«Қазақ тілі мен əдебиеті» мамандықтары бойынша қашықтан оқыту жүйесінде оқитын студенттерге арналған «Қазіргі қазақ тілі: морфология»

Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960. 
8. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982. 
9. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965. 
10. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973. 
 
 
13-Апта  
2 кредит сағат  
№13-семинар 
Тақырыбы: Үстеу жəне еліктеу сөздер. 
 
Қарастырылатын мəселелер: 
1.  Үстеудің лексика-грамматикалық сипаты, мағыналық топтары. 
2.  Үстеудің  сөйлемдегі  қызметі.  Еліктеу  сөздер,  олардың  фонетика-морфологиялық 
сипаты. 
3. Еліктеу сөздердің түрлері, синтаксистік қызметі.  
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960. 
8. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982. 
9. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965. 
10. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973. 
 
СОӨЖ мазмұны: 
4.  Еліктеу сөздердің басқа сөз таптарымен тіркесу қабілеті. Мысал келтіріңіз. 
5.  Синтетикалық тəсілмен жасалған еліктеу сөздерді сөздіктерден жинақтап, 
классификация жасау. Үстеуді  сөздіктен жинақтап мағыналық топтарына 
байланысты картотека жасау. 
6.  369-бет 1, 2 –жұмыс; 381-беттегі 1-жұмыс. //  Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым 
Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 2005.  
 
Əдебиеттер:  
1. Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2. Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  

5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960. 
8. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982. 
9. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965. 
10. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973. 
 
СӨЖ мазмұны: 
Үстеудің  зерттелу  тарихынан.  Адвербиалдану  жəне  көнелеу  тəсілдерінің    қазақ  тіліндегі 
үстеулердегі көрінісі. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960. 
8. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982. 
9. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965. 
10. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973. 
 
14-Апта  
2 Кредит сағат  
№14-дəріс 
Тақырыбы: Шылау. Одағай. Модаль сөздер. 
 
Қарастырылатын мəселелер: 
1.  Шылаудың лексика-семантикалық сипаты, түрлері. 
2.  Одағайдың сипаты, түрлері. 
3.  Модаль сөздер. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
10. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959. 
11.  Ыбыраев  С.  Бір  фонемалы  одағайлардың  мағынасы  мен  интонациясы  //  Қазақстан 
мектебі, 1984. №8. 71 б.   
 СОӨЖ мазмұны: 
1.  395-бет 1-тапсырма; 406, 407-бет 1, 2-жұмыс; 413-бет 1-жұмыс // Оразбаева Ф.Ш., 
Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 2005. 

2.  Өтілген тақырып бойынша сұрақ қою. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
10. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959. 
11.  Ыбыраев  С.  Бір  фонемалы  одағайлардың  мағынасы  мен  интонациясы  //  Қазақстан 
мектебі, 1984. №8. 71 б. 
 
СӨЖ мазмұны: 
Шылауларды омоним қосымшалармен салыстырып, айырмасын түсіндіріңіз. 
Шылаулар емлесі туралы конспект жасау. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
 
14-Апта  
2 кредит сағат  
№14-семинар 
Тақырыбы: Шылау. Одағай. Модаль сөздер. 
 
Қарастырылатын мəселелер: 
1.  Шылау, түрлері, айырмашылықтары, қызметі. 
2.  Одағай түрлері. 
3. Модаль сөздердің қазақ тіліндегі көрінісі.  
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 

6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
10. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959. 
11.  Ыбыраев  С.  Бір  фонемалы  одағайлардың  мағынасы  мен  интонациясы  //  Қазақстан 
мектебі, 1984. №8. 71 б. 
 
СОӨЖ мазмұны: 
3.  395-бет 1-тапсырма; 406, 407-бет 1, 2-жұмыс; 413-бет 1-жұмыс // Оразбаева Ф.Ш., 
Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 2005. 
4.  Өтілген тақырып бойынша сұрақ қою. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
10. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959. 
11.  Ыбыраев  С.  Бір  фонемалы  одағайлардың  мағынасы  мен  интонациясы  //  Қазақстан 
мектебі, 1984. №8. 71 б. 
 
СӨЖ мазмұны: 
Шылауларды омоним қосымшалармен салыстырып, айырмасын түсіндіріңіз. 
Шылаулар емлесі туралы конспект жасау. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
 
15-Апта  
2 Кредит сағат  
№15-дəріс 
Тақырыбы: Шолу лекциясы. 
 

Қарастырылатын мəселелер: 
1.  Грамматика - тіл білімінің саласы. 
2.  Сөз таптары туралы. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
7. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
8. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
9.  Шақаман  Ы.  Демеулік  шылаулардың  зат  есімге  тіркесі  мен қолданылу  аясы.  //  Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
10. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960. 
11. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982. 
12. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965. 
13. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973. 
СОӨЖ мазмұны. 
Тест сұрақтарына жауап беру. 
 
СӨЖ мазмұны. 
Өткенді қайталау. 
 
                                    
Əдебиеттер: 
  
1. Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2. Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3. Қалыбаева А . Оралбаева Н . Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі . - А, 1986. 
4. Аханов К .  Грамматика теориясының негіздері. - А ., 1996. 
5. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
6. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
7. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
8. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. - А.,1998. 
9. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
15-Апта  
2 кредит сағат  
№15-семинар 
Тақырыбы: Өткенді қайталау. 
 
Қарастырылатын мəселелер: 
1.  Грамматика - тіл білімінің саласы. Грамматикалық ұғымдар. 
2.  Сөз таптары туралы. Ерекшеліктері. 
 
Əдебиеттер:  
1 . Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2 . Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3 . Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 

4. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
5. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
6. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
 
СОӨЖ мазмұны. 
Тест сұрақтарына жауап беру. 
 
СӨЖ мазмұны. 
Өткенді қайталау. 
 
                                    
4.Əдебиеттер тізімі: 
  
1. Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана,  2002.  
2. Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.  
3. Қалыбаева А . Оралбаева Н . Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі . - А, 1986. 
4. Аханов К .  Грамматика теориясының негіздері. - А ., 1996. 
5. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007. 
6. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А жəне т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 
2005.  
7. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966. 
8. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. - А.,1998. 
9. Төлеуов Ə . Сөз таптары . - А., 2002. 
10.  Кузнецов П . Ц . О принципах  изучения грамматики М . 1961г. стр 25. 
11. Қазақ тілі энциклопедия. – А., 1998. 
12.  Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. –А., 1992. 
13. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1956, 1993. 
14.  Жұбанов Қ. Қазақ тілінің жоғарғы курсы. – А., 1999. 
15. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953. 
16. Исаев С. Етістіктің грамматикалық сипаты.- А., 1997. 
17. Төлеуов Ə. Қазақ тіліндегі зат есім категориясы. - А., 1971. 
18. Фердинанд де Соссюр. Курс общей лингвистики. - М.,1933. 
19. Сарыбаев Ш.Х. Табыс жалғаудың тасалануы. –Халық мұғалімі. - 194О.№3. 
20. Төлеуов Ə. Кейбір көрсеткіштердің тасалануы, тасаланбауы. Қазақстан мұғалімі. 1960. 7 
январь, № 2. 
21. Исаев С. Грамматикалық мағына мен форманың сəйкестігі жəне нөлдік
 
тұлға. - Қазақстан 
мектебі. 1976. № 8. 
22. Төлеуов Ə. Септік көрсеткіштері қандай жағдайда тасаланады? - Қазақстан мектебі, 1963. 
№ 11. 
23. Исаев С. Нөлдік форма. - Қазақ грамматикасы. 2002. 
24.  Оралбаева  Н.О.  Проблемы  нулевой  формы  и  нулевого  слова  в  грамматическом  строе 
тюркских языков СССР. - М., 1976. 
25.  Балтабаева  Ж.  Семантика-стилистические  функции  неоформленного  родительного  и 
винительного падежей  в  казахском  языке.  -  Диссертация  кандидата  филологических наук.  - 
Алма-Ата, 1983. 
26. Омарова А. Қазіргі қазақ тіліндегі нөлдік морфема. - А, 2004. 
27. Кузнецов П . Ц . О принципах  изучения грамматики. - М., 1961. 
28.  Смирницкий  А.И.  Лексическое  и  грамматическое  в  слове″  вопросы  грамматического 
строя″. - М., 1955. 
29.  Милославский  И  .  Г  .  Морфологические  категории  современного  русского  языка.  -  М., 
1981. 
30. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – А., 1992. 

31. Хасенова А . Етістіктің лексика-грамматикалық сипаты. - А.,  1971. 
32. Ибатов А. Сөздің морфологиялық құрылымы. - А., 1985. 
33. Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі етістік категориялары. - А., 1980. 
34.  Нұрғалиев М. Көптік жалғау туралы. – А., 1973. 
35. Данияров А. Қазіргі қазақ тілінде көптік категориясының берілу жолдары. // Тіл жəне 
əдебиет мəселелері. – А., 1963. 
36. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953. 
37. Нұрмағамбетова Ə. Дағдыдан тыс тəуелдік жалғау. // Қазақстан мектебі. 1971. №7. 95-96 
бб. 
38. Мұсабекова Ф. Қазақ тіліндегі септік жалғауының берілетін мағыналары. // Труды 
научной конференции, посвященным 40-летию КазПИ им. Абая. - А., 1968. 
39. Мұсабаев Ғ. Қазақ тіліндегі сын есімнің шырайлары. – А., 1961. 
40. Мұсабекова Ф. Сын есім, оның қолданылуы. // Қазақ филологиясы. 4-кітап.– А., 1977. 44-
51 б. 
41. Исаев С. И тұлғалы қатыстық сын есімдер жəне сөз тіркесін құраудағы оның рөлі туралы. 
// ҚазССР ҒА-ның хабарлары, 1965, 1-шығуы.  
42. Шəкенов М. Қазіргі қазақ тіліндегі сын есім категориясы. – А., 1961. 
43. Қордабаев Т.  Қазіргі қазақ тіліндегі шақ категориясы. - А., 1993. 
44.  Хасенов А. Қазіргі қазақ тіліндегі сан есімдер. – А., 1957. 
45. Сайранбаев Т. Сын, сан есімдердің етістікпен тіркесі. Дисс. автореф. – А., 1966. 
46.  Шаһарман  Г.  Бір,  жалғыз,  екі,  егіз  сөздерінің  семантикалық  ерекшеліктері.  //  Қазақ  тілі 
жəне лингводидактика мəселелері. – А.: АлМУ, 1997. – 108-112 б. 
47. Ибатов А. Қазақ тіліндегі есімдіктер. – А., 1961. 
48. Ибатов А. Қазақ тіліндегі есімдіктер тарихынан. – А., 1966. 
49. Қалыбаева А. Қазақ тіліндегі етіс категориясы. – А., 1957. 
50. Оралбаева Н. Қазақ тіліндегі етістіктің категориялары. – А., 1980. 
51. Оразов М. Семантика казахского глагола. Д.д. автореф. – А., 1983. 
52. Оразов М. Қазақ тіліндегі қалып етістіктері. – А., 1980. 
53. Əбілқаев А. Де етістігінің мағыналары мен қызметтері. – А., 1958. 
54.  Қасымова  Б.  Қазақ  тіліндегі  күрделі  етістіктердің  тірек  компоненттері.  //  Қазақстан 
мектебі. 1984. №5, 60-61 б. 
55.  Əбдіғалиева  Т.  қазіргі  қазақ  тіліндегі  болымдылық,  болымсыздық  категориясы.  Докт. 
дисс. автореф. – А., 1998. 
56. Жұмағұлова О. Көсемшенің қызметтері туралы. – А., 1998. 
57. Омарова А. Осы шақтың Қ.Жұбановқа дейінгі грамматикалардағы көрінісі // Проф. 
Н.Оралбаева жəне қазақ тілі білімінің мəселелері. – А., 1998. 
58. Ерғалиев Т. қазақ тіліндегі есімше категориясы. – А., 1958. 
59. Искакова А. Наречие в казахском языке. – А., 1960. 
60. Сарыбаев Ш. Еліктеуіш сөздер. – А., 1982. 
61. Катембаева Б. Подражательные слова в казахском языке. АКД. – А., 1965. 
62. Катембаева Б. Еліктеуіш сөздерді оқыту. – А., 1973. 
63. Əміров Р. Қазақ тіліндегі жалғаулықтар. – А., 1959. 
64. Кенжебаева Ф. Шылау сөздер. // Қазақстан мектебі. №9. 1962. 
65. Шақаман Ы. Демеулік шылаулардың зат есімге тіркесі мен қолданылу аясы. // Қазақ тілі 
мен əдебиеті. 1967, № 9, 77-80 бб. 
66. Сарыбаев Ш. Междометия в казахском языке. – А., 1959. 
67. Ыбыраев С. Бір фонемалы одағайлардың мағынасы мен интонациясы // Қазақстан 
мектебі, 1984. №8. 71 б. 
68. Қасабекова Қ. Негіз түбір салт етістіктер. А., 1998. 
69. Қасабек Қ. Бір буынды негізгі түбір салт етістіктер. А., 1999. 
70. Қасымова Б. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі етістіктер. А., 1996. 
71. Хасанова С., Əбдіғалиева Т., Қасабекова Қ., Шалабаев Б. Кестелі грамматика. А., 1996. 

 
 
5.  «Морфология» пəні бойынша тапсырмаларды орындау графигі 
 
 
№  Жұмыс түрі 
Тапсырманың  
мақсаты мен  
мазмұны 
Ұсыныла-тын  
əдебиеттер 
Орындау  
мерзімі 
жəне  
тапсыру  
уақыты 
Балл 
Бақылау түрі 
1 
ОЖСӨЖ 
тапсырмалар
-ын орындау 
Теориялық 
білімнің 
меңгерілуін  бақылау, 
берілген 
тапсырмалардың 
орындалуын тексеру 
 ОЖСӨЖ 
тақырыбына 
байланысты 
1- 15 апта 
1% 
 Ауызша 
тапсырма. 
зерттеулер  
қорытындылар
ы, 
Жаттығулар, 
баяндама 
2 
СӨЖ 
тапсыр- 
малары 
Студенттің өз  
бетімен жасаған 
жұмыстарын 
тексеру.  
Жан-жақты 
ізденуге,білімін 
дамытуға 
үйрету 
СӨЖ жоспар- 
лары бойынша 
Сабақ 
кестесі 
бойынша 
  
1 % 
Тапсырма 
орындалуын, 
ауызша, 
жазбаша жəне 
орындау  
қабілетін, 
білімділігін 
тексеру 
3 
Жеке 
тапсырма 
(реферат, 
баяндама) 
 
Талдау 
жəне 
танымдық  
қабілеттерін  арттыру 
  
 4,7,11,17 
апта   
      2% 
Тапсырмалард
ың 
орындалуын, 
сұрақтарға  
жауап беру 
қабілетін  
тексеру 
4 
Жазба 
жұмыс 
түрінде 
аралық  
бақылау 
Ойлау 
қабілетін  
тексеру 
Бірінші  жұмыс 
1-15  
тақырыптарға 
байланысты. 
Екінші    жұмыс 
15-30 
тақырыптарға 
байланысты. 
№7 
семинар 
№15 
семинар 
Тапсыр
малар 
саны 
бойынш
а  əрбір   
жұмыс 
8% 
баға- 
ланады 
Жазба 
жұмысын 
  тексеру. 
5 
Емтихан 
Білімді 
кешенді 
тексеру 
Пəн  бойынша 
Жазғы  
сессия 
Тест 
Студенттің 
білімін   
бағалау. 
 
6. Пəн бойынша дəрістердің конспектісі 
 
Дəріс – 1  
Тақырыбы: Грамматика туралы түсінік.  
Грамматиканың екі саласы, морфология, синтаксис. 
Қазақ тілі грамматикасының бірліктері.  
Қазақ тілі грамматикасының зерттелуі.  

Грамматикалық мағына жəне лексикалық мағына. 
Қандай болмасын тіл туралы ғылым бірнеше салалардан тұрады жəне ол  
салалар  бір-бірімен  өте  тығыз  байланыста  болып  келеді.  Тілді  терең  түсіну  үшін,  оны 
зерттеу  үшін  тілдің  осы  салалары  өте  қажет  болып  келеді.  Қазақ  тілі  -  сондай  тілдердің 
бірі. Оның да бір-бірімен тығыз байланысты бірнеше салалары бар: фонетика, фонология, 
морфофонология, 
лексика, 
лексикография, 
грамматика, 
морфология, 
синтаксис, 
диалектология, ономастика, стилистика т.б. 
Бұлардың  өздерін  екіге  бөліп  қарауға  болады:  тілдің  ішкі  заңдылықтарын 
зерттейтін  салалары  жəне  тілдің  сыртқы  салаларын  зерттейтін  салалары.  Оны  біз  басқа 
пəн бойынша оқимыз. 
Сөзде лексикалық мағынамен қатар грамматикалық мағына да болады. Мен, ауыл, 
машина,  бар  деген  сөздерді  алсақ,  олардың  əрқайсысы  жеке-жеке  ұғымдарды  білдіреді. 
Бірақ олардың  осы жиынтығынан ешқандай хабар берілмейді. 
Адам  сөйлескен  кезде  жеке  лексикалық  сөздер  арқылы  білдіруге  болмайтын  неше 
түрлі  мағыналардың  бəрін  тек  грамматикалық  амал-тəсілдер  арқылы  ғана  түсінікті  етіп 
айтуға  болады.  Яғни,  жоғарыдағы  сөздерді  грамматикалық  тəсілдер  көмегімен  «Мен 
ауылға машинамен бардым» деп хабарлауға болады. 
Тілдегі  грамматикалық  амал-тəсілдердің  барлығын  грамматикалық  құрылыс  деп 
атайды. Оны тілдің грамматика саласы зерттейді. 
Грамматика  –  сөздің  құрылысын,  сөз  тіркесінің,  сөйлем  мүшелерінің  жəне 
сөйлемнің құрылысын зерттейтін тіл ғылымының үлкен саласы. 
Тілдің  грамматикалық  құрылысы  сөзге  сүйенеді  жəне  сөз  арқылы  ғана  көрініп 
отырады.  Грамматика  ғылымы,  тілдің  грамматикалық  құрылысын  зерттегенде,  өзінің 
тексеретін  объектісінің  негізгі  өзегі  етіп  сөзді  жəне  сөйлемді  алады.  Зерттеу  нысанының 
осындай  ерекшеліктеріне  қарай,  грамматика  ғылымы  морфология  жəне  синтаксис  болып 
екі салаға бөлінеді. 
Морфология – сөзбен оның формалары туралы ілім. Сөйлеу кезінде əр сөз сөйлем 
құрамында  келіп,  өзге  сөздермен  белгілі  бір  заңдар  бойынша  əр  түрлі  қарым-қатынасқа  
түседі.  Əр  түрлі  қызмет  атқарып,  соған  сəйкес  форма  жағынан  да  сан  алуан  өзгерістерге 
ұшырайды.  Осы  өзгерістердің  бəрі  де  қалай  болса  солай,  жүйесіз  туа  салмайды,  тілдегі 
қалыптасқан белгілі жүйе бойынша жасалады. 
Морфология  тілдегі  сөздердің  түрлену,  өзгеру  жүйесін  анықтайды.  Жалпы  сөз 
атаулыны  топтарға  бөліп,  сол  топтардың  əрқайсысына  тəн  грамматикалық  сыр-сипатын 
анықтайды. Сөзді сөз таптарына ажыратады, əр сөз табының категорияларын анықтайды. 
Осының  нəтижесінде  сөздің  жасалу,  түрлену,  өзгеру  жүйелерін,  сөздің  бөлшектенуін, 
қолдану ерекшеліктерін, грамматикалық мағыналарын анықтайды. 
Синтаксис  –  сөз  тіркесі  мен  сөйлем  құрылысын  қарастыратын  ілім.  Сөйлеу 
процессі  кезінде  сөздер  өзара  белгілі  бір  жүйе  бойынша  тіркеседі.  Сол  сөз  тіркестерінің 
де, сөйлемдердің де өзіне меншікті жүйесі болады. 
Морфология  сөздің  құрамын,  мағыналарын  жəне  қыызметін  талдаса,  синтаксис 
сөйлемді,  оның  құрамындағы  сөз  тіркестері  мен  сөздерді,  олардың  қарым-қатынастары 
мен грамматикалық сыр-сипатын талдайды. 
Грамматиканың  бұл  салалары  екі  сала  болып  бөлінгенімен,  бір-бірімен  тығыз 
байланысты 
болып 
келеді. 
Грамматика 
– 
тілдегі 
грамматикалық 
бірліктерді 
ұйымдастыратын,  байланыстыратын,  оларды  бір-бірінен  ажырататын  құралдарды 
зерттейді.  Грамматикалық  негізгі  бірліктер  (  единицалар)  мыналар:  Морфема,  сөз,  сөз 
тіркесі, сөйлем. 
 
Морфема  –  сөздің  əрі  қарай  бөлшектенуге  келмейтін  ең  кіші  мағыналық  бөлшегі, 
грамматикалық единица. 
 
Сөз – морфемалардан құралып, заттың атын, сынын, түсін, түрін, санын, қимылын, 
ісін  т.б.  қасиеттерін  білдіретін,  түрлі  құрамда  болып  келетін,  дыбысталу  мен  мағынада 
тұратын единица. 

 
Сөз  тіркесі  –  кемінде  екі  дербес  сөздің  еркін  тіркесінен  жасалып,  құбылыстарды 
бірімен- бірі байланыста атайтын грамматикалық единица. 
 
Сөйлем – сөздерден құралып, аяқталған ойды білдіретін грамматикалық единица. 
 
Грамматикалық  единицалардың  арақатысы  мен  байланысын  анықтауға  жəне 
оларды  тіркестіретін,  жалғастыратын,  сондай-ақ  бір-бірінен  шегін  ажырататын 
құралдарды  айқындауға  қатысты  грамматикалық    ұғымдар  бар.  Олар:  грамматикалық 
мағына,  грамматикалық  форма,  грамматикалық  тəсіл,  грамматикалық  категория.  Енді  біз 
олардың əрқайсысына жеке-жеке тоқталамыз. 
 

жүктеу/скачать 0,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: