Н. А. Раупова Жалпы білім беретін мектептің 1-сынып мұғалімдеріне арналған Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институтының сарапшыларымен келісілді Алматы

18

дайындап қою керегін 

айтады. Одан әрі мұғалім 

балаларға аппликация 

дегеніміз не, ол қалай жа-

салатынын,  аппликация- 

да қарапайым пішіндер 

бірігіп күрделірек пішінге 

айналатынын түсіндіреді. 

Материалды түсіндіру 

үшін оқулықтың 36–37, 

39-беттеріндегі иллю-

страцияларды қолдануға 

болады.  Аппликация 

арқылы нені бейнелеуге 

болатынын (мектептің 

сырты, спортзал, сынып 

бөлмелері, өздері оқитын 

мектеп не арманындағы 

мектеп) талдайды. Одан 

әрі  аппликацияны 

қандай өлшемді қағаз 

парағына (А3-тен үлкен 

емес) және түсі қандай 

болатынын  ойланады.  

Түстік шешемі  

мен жұмыстың көңіл 

күйін, қандай пішіндерді

қолда на тынын 

талқылайды. 

маңызды емес, 

тек оқушылар- 

дың шығарма-

шы лық мүм-

кіндіктерін арт-

тырады. Жұ-

мысты аяқта-

ғаннан кейін 

оларды сәйкес 

түсті қатырма 

қағаз парағы-

на желімдейді.

Сабақ

№

Тақы-

рыбы:

МЕНІҢ 

ОТБА-

СЫМ 

ЖӘНЕ 

ДОС-

ТАРЫ  М

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

9

Отбасың 

мен дос-

тарың

Отбасы және 

достарын бас-

ты құндылық 

ретінде таныс- 

тыруды қалып-

тастыру.

Мұғалім үшін: отбасы мен 

достарының ма ңызын 

түсінуді, сүйіспеншілік 

пен бір-бірін сыйлау 

негізінде өзара қатынас 

орнатуды үйрету. Білім 

алу мен өмір сүрудің ара-

сында тығыз байланыс 

жасау. 

Оқушылардың міндеттері: 

отбасы мүшелерін атай-

ды, өз отбасылары  ту-

ралы әңгіме құрайды. 

Оқулықтың 44–45-бет-

Отбасы кім -

дерден тұра-

тынын; отбасы 

мүшелері мен 

туыстардың 

атауын; отба-

сында қарым-

қатынас қандай 

болу керектігін 

білулері керек.

Отбасы мүше-

лері мен жа -

қын туыстарды 

анықтауды; 

отбасындағы 

өзара қарым-

қатынасты, 

отбасылық 

дәстүрлерді 

бағалап, олар-

ды сақтауды, 

отбасының 

үлгілі жақта- 

рына баса на-

19

теріндегі сұрақтарға жа-

уап береді. 

Оқушыларға арналған 

шығармашылық 

міндеттер: 46–47-беттер-

дегі екі отба  сылық портрет-

ті (не мұғалімнің таңдауы 

бойынша) салыстырады. 

зар аудара оты-

рып, әңгімелей 

білуді үйрену-

лері керек.

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Қара-

шаның 

2-апта-

сы

Оқулық, 44–47-

беттер. Балалар 

үйден әкелуі тиіс 

отба сылық фото-

альбомдар (ал-

дын ала ескерту 

керек). Балалар 

жұмыстары, түсті 

журналдардағы 

фотосуреттер. 

http://

semiaikultura.ru/

index.php?

 option=com_co

ntent&view=arti

cle&id=7&Itemi

d=33

http://papinsait.

ru/sbornik-

stikhov-o-seme

http://www.

huffingtonpost.

co.uk / 2012/10/01/

painted-

family-port-

raits_n_1929213.

html

Мұғалім балалармен 

бірге «Отбасы дегеніміз 

не?» деген сұраққа жауап 

іздейді. Жауаптар әртүрлі 

болуы мүмкін. Балалар 

отбасы мүшелерін атап 

шығуы мүмкін. Бір-бірін 

жақсы көріп, бір-біріне 

көмектесетін адамдар 

отба сы деп аталады деген 

жауап естуіңіз де мүмкін. 

Отбасы дегеніміз –  туған- 

туысқандардың ұжымы 

деуі де ықтимал. Бұл жа-

уаптардың бәрі де дұрыс. 

Ең бастысы, балалар от-

басы дегеніміз не екені 

туралы ойланып, түсіну- 

лері керек.  Бұл жастағы 

балалардан нақты жауап 

күтудің қажеті жоқ. 

Мұғалім оқушылардың 

отбасы қандай болу керек 

деген сұраққа пікірлерін 

өзі де толықтыра алады. 

Қазақ халқына тән үлкен 

отбасылар, көп балалы 

аналар туралы айтып 

беріңіз. Оқушылардан 

олар дың ойынша отба сын 

не бі ріктіретінін, ата-ана- 

ларының мамандықтары 

туралы сұраңыз. Отбасы 

туралы қызық ты тақпақ-

тар әзірлеңіз. 

Түсіндіргеннен кейін 

мұғалім әйгілі  суретшілер-

дің портреттерін көрсетеді. 

Балалар са бақт а 

шежіре  жа сау-

лары ке рек (ата-

ана  ла рымен 

ал дын ала да-

й ын далады).  

Ол үшін А3 

өлшемді қағаз 

парағына түс  ті 

фломастерлер-

мен ағаштың 

суретін сала ды. 

Мұғалім тақтаға 

ағаш тың жеңіл 

тү  рін салып 

көрсетеді. Бос 

дөңгелектер  дің 

ішіне балалар 

өзде рінің неме-

се ата-әжелері-

нің,  жоғарыға 

ата-аналары-

ның, одан жо-

ғары аға-әпке, 

іні-қары н дас-

 тарының суре-

тін орналасты-

рады. Ағашты 

қалауларынша  

толықтырады.

Оқушылар 

адам үшін 

отбасының 

қаншалықты 

маңызды  

екенін; бір-

бірін бағалап, 

көмектесу 

қажеттігін 

түсінеді; от-

басы – адам 

өміріндегі ең 

басты құнды-

лықтардың бірі 

екені туралы 

ойланады.  

20

Сабақ

№

Тақы-

рыбы:

МЕНІҢ 

ОТБА-

СЫМ 

ЖӘНЕ 

ДОСТАР-

ЫМ

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

10

Компо-

зиция. 

Бейн енің 

өлшеммен 

қатынасы.

Композицияны 

ойлана отырып 

құруды дамыту.

 Мұғалім үшін: «компози-

ция», «өл шем» ұғым дары-

мен таныстыру. Өз компо-

зициясына керек өлшемді 

қағаз парағын таңдауды 

үйрету.

Оқушылардың міндеттері: 

жаңа терминді атау. 

Бейненің  таңдап алын ған 

қағаз парағына тәуелді-

лігін түсіндіре білу.  

Оқулықтың 49-бетіндегі  

сұрақтарға жауап беру. 

Оқушыларға арналған 

шығармашылық міндет-

тер: композицияны әсерлі 

көрсету үшін белгілі бір 

өлшемді қағаз парағын 

қолданып үйрену.

Суретшілер нені 

композиция 

деп атайтынын; 

композицияға 

қағаз парағы 

өлшемін қа лай 

таңдау ке регін; 

қағаз өлшемі 

бейнеге қалай  

әсер ететінін 

білулері керек.

 

Қарапайым 

композиция 

құруды; оған 

қандай қағаз 

парағы керегін 

ойлануды; 

бейнені таңдап 

алынған қағаз 

парағына 

сәйкес орналас- 

 тыруды үйрену -

лері керек. 

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Қара-

шаның 

3-апта-

сы

№1 жұмыс 

дәптері. 

Түсті 

қарын-

даштар, 

фломас-

терлер, 

балауыз 

борлар.

Оқулық, 48–49-

беттер.  Өлшем 

басты рөл атқа-

ратын суретшілер 

шығармалары-

ның репродук-

циялары. 

http://art-assorty.

ru/9138-istoriya-

semeynogo-

portreta.html

Мұғалім сабақтың ба- 

  сында балаларға сурет 

неден бастала тыны ту-

ралы ойлану ды тапсы -

рады. Оқушылардың жа-

уаптарын тыңдағаннан 

 кей ін мұғалім кез кел-

ген сурет пен туынды 

суретшінің өз жұмысы 

туралы алдын ала ойла-

нуынан басталатынын  

түсіндіреді. Ол өлшемі 

үлкен не кіші болатыны 

туралы  ойланады. Ойына 

сәйкес керек өлшемді 

қағаз парағы мен кенепті 

таңдайды.  Өйткені

Иллюстрация-

ларды талдап 

болғаннан 

соң, балалар 

№ 1 жұмыс 

дәп терінің 

18–19  -бе  ттерін-

дегі тапсырма-

ларды орындай-

ды. 

Сабақтың 

соңында 

жұмыстарды 

талқылып, 

композицияда 

ұсақ нәрсе бол-

майтыны тура-

лы қорытынды 

шығарады. 

Сурет салуды 

бастағанда 

әрқашан жұ-

мысқа қандай 

өлшемді қағаз 

парағы керек 

екенін ойлану 

қажет.

21

жұмыстың  әсерлі шығуы 

осы матери  ал дардың сәтті 

таңдалуына байланысты. 

Одан әрі мұғалім ком по-

зицияның әсерлі шығуы-

на өлшем ма ңыз ды 

рөл атқараты  нына көз 

жеткізу үшін оқулықтың 

48–49-беттеріндегі 

иллюстрация ларды 

қарап шығуды ұсынады. 

Балалар 49-беттегі 

сұрақтарға жауап береді. 

Сабақ

№

Тақы-

рыбы:

 М ЕНІҢ 

 ОТ-     

БА С  ЫМ 

ЖӘНЕ 

ДОСТА-

РЫМ

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

11–12

«Менің 

отбасым» 

компо-

зициясын 

жасау. 

Отбасы және  

достарын басты 

құндылық ретін-

де таныстыруды 

қалыптастыру.  

«Менің отбасым» 

композициясын 

еркін тәсілмен 

жасау. 

http://www.

newart.ru/tags.

php?idt=62

Мұғалім үшін: білім алу 

мен өмір сүрудің арасын-

да тығыз байланыс орна-

ту. Қағаз парағын ескере 

отырып, композициялық 

шешім ту

 

ралы ойлануды 

үйрету. 

Оқу шылардың міндеттері: 

жұмысының идеясы,  

қандай әсерле гіш құрал-

дарды пайдаланға нын, 

нені үйреніп, білген дері 

ту ралы айта отырып, жұ-

мысын таныстырады. 

Оқулықтың 52–53-бетін-

де гі сұрақтарға жауап бе -

реді. Тақырып бойын ша 

терминді үш тілде білу. 

Оқушы ларға арналған 

шығарма шылық мін дет-

тер: ерекше ком позиция 

құрап, оны таныстыру. 

Композицияға 

қағаз пара-

ғы өлшемін 

қалай дұрыс 

таңдау керегін; 

таңдап алған 

қағаз өлше мі не 

сәйкес қалай 

композиция 

құруды біледі. 

Бейне мен өл -

 шемнің бай-

ланысын 

сезінуді; ком -

позиция арқы-

лы бейнелеу 

өнерінің әсер-

легіш құрал-

дарын пайда-

ланып, ойы 

мен сезімін 

жеткізуді 

үйренеді. 

22

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Қара-

шаның 

4-апта-

сы.

Желтоқ-  

санның 

1-апта-

сы

А3 қағаз 

пар а ғынан 

үлкен бол -

майтын 

қағаз 

парағы. 

Түсті 

қарын-

даштар, 

фломас-

терлер, 

балауыз 

борлар, 

түсті 

қағаз, 

қайшы, 

желім.

Оқулық, 50–51-

беттер. Балалар 

үйден әкелуі тиіс 

отбасы лық фото-

альбомдар (ал-

дын ала ескерту 

керек). 

Балалар жұмыс-

тары, түсті 

журналдардағы 

фотосуреттер, 

суретшілердің 

отбасылық 

портреттері.  

Балалармен бірге алда 

жасайтын компо зиция-

ларын талдаңыз: кімді 

бейнелегісі келе  ді, қандай 

іспен шұғыл данып 

тұр, қандай материал-

дармен жұмыс істейді, 

қандай қағаз парағына 

бейнелейді. 

Олар композиция жасау 

үшін нені білулері кере- 

гін еске түсірсін (портрет, 

түстердің әсерлілігі, 

сызық, пішін, белгілі бір 

өлшемді қағаз парағы). 

 Алдымен ба -

лалар жұмыс-

тарын ойша 

елестетеді, сәй-

кес қағаз па - 

рағын таңдай-

ды. 50-беттегі 

сұрақтарға  

жауап беруді

 тапсырыңыз. 

Содан кейін 

ғана іске кірі-

седі. Өздік 

жұмыс жасау 

барысында 

мұғалім оқу-

шыларға жеке-

жеке кеңес 

береді, қажет 

жер лерін тү-

зетіп, ынталан-

дырады.  

Оқушылар 

осы тақырып-

пен танысу 

арқылы біліп, 

үйренгенде-

рін қорытын-

дылайды. 

Олар дың білім 

мен білік қор- 

жыны толық-

ты. Олар тек 

ке зекті жұ-

мысты орын-

дап қойған 

жоқ, сонымен 

қа тар сыншы-

лар сияқты 

талқылады. 

Сабақ 

№

Тақы-

рыбы:

БІЗДІ 

ҚОР-

ША-

ҒАН 

ӘЛЕМ

Мақсаты

Міндеттері

Нені білулері 

керек

Нені үйренулері 

керек

13

Сенің 

айналаң-

дағы 

түстер. 

Негізгі 

және 

құрама 

түстер.

Қоршаған әлемді 

эстетикалық 

түрде 

қабылдауды 

қалыптастыру.

Мұғалім үшін: білім алу 

мен өмір сүрудің ара-

сында тығыз байланыс 

орнатады. Айналадағы әр 

алуан түстерді көре білуге 

үйретеді. 

Түстер шеңберіндегі түс 

атауларымен таныстырады. 

Оқушылардың міндеттері: 

негізгі және құрама 

түстерді атап, қор-

шаған әлемде гі түстерді 

танып білу. Оқулықтың 

56–57-беттерінде гі 

сұрақтарға жауап бе ру.  

Кемпірқосақ-

тағы түстердің 

атауы мен орна-

ласуын; олар-

дың белгілі 

бір заттармен 

ұқсастығын 

біледі.

Түстерді танып, 

 дұрыс атауды; 

айна ладағы 

түстердің 

әртүрлілігін 

байқап, 

жұмыста 

қолдануды 

үйренеді. 

23

Оқушыларға арналған 

шығармашы лық 

міндеттер: палитрада 

құрама түстерді шығару, 

түспен жұмыс істегенде 

алуан түстерді қолдану. 

Күнтіз-

белік 

мерзімі

Жұмысқа 

қажетті 

материал-

дар

Сабақты  

өткізуге арнал ған 

материалдар. 

Интернет-

ресурстар

Материалды түсіндіру

 

Тақта алдында 

жұмыс.

Өздік жұмыс

Сабақтың 

қорытындысы

Жел-

тоқ-

сан ның 

2-апта-

сы 

 №1 

жұмыс 

дәптері. 

Акварель 

және  

гуашь  

бояулары, 

сурет 

салуға 

арнал ған 

өлшемі 

әртүрлі 

қыл қалам 

жи ын - 

тығы, су 

құятын 

ыдыс, 

палитра, 

сүртетін 

орамал.

Оқулық, 

56–59-беттер. 

Оқулықтағы 

иллюстрация-

лар, қоршаған 

ортадағы түстер 

айқын көрінетін 

фотосуреттер 

альбомы.

http://relaxic.net/

world-around-us/

http://www.

razumniki.ru/

cvetodelenie.html

http://pihta-

art.ru/jivopis/

risuem-guashyu/

uchimsya-

smeshivat-cveta.

html

Сабақтың басында мұ - 

ғалім оқушыларға қан-

дай түстерді білетінін еске 

түсіруді тапсырады. Одан 

әрі балалар айналадағы 

заттарды түстері бойынша 

жік тейді: қызанақ, шие, 

құлпынай, қарбыздың 

іші, қызғалдақ, көкнәр 

және т.б. қызыл түсті. 

Апельсин, мандарин, 

сәбіз, алау және т.б. 

қызғылт сары түсті. 

Күнбағыс, бақбақ, ба-

лапан, Күн сары түсті. 

Шөп, жаздағы ағаш түсі, 

қияр, қарбыздың сырты, 

шегіртке және т.б. жасыл 

түсті. Осы лайша түстер 

шеңбе рін дегі түстердің 

бәрін атап шығады. 

Оқушылар бізді қорша ған 

әлем  түрлі түсті, әрбір 

заттың өзіне тән түсі 

бар  деген қоры тын ды 

шығаруы керек. 

Одан әрі мұғалім сурет ші 

туындыларында түс тер-

дің алуан түрін шы ғару 

үшін бар болғаны үш 

түсті қолдана алатынын 

айтады.  Оқулықтың 

58–59-беттеріне сүйене 

отырып түсіндіреді. 

Мұғалім тақтаға негізгі 

түстерден құрама түс тер-

дің алу жолдарын кесте 

түрінде көрсетеді. Балалар 

оны жақсы есте сақтауы

Кесте құру ба-

рысында мұға-

лім тақтаға ба-

ла  ларды шыға-

рады, олар па-

литрада екі не-

гізгі түсті аралас-

тырып, құрама 

түс шығарады. 

Одан соң №1 

жұмыс дәпте-

рінің 22– 23-

 беттеріндегі 

тапсырмаларды 

орындайды. 

Балаларға 

тапсырманы 

орындау үшін 

тек үш бояу-

ды қалдырып, 

басқаларын 

пайдаланбау-

ды тапсы ры-

ңыз. Бояуларды 

палитрада 

араластыру 

қажеттігін 

түсіндіріңіз.  

Қылқаламды, 

су мен пали-

траны қалай 

пайдалану 

керегін тағы бір 

рет көрсетіңіз. 

Үй тапсыр-

масы: №1 

жұмыс дәптері,  

24–25-беттер.

Балаларға 

негізгі және 

құрама түс-

терді айтуды 

тапсырыңыз. 

Ол үшін кар-

точкаларды 

қолдануға 

болады. Сіз 

балаларға 

қызғылт сары 

карточканы 

көрсеткенде, 

олар қызыл 

және сары кар-

точкалар- 

ды көрсету лері 

керек. Сіз сары 

және көк түсті 

карточкалар-

ды көрсетесіз, 

олар жасыл 

түсті көрсетеді, 

т. т. 

24

тиіс. Білімдерін тексеру 

үшін мұғалім негізгі және 

құрама түстердің карточ-

касын әзірлеп, бірнеше 

сабақ барысында 2–3 

минуттық сергіту сәтін 

өткізеді.  Балалар құрама 

түстер алынатын негізгі 

екі түстің карточкасын 

көтереді немесе кері сін ше 

мұғалім екі негіз гі түсті 

карточканы көр сетеді, ал 

оқушылар құрама түсті 

карточканы көтереді. 

жүктеу/скачать 411,33 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: