5
Multilingualism as the call of the times
On 06.09.2016 an open arrangement «Kazakhstan is my Motherland» was held in the multilingual group Bp-29 of
the Natural Science and Geography faculty of M.Utemisov West Kazakhstan State University.
In his speeches and messages the country President Nursultan
Nazarbayev repeatedly talked about the importance and significance
of polylinguism development for multinational Kazakhstan society.
Knowledge of several languages always broadens communication
and integration abilities of countries and nations.
For this reason, many students of the specialty «Biology» wanted
to be trained under this program, and polylingual group Bp-29 was
formed.
Verbal environment is vital for learning to speak a foreign lan
guage fluently, i.e. students have to communicate in three languages
not only during their classes but also in their free from the study time,
in the real life. This helps to consolidate their knowledge and develop
communication activity. For motivation of students to use English in
everyday life the lesson «Kazakhstan is my Motherland»was planned.
The purpose of the arrangement: to expand the students’
knowledge about the achievements of the Republic of Kazakhstan,
to raise the patriotic feeling and love for the country, to enhance
students’ potential in polylinguism.
Frankly speaking, there were many difficulties and problems
during the preparation of the arrangement. Students were afraid
of holding this arrangement in three languages. But thanks to the
help of teachers of Russian and English - Lyazzat Daulova and
RosalindaVinnik the final script was prepared. Each word said by
announcers, presentations and lectures themes, quiz questions were
thoroughly thought over and worked out.
Prior to holding the arrangement in order to overcome fear of
speaking English «Welcome» training was conducted according to
recommendations of S.Esenova, the teacher-masterof the pedagogy
and self-knowledge department. Indeed,the training conducted by
Diana Baktygalievawas successful and contributed much to the
smooth beginning of the lesson.
After Guldana Karzhauova greeted all in English, Asel Usenova in
Kazakh and Kundyz Salimbayeva in Russian, the arrangement started
where students talked admiringly about our country - Kazakhstan,
its sights, history and nature. Poems of Zhambyl Zhabayev,
Saken Seifullin, Zhuban Moldagaliev, Kadyr Myrzaliev and others
Қазақстан Республикасы Конституциясының38-бабын-
да «Қазақстан Республикасының азаматтары табиғатты
сақтауға және табиғат байлықтарына ұқыпты қарауға мін-
детті» делінген. Бұл Ата Заңның талабы біздің осы еңбе-
гіміздің теориялық тірегі болып есептеледі. Ата Заңымызда
көрсетілген талаптарды іс-жүзінде орындауға халықтың
табиғат қорғау дәстүрлерін жан-жақты білуі үлкен септігін
тигізеді.
Осыған орай біз 1956 жылдан бастап осы кезге дейін
мақсатты түрде Қазақстанның түкпір-түкпірін аралап,
халық арасына кең тараған табиғат қорғау дәстүрлерімен
түбегейлі таныстық.
Табиғатты сақтау және қорғау, оған ұқыпты қарау:
Табиғаттың толық тазалығын;
табиғаттың сұлулығын;
табиғаттың мол байлығын сақтап, қорғай отыра, та-
биғатты адам қажетіне толық пайдаланудан тұрады. Бұлар
-экология ғылымы мен табиғат қорғау ғылымының негізгі
қағидалары.
Табиғатты қорғау - халық дәстүрі
Тағдырыңды тамырсыздық
індетінен қалқала!
Әр адамда өз анасынан басқа
Жебеп жүрер, демеп жүрер арқада
Болу керек құдіретті төрт ана:
Туған жері -түп қазығы, айбыны,
Туған тілі -сатылмайтын байлығы,
Туған дәстүр, салт-санасы -тірегі,
Қадамына шуақ шашар үнемі.
Және туған тарихы, еске алуға қаншама,
Ауыр әрі қасіретті болса да.
Төрт анаға өңін жалғай алмаған
Пенделердің басы қайда қалмаған?
Төрт анасын қорғамаған халықтың,
Ешқашан да бақ-жұлдызы жанбаған.
Қасиетті бұл төрт ана -
тағдырыңның тынысы,
Төрт ана үшін болған күрес -
күрестердің ұлысы.
Мұхтар Шаханов
Шыр етіп өмірге келген сәттен бастап, халқымыздың
зиялы өкілдерінің, ата-бабаларымыздың туған ел, өскен
жер жайындағы әсерлі әңгімелері бүкіл болмысымызды
баураған біз, көзді ашсақ, ел мен өлкені көретін, құлақ түрсек,
солар жайындағы сырлы сазды есітетін, ойлана қалсақ,
санамызға өскен ел мен туған жердің әсерлі суреті алдымен
елестейтін азамат болып өстік. Өңір мен өмірдің егіз суреті
бар болмысымызды иеленіп алған, туған ел мен өскен жерге
жақсылық жасау арманы бүкіл санамызды билеген азамат болып
қалыптастық...
were declared. Presentation
of the inform ation about
citie s and the beautiful
nature of Almaty, Astana,
Burabay, Kokshetav, Uralsk,
Atyrau, etc.,was accompa
nied bypresentations and
videoclips. It should be not
ed, that all the students were
involved in performance of
the homeroom. Performance
was ended by singing the
song «A tam eken»of the
composer E.Hasangaliev.
Concluding remarks took
Talshen Darbaeva, Doctor of
Biological Sciences, the
Professor presented the
closing speech. She noted
the importance of the arrangement: «You have broken new ground
today! Good fellows! We saw that you were excited, but were all
prepared and succeeded in presenting the sights of our country. I
hope there will be the continuation of the arrangements conducted
in three languages».
Summing up the event, it needs to be noted that multilinguism is
the call of the times as the whole world is multilingual. For mastering
several languages, it is necessary conduct various extracurricular
arrangements and actions. Teaching English is not only a duty of
teachers of English but also a huge integrated work of teachers of
non-language subjects and students. Only then the conducted work
will be efficient.
Bagdagul ALZHANOVA,
the curator of polylingual group Bp-29,
Lyazzat DAULOVA,
an instructor of English, the chair of foreign languages.
І.Табиғат қорауға байланысты халық дәстүрлері
Елдігіміз өз қолымызға тигеннен бері Отанымыз жайында
ашық мазмұнды, түрлі саладағы еңбектер мол жазыла бастады.
Олардың ішінде жарық көргендері де жеткілікті.
Еліміз бен атамекеніміз жайында жазылып, жарық көріп
жатқан еңбектердің ішінде жастарды адамдыққа, адалдыққа
тәрбиелеуге үлес қосқан - қазақ халқының тарихы туралы, халық
педагогикасы жайындағы еңбектер.
Халық дәстүрі, оның ішінде табиғат қорғауға байланысты
халық дәстүрлері дегенді қалай ұғынамыз?
Біздің халықтың алғашқы тарихы, өмірі көшіп-қонудан
басталған. Қазақ халқының даналығының бастауы да осы
көшпенді өмірден негіз алады. Табиғат аясында өмір бойы
көшіп-қонып жүріп, біздің ата-бабаларымыз табиғат сырын
игерген, оның сан-салалы құбылыстарын бағалай білген.
Табиғаттың сансыз сыры мен құбылыстарын түсінуге ұмтылу,
халықтың бойында, ақыл-санасында табиғат жайындағы
танымды, табиғатты аялаудың қажеттілігі жайында түсінікті
шым-шымдап жинақтауға көмектескен. Сан ғасырлар бойы
жеке халық өкілдерінің, бүкіл халық рухында, болмысында жи-
нақталған табиғатты ұғыну, табиғаттың адам өміріне қажеттілігін
түсіну, табиғатсыз адам өмірінің мәні мен сәні, жалпы өмірдің өзі
болмайтынын сезіну қалыптасты. Сол үшін эр адам, бүкіл халық
табиғатты біртұтас, оның әр бөлшегін мал-жанындай қорғауды
өмір заңына айналдырды.
Бертін келе, сан ғасырлық өмір тәжірибесінің арқасында
жинақталған асыл қасиетті халық кейінгі ұрпаққа мирас етіп
қалдырды. Мұны дәстүр дейміз. Осы аға ұрпақтан мирас ретінде
алынған асыл қасиеттерді саналы түрде жалғастыра білу,
оны іске асырып келесі жас ұрпаққа мирас ретінде қалдыру
--------------------------
Школа-вуз
--------------------------
Результатом обучения школьников должно стать
овладение ими навыками критического мышления,
с а м о с то я те л ь н о го поиска и гл у б о ко го анали за
информации. Данный ориентир нашел отражение в цикле
мероприятий, проведённых в областной специализиро
ванной школе №8 для одарённых детей.
Казахстан - страна
больших возможностей
В рамках Дня языков народа Казахстана и 25-летия
Н езависимости РК проведены беседы с учащ имися,
праздничное внеклассное мероприятие «Язык отцов - на
следие святое», встреча учащихся 6-7 классов с мисте
ром Томасом Унру, бывшим преподавателем института
повышения квалификации г.Гамбурга, Германия. Данная
встреча надолго останется в памяти ребят и учителей
школы. Мистер Томас провёл коучинг с учителями школы
«Способы обучения иностранному языку», посетил урок
английского языка в 6 классе (учителя английского языка
высшей категории Худякова Н.И., Латыева Н.К.). Ученики
школы показали хорошее знание языка, непосредственность,
за и н те р е с о в а н н о с ть в беседе с носителем языка.
Действительно, наша страна предоставляет большие
возможности ученикам овладеть иностранными языками,
свободно общаться с людьми всего мира.
Алия КАЙРЖАНОВА,
учитель английского языка областной
специализированной школы №8 для одарённых детей
-дәстүрдің іске асқаны, асыл мақсаттың орындалғаны, өмір
арманының жалғаса отырып дамығаны.
Табиғат қорғауға байланысты қазақ халқының дәстүрлері
сан-салалы, алуан түрлі. Олар халықтың табиғат жөніндегі
ұғымымен тікелей байланысты.
Б іздің ТАБИҒАТ деген ғылыми ұғымды қанш алықты
баяндағымыз келгенімен, ол бір-ақ мағынаны білдіреді. Т А Б
И Ғ А Т - бұл бар дүние, бүкіл болмыс, материалдық өмір, әлем
кеңістігі. Табиғат пен өмір егіз. Табиғат бар да, өмір де бар.
Табиғатты шартты түрде үш топқа бөлуге болады. Олар:
бірінші топ -өлі табиғат. Оған әлем кеңістігі, ауа, су, жер қойна-
уы немесе пайдалы қазбалар жатады; екінші топ -тірі табиғат.
Оған түрліше ұсақ ағзалар, жәндіктер, өсімдіктер мен жануарлар
әлемін кіргезеді. Тірі табиғатты кең мағынада алатын болсақ,
оның құрамына, тіршіліктің дамуының ең жоғары сатысы -адам
баласы да жатады. Ал шын мәніне келсек, адам биоәлеуметтік өмір
дамуының жемісі; үшінші топ -топырақ. Топырақ өлі табиғатқа да,
тірі табиғатқа да жатпайтын, өз алдына жекелей қасиеті бар ерекше
табиғи зат. Топырақ арқылы табиғаттағы тіршілік байланысы іске
асады. Ал, табиғатта тіршілік байланысы үзілсе, қандай жағдай
болатыны өзінен-өзі белгілі.
Табиғатты аялаудың қажеттігін үйрететін, халық арасына
тараған дәстүрлер өте көп, сан алуан.
2.Табиғатты қорғауға байланысты халық
д әстүрлерінің келешек ұрпаққа тигізетін
пайдасы
Педагогика ғылымының күрделі бір саласы -халық
педагогикасын қай жағынан алып қарасақ та оның
мақсат-мүддесі біреу: ол - адам баласын жақсылыққа
жеткізу.
Халық педагогикасының алдына қойған мақса-
тының бірі - ел арасына кеңінен тараған табиғатты
қорғауға байланысты халық дәстүрлерін педагогикалық
тұрғыдан жан-жақты зерттеп, жүйеге келтіріп, жас ұрпақ
тәрбиесінде пайдалану.
Ұрпақты туған жерін, өскен елін жанындай сүй-
етін, өлкенің келешегі үшін аянбай, тер төгіп қызмет
атқаратын азамат етіп тәрбиелеуде халық арасына
кең тараған табиғат қорғау дәстүрлерінің маңызы зор.
Ұзақ жылдар бойы жүргізіліп келген зерттеулер
арқылы халық арасына табиғатты қамқорлыққа алуға
арналған дәстүрлердің сақталып келгеніне көзіміз
жетті. Бірақ та заман өзгерісі кейбір табиғат қорғауға
байланысты халық дәстүрлерінің көмескіленіп
қалғанын көрсетіп отыр. Сонымен қатар еліміздің ірі
қалаларында, жалпы табиғат қорғау дәстүрлерін толық
мағынада елей де бермейтінін көріп, біліп жүрміз.
Ендігі мақсат -халы қ арасына тараған, кейбір жағдайда
ұмытыла бастаған, табиғат қорғауға байланысты дәстүрлерді
толық жинақтап, жүйеге келтіріп, олардың тәрбиелік мәнін ашып,
жаңартып, ұрпаққа асыл қазына ретінде ұсыну.
Табиғат қорғау дәстүрлері - сан ғасырлар бойы халқымыздың
еңбектенуінің арқасында өмірге келген асыл қазына. Бұл
дәстүрлер -халықтың ақыл-ойының жемісі.
Н.Р. МУЛДАХАНОВ,
Махамбет Өтемісов атындагы БҚМУ-дың
«Биология және экология» кафедрасының доценті
(Жазғасы бар)
--------------------------------------------------------
Бізді қоршаған орта
---------------------------------------------------------
Табиғатты, ауаны, топырақты және
суды қорғаудың халықтық дәстүрлері
________
№9 (924) 31 қазан 2016 жыл
Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына 20 қадам
Аамыган елдің болашагы - еңбекші қогам
Расында, еңбек ету - адамның тек жеке бас пайдасы үшін
ғана емес, бүкіл қоғам үшін де ерекше маңызға ие фактор болып
саналады. Ел болып, еңсемізді тіктеген шағымызда еңбектің
рөлін тағы бір қоғамдық деңгейге көтемуіміздің өзі - бір орында
тұралап қалмаудың, алға ілгерілеудің амалы. Елбасының
сөзімен айтқанда «Әлемдік өркениеттің барлық құндылықтары,
барлық экономикалық және мәдени байлықтар виртуалды қаржы
институттарымен емес, адамның еңбегімен жасалады».
Мемлекет басшысы Нурсултан Әбішұлы Назарбаев
«Қазақстанның әлеуметтік жаңғыртылуы Жалпыға Ортақ Еңбек
Қоғамына 20 қадам» атты бағдарламасын жариялады. Өз
сөзінде: «Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамы идеясы көз жетпейтін
көкжиекте ойлап табылмаған. Бұл - практикалық, прагматикалық
идея. Ол маған тіпті етене жақын, өйткені, мен қазақстандықтар
жақсы білетіндей, өзімнің кәсіби жолымды «ақ саусақтар» секілді
кабинетте де, паркетте де емес, жұмысшы-металлург ретінде
бастадым. Ал бұл, атап айтсам, нағыз кәсіп болып табылады!
Қанша жыл өтсе де, бұл еңбек мектебін ұмыту мүмкін емес. Бүгінде
еңбек XXI ғасыр жағдайындағы шешуші ұлттық фактор ретінде,
жаһандық бәсекелестік жағдайында, алдыңғы кезекке ілгерілетуі
тиіс. Бағдарламаны жолдаудағы менің назарымдағы басты мәселе
- әр қазақстандыққа қамқорлық көрсету» деді. Бұл құжат - әр
азаматтың әлеуметтік әл-ауқатына жол ашатын әлеуметтік еңбек
қатынастарының теңгерімді белгісі, еңбекке деген жаңа көзқарас.
Қазақстан Республикасында еңбек етіп жатқан азамат ретінде
еліміз бүгінгі күнге дейін «Жалпыға Ортақ Еңбек Қоғамына 20
қадам» сынды бағдарламаға мұқтаж болғандығын жасырмай айта
аламын. Бұл идеяны жүзеге асыру жаңа қазақстандық қоғамның
қалыптасуына апаратын жол болатындығы күмәнсіз. Мемлекеттің
негізгі мисссиясы - азаматтардың дәулетін өсіруге жағдай жасап,
көмектесу. Ал оны іске асыру - әр адамның жауапкершілігі және
еңбек етуге деген ынтасы.
Әлемнің әміршісі - еңбек екендігі сөзсіз. Тек еңбекпен ғана
жеміс өніп, тек еңбек қана бар қиындықты жеңеді. Белгілі орыс
ғалымы К.Д.Ушинский ең басты талаптардың бірі - еңбексүй-
гіштікке, еңбек ете білуге және еңбекке ынталы болуға тәрбиелеу
екендігін баса айтқан. Ғалым өз ойын «Кімде-кім пайдалы еңбекпен
айналысса, сол адам қоғамның лайықты азаматы бола алады»
деп білдірді.
Біздің негізгі міндетіміз - ел экономикасын дамытуда және
экономиканы жаңа сынақтарға дайындауда мейлінше өз үлесімізді
қосу.
Мемлекетіміздің әл-ауқаты мен экономикасын дамытуда
барлық еңбек түрі маңызды рөл атқарады. Соның бірі - жастарға
кәсіби білім мен тәрбие беруші педагогтердің қызметі. Жоғары
оқу орнының өкілі ретінде студент жастарға беріліп жатқан жаңа
заманғы білім мен тәрбие - ел ертеңі үшін жасалынуы тиіс басты
еңбек екенін айта аламын. Себебі, жастар - Қазақстанның
болашағы. Ел ертеңі жастарға тәуелді болса, жастарға берілетін
еңбек тәрбиесі тікелей педагогтерге тәуелді. Елбасының «тек
жасампаз тіршілік әрекеті бар адам, отбасы, қоғам мен мемлекет
өмірін жақсы жаққа қарай өзгерте алады. Толық қайтарыммен
жұмыс істейтін азаматтар ғана табысқа жетеді және өркендейді»
деген сөздері бүгінгі таңда біздің еңбек етудегі басты ұранымызға
айналып отыр. Студент жастарды еңбек етуге баулуда студенттік
құрылыс және «Жасыл ел» жастар еңбек жасақтарын ерекше
атап өтуге болады. Бұл жобалар студенттердің кәсіби маман
атанғанға дейін де ел патриоты болып, жеріміздің тазалығы мен
әдемілігіне еңбек ету арқылы өз үлестерін қосуға баулу болып
табылады.
Білімді болудың өзі үлкен еңбектің нәтижесінде келеді. Бұл
ойды үш жүздің басын біріктіруде аянбай еңбек еткен Абылай
ханның «Білекке сенген заманда - ешкімге дес бермедік, білімге
сенген заманда қапы қалып жүрмелік» деген нақыл сөзінен де
көруге болады.
Елбасы бағдарлама соңын « Біздің әлеуметтік саясат бәсекеге
қабілетті және күшті ЖАЛПЫҒА ОРТАҚ ЕҢБЕК ҚОҒАМЫН құруға
бағытталуы тиіс. Шындықты мойындайық: болашақ ғасырда тек
ЕҢБЕК қана барлық қазақстандықтардың ӘЛ-АУҚАТҚА және
ӨМІР САПАСЫНА қол жеткізуін қамтамасыз ете алады. Мен
қазақстандықтардың әлеуметтік жаңғырту саясатына қолдау
көрсететіне, оның сыртында оны жүзеге асыруға барынша тікелей
және мүдделі түрде атсалысатынына мейлінше сенімдімін» деп
аяқтаған болатын. Елбасының қазақстандықтарға бұлай сенім
артуы біздің де азамат ретіндегі жауапкершілігімізді арттырса
керек.
Бұл сенімді әрбір қазақ, қазақстандық өз жүрегіне ұялатуы
тиіс. Нәтижесінде, тәуелсіздігі тұғырлы, егемендігі ғұмырлы,
экономикасы тұрақты, өзге елдермен терезесі тең қуатты
мемлекетке айналамыз. Сондықтан да дамыған елдің болашағы
қашан да еңбекші қоғам болмақ.
Мейрам ИСАТАЕВ,
мәдениет және өнер факультетінің деканы, магистр
------------------------------------------------------------
19 октября - День спасателя
-------------------------------------------------------------
Несчастье приходит к людям нежданно-негаданно, внезапно: ПОЖАР! ПОЧЕМУ ГОРИМ?
Почему горим? Основные причины пожаров - это, прежде всего неосторожное обращение с огнем, шалости детей
с огнем (каждый шестой пожар в жилом секторе происходит по вине детей), неисправность электрооборудования, на
рушение правил пожарной безопасности при эксплуатации печей и бытовых электроприборов, а также участившиеся в
последнее время случаи поджогов. Почти 50% «погорельцев» сгубил алкоголь. Нередко пожары возникают по причине
курения в постели. Не раз приходилось слышать, что пожар - это случайность, от него не застрахован никто. Но это не
так, чаще всего пожар - результат вопиющей беспечности, расхлябанности, халатного отношения людей к соблюдению
правил пожарной безопасности.
я
Действия в случае пожара (практические советы)
Запах дыма в подъезде:
1. Позвоните в противопожарную службу по телефону «101».
2. Если это не опасно, постарайтесь обнаружить очаг пожара,
локализовать или потушить его подручными средствами.
3. Если из-за сильного задымления лестничной клетки вос
пользоваться лестницей для выхода наружу невозможно, то
оставайтесь в квартире. Закрытая и хорошо уплотненная дверь
надолго защитит вас от опасной температуры и едкого дыма.
Во избежание отравления продуктами горения закройте щели
дверей и вентиляционные отверстия мокрой тканью. Криками о
помощи привлекайте внимание прибывших пожарных. Укрыться от
температуры и дыма до прибытия пожарных можно и на балконе,
закрыв при этом за собой балконную дверь.
4. Если горит ваша входная дверь, поливайте водой изнутри,
а для организации тушения снаружи до прибытия пожарных по
звоните по телефону соседям. Если в помещении много дыма,
дышите через мокрую ткань, держась как можно ближе к полу.
Пожар в квартире:
1. Вызовите противопожарную службу по телефону «101».
2.Выведите из квартиры детей и престарелых, сообщите о
пожаре соседям.
3. Если это не опасно, постарайтесь потушить пожар подруч
ными средствами (водой, мокрой тканью).
4.Отключите электроэнергию электрорубильником (автома
том) в квартирном щитке.
5. Отключите подачу газа.
6. Во избежание притока воздуха к очагу пожара воздержи
вайтесь от открывания окон и дверей.
7. Если ликвидировать очаг пожара своими силами невозмож
но, немедленно покиньте квартиру, плотно прикрыв за собой дверь.
8. Прибывшему пожарному караулу сообщите об оставшихся
в помещении людях.
9. При невозможности эвакуации из квартиры выйдите на
балкон и криками о пожаре привлекайте внимание прохожих и
пожарных.
Горит телевизор:
1.Отключите телевизор от электросети. Если из-за огня не
подойти к электророзетке, то обесточьте квартиру электрическим
автоматом или рубильником.
2.Сообщите о пожаре в пожарную охрану по телефону «01».
3.Если это не опасно, постарайтесь потушить пожар. Для этого
залейте телевизор водой через отверстия в задней стенке, стоя
при этом сбоку от телевизора.
4.Если под рукой не оказалось воды, накройте горящий телеви
зор плотной тканью (покрывалом, одеялом). Без доступа воздуха
горение прекратиться.
5.Во избежание отравления продуктами горения выведите из
помещения всех людей.
6. Если справиться с пожаром не удалось, немедленно покинь
те помещение, притворив за собой дверь.
При загорании других электробытовых приборов действуйте
таким же образом.
Достарыңызбен бөлісу: |