Ыбырай тобы.
95

Тапсырма:
Қоржыннан карточка суырып, берілген мөтінді, тақ- 
паңты мөнерлеп оқып, аудару;
Эр топ өз атына сай ақынның өмірбаянын оқып, 3 ми- 
нуттан соң бір оңушы мазмұнын айту.
2.  М ағьтан ы  ашу. Ішкі-сыртқы өдісі (Екі топка бірдей 
адамның жа гымды жөне жагымсыз қасиеттер қатар бері- 
леді, олардьі екіге бөліп, сын есім екенін дөлелдеу). Ақыл- 
ды, ызақор, отірікші, білімді, жалқау, көпшіл, тату, арыс- 
ңой, тентек, байсалды.
Тапсырма: Кубизм эдісі. (Кубтың қырларындағы  ж а­
зу лар: аудар, көпше түрі, буынға бөл, сөз тіркесін немесе
сөйлем ңүра, фонетикалык талдау жаса, сүрақ ңой). Қор-
жыннан зат есім сөздер суырылады.
Тапсырма: Ой қозгау әдісі. (Түрлі-түсті суреттер көме- 
гімен сөйлемдер немесе шағын әңгіме қүра)
3.  Толғаны с.  Жцптасып  оқу.  Қорытынды  ш ығару
ӨДІСІ. 
,:'Ш
(Абай тобына "Ғылым таппай мақтанба", Ы бырай то-
бына "Кел, балалар,окыльщ!'’ тақырыптары беріліп, бел- 
гілі  уақы ттан  соң  топпен  пікірлесіп,  зерттеп,  тақпаң- 
ты ң мазмүнын айту). Синкуин әдісі (5 жолды түжырым- 
дама жазу) ақпаратты түйіндеп айту, терең ойлы, сезімді 
және сенімді ңысңа сөзбен ңамту.
Нүсқау.
1. Бірінш і жол тақырыпты суреттейтін сөз. Ол зат есім 
болуыш арт.
2. Бкінш і жол сол тақы ры пты  суреттейтін екі сөзден 
түру керек.
3.  Үш інш і  жол  іс-әрекетті  көрсететін  үш   сөз  болуы 
тиіс. 
м 
'• 

жүктеу/скачать 11,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: