Мазмұндама  және  шығарма  жұмыстарының  көлемімен  бағалау

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
74 
 
–
 
5, 6-
сыныптарда жоспар беріледі. 
Диктант жұмыстарын бағалау нормалары: 
–
 
«5»  деген  баға:  ешбір  қатесі  болмаса немесе  емле,  тыныс  белгілерінен 
бір-бірден қатежіберсе; 
–
 
«4» деген баға: емле және тыныс белгілерінен екі-екіден қате жіберсе; 
–
 
«3»  деген  баға:  емле  мен  тыныс  белгілерінен  4-5-тен  қатесі  болса 
немесе3 емле, 5 тыныс белгі қатесіболса; 
–
 
«2»  деген  баға:  емле  мен  тыныс  белгілерінің  әрқайсысына  6-дан  10-ға 
дейін. 
Ескерту:  бағалау  кезінде  қателердің  қайталануы  мен  біртектілігіне  назар 
аударылады.  Егер  бір  қате  бір  сөздің  құрамында  немесе  түбірлес  сөздердің 
түбірінде  қайталанса,  бір  қатеболып  саналады.  Бір  ережеге  жататын  қателер 
біртекті  болып  есептеледі.  Алғашқы  біртекті  үш  қате  біреуге  саналады  да, 
келесі осындай қателер дербес есептеледі. 
 
6-
кесте – Мазмұндама жұмыстарын бағалау нормалары 
Баға 
Өлшемшарттары 
«5» деген баға 
- 
мәтін мазмұны толық ашылса; 
- 
оқушы ойы жүйелі жазылса; 
-  
мазмұндама тілі бай, әдеби, жазба нормаларына сай болса; 
- 
мазмұн мен стиль бірлігі сақталса; 
- 
сөздер орынды қолданылса; 
- 
қорытынды пікірі орынды, тақырыпқа сай болса; 
-  
мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 1-2 қате болса. 
«4» 
деген баға 
-
мазмұндама мәтін тақырыбына сай болса; 
-
мазмұндауда бірен-саран дәлсіздіктер жіберілсе; 
- 
мазмұндама тілі бай, әдеби, жазба нормаларына сай болса; 
-
мазмұн мен стиль бірлігі сақталса; 
-
оқушының ой жүйесі аздап бұзылғандығы байқалса; 
-
қорытынды пікірі дұрыс болса; 
- 
мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 2-4 қате болса. 
«3» деген баға 
-
мазмұндама мәтін тақырыбынан ауытқыса; 
-
ойжелісі аздап бұзылғандығы байқалса; 
-
сөздер орнымен қолданылмаса; 
-
тіл байлығы жұтаң болса; 
-
стиль бірлігі сақталмаса; 
- 
мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 7-8 қате болса. 
«2» деген баға 
-
мазмұндама мәтін тақырыбына сай келмесе; 
-
мазмұндау жүйесі жоспарға, тақырыпқа сай келмесе; 
-
сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі жиі бұзылса; 
-
сөздік қоры өте жұтаң болса; 
-
стиль бірлігі сақталмаса; 
-
мазмұндық, грамматикалық, тыныс белгілерінен 9-10 қате болса. 
 
Мазмұндамаға екі баға қойылады: 
1-
шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін; 2-
шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін. 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
75 
 
Мазмұндаманың екі бағасы бір пәнге қойылады. 
Мазмұндама мәтінін бағалауда шартты белгілер қолданылады (7-кесте).  
 
7-
кесте – Мазмұндама мәтінінің шартты белгілері 
Шартты белгілер 
Белгілер 
Нені білдіреді? 
[] 
артық, керексіз 
> 
Кеңейту 
= 
Негізгі ойды білдірмейді 
~ ~ ~ 
Жүйе жоқ 
Z 
Азатжол 
Z 
Азат жолдың керегі жоқ 
Қ 
Қолдану 
Х 
Орынсыз қолданылған сөз 
1,2,3 
Сөз тәртібі бұзылған 
С 
сөйлем дұрыс қолданылмаған 
 
8-
кесте – Шығарма жұмыстарын бағалау нормалары 
Баға 
Өлшемшарттары 
«5» 
деген 
баға 
- 
шығарма мазмұны тақырыпқа толық сай келсе; 
- 
мазмұны жүйелі түрде баяндалса; 
- 
мәтіннің стильдік бірлігі сақталса; 
- 
шығарма  сөз  байлығымен,  сөздің  дәл  қолданылуымен,  синтаксистік 
құрылымдардың әр түрлілігімен ерекшеленсе; 
- 1 
орфографиялық, 1 грамматикалық, 1 тыныс белгісінен қате жіберілсе; 
- 1-
2 тілдік қате жіберілсе. 
«4» 
деген 
баға 
- 
шығарма  мазмұны,  негізінен,  тақырыпқа  сай  келсе,  бірақ  аздаған 
ауытқулар байқалса; 
-
ой жүйесінде елеусіз ауытқулар болса; 
- 
лексикалық және грамматикалық тіл құрылысы әртүрлі болса; 
-
стиль бірлігі сақталса; 
- 
1  орфографиялық,  2  грамматикалық,  3  тыныс  белгісінен  байланысты 
қате; 
3
4 і і  
  іб і
 
«3» 
деген 
баға 
- 
шығармада тақырыптан ауытқу елеулі болса ; 
- 
мазмұндаудың жүйелілігі бұзылса; 
- 
сөз  байлығы  жеткіліксіз,  бірыңғай  синтаксистік  құрылымдар 
қолданылса,  
сөз орынсыз пайдаланылса; 
- 
стиль бірлігі дұрыс сақталмаса; 
- 4 
орфографиялық, 4 грамматикалық, 5 тыныс белгісінен қате ; 
- 
5 тілдік қате жіберілсе. 
«2» 
деген 
баға 
- 
жұмыс тақырыпқа сай келмесе; 
- 
шығарманың барлық бөлімдерінде ой жүйесі бұзылса, бір- бірімен  
байланысы болмаса; 
- 
сөз байлығы шектеулі, бір типті сөйлемдер қолданылса, 
-
сөз қолдануы дұрыс болмаса; 
- 7-8 
орфографиялық,7-8грамматикалық,7-9тыныс белгісінен қате; 
- 8-
9 тілдік қате жіберілсе. 
 
 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
76 
 
Шығармаға екі баға қойылады: 
1-
шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін;  
2-
шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін. 
Шығарма мәтінін бағалауда шартты белгілерқолданылады (9-кесте). 
9-
кесте – Шығарма мәтінін бағалаудағы шартты белгілер 
Шартты белгілер 
Белгілер 
Нені білдіреді? 
/ 
емле қатесі белгіленеді 
V 
тыныс белгісінен кеткен қате 
Z 
абзац керек деген белгі 
Z 
артық қойылған абзац 
? 
екі ұшты, осы сөйлемді ойлан деген белгі 
?! 
пікірді немесе фактіні бұрмалаудан кеткен кемшілік 
! 
осы жерге ерекше көңіл аудар 
~ ~ 
ауыстыруды керек ететін, бірнешеқайталанған сөздер мен сөйлемдер 
... 
стильдік жағынан дұрыс құрылмаған, жөндеп жаз деген белгі 
... 
сөз қалдырып кетсе, түсініксіз сөйлемдерді белгілейді 
 
Мұғалімдер  назарына  оқушыларда  «Қазақ  тілі»  пәнінен  болуы  тиіс 
дәптерлердің санын ұсынамыз (10-кесте). 
 
10-
кесте – Оқушы дәптерлерінің саны 
Пән 
Жұмыс дәптері 
Жазба жұмыс дәптері 
Сөздік дәптері  Барлығы 
Қазақ тілі 
2 
1 
1 
4 
 
Бірыңғай  орфографиялық  және  сөйлеу  режимі  оқушы  дәптерінің 
жүргізілуіне,  дәптерлердің  пәндер  бойынша  саны  мен  пәнге  арнауы, 
оқушылардың жазба жұмыстарын тексеру тәртібіне бірыңғай талап қояды. 
«
Қазақтілі»  пәнінен  жазба  жұмыстарына  арналған  дәптері  (бұл  дәптерге 
диктанттар мен мазмұндамалар, шығармалар, эсселер, бақылау жұмыстары 
орындалады). 
«
Қазақ тілі» пәнінен сөздікке арналған дәптері 
Дәптердегі  барлық  жұмыстар  төмендегі  талаптарды,  ережелерді  сақтай 
отырып жүргізілуі керек: 
– 
ай аты мен күн реті жазбаша жазылады; 
– 
күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан 
жол тасталмай барлық жазбалар бір деңгейде жазылады.Үлгі: 
Қазанның тоғызы  
Сынып жұмысы: 
–
 
үй  жұмысы  сынып  жұмысының  жалғасы  деп  есептелінеді  де,  күн  реті 
жазылмайды; 
–
 
жаттығу  (тапсырма)  сөзі  толық  жазылады.  Мысалы:  15-жаттығу 
(тапсырма); 
–
 
тапсырмаға сәйкес сөздерді бағандарға  бөліп  жазғанда  бірінші  сөзі бас 
әріптен үтірсіз жазылады. Мысалы: 
Бала 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
77 
 
Бақа 
Барыс; 
–
 
сынып  жұмысын  немесе  үй  жұмысын  орындағанда  тапсырмалар 
арасында жол қалдырылмайды; 
–
 
мәтін азат жолдан басталады; 
–
 
сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады; 
– 
талдау  жасау  тапсырмаларын  орындағанда  жақсы  ұшталған  қара 
қарындашпен орындаған жөн; 
–
 
ереже,  емлені  белгілеу  үшін  жасыл  сияны  қолдануға  болады.  Баға 
тапсырмадан кейін сол жаққа нүктесіз қойылады. 
Талдау  жұмыстары  қарындашпен  орындалады  (сөз  құрамына,  сөйлем 
мүшелеріне талдау). 
Төл дыбыстарды дұрыс жазбаса, қызыл жолда дұрыс жазылуы көрсетілуі 
тиіс. 
Дәптерге,  мүмкіндігінше,  мұғалімнің  ескертулері  жазылып  отырады 
(Дұрыс жаз. Қатесіз көшір.). 
Дәптерлерді  тексеруден  кейін  келесі  сабақта  талдау  жасалуы  қажет. 
Дәптердегі  барлық  жұмыс  қызыл  сиялы  қаламмен  тексеріледі.  Диктанттан 
жіберілген қателер жол бойынша сол тұстағы қызыл жолға көрсетілуі керек: 
– 
орфографиялық қате - / 
– 
тыныс белгілер қатесі – ۷ 
Диктант тексерілгеннен кейін қатемен жұмыс жүргізіледі. Қатемен жұмыс 
жүргізу  жазба  жұмысынан  кейінгі  келесі  сабақтың  15-20  минутында  іске 
асырылады.  Оқу  бағдарламасында  «Қатемен  жұмыс»  түріне  арнайы  сағат 
бөлінбегендіктен журналға жазылмайды. 
Пән бойынша дәптерлерді тексеру тәртібі: 
1)
 
5-9-
сыныптарда үй жұмысы күнде тексеріледі; 
2)
 
6-8-
сыныптарда  күнде  сабақтан  кейін  үлгірімі  төмен  оқушылардың 
дәптерлері  тексеріледі,  үлгірімі  жақсы  оқушылардың  маңызды  деген 
жұмыстары  тексеріледі,  сонда  да  бұл  сыныптарда  аптасына  толығымен  1  рет 
тексерілуі қажет; 
3)
 
9-
сыныпта жұмыс дәптерлері аптасына 1-2 рет тексерілуі қажет; 
4. 5-9-
сыныптарда  сөздік  дәптерлері  айына  1  рет  тексеріледі  (баға 
қойылмайды, ескертулер жазылуы ұсынылады). 
Оқушының  қабілеті  мен  икем  дағдыларын  қалыптастырып,  әрі  қарай 
дамытуда сыныптан тыс жұмыстардың алатын орны ерекше. Оқыту қазақ тілді 
емес  мектептерде  «Қазақ  тілі»  пәнінен  сабақтан  және  сыныптан  тыс  іс-
шараларды ұйымдастыруда келесе мерекелерді ескеру ұсынылады: 
22 
наурыз – Наурыз мейрамы; 
1 
мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі мерекесі;  
7 
мамыр – Отан қоғаушылар күні; 
4 
маусым – Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері күні; 
6 
шілде – Астана күні; 
30 
тамыз – Қазақстан Республикасының Конституциясы күні; 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
78 
 
22 
қыркүйек - Қазақстан халықтарының тілдері күні; 
1 
желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні; 
16 
желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні. 
«Қазақ  тілі»  пәні  мұғалімдерінің  әдістемелік  бірлестігі  қазақ  тілі  мен 
әдебиеті пәндері бойынша әдістемелік қызмет көрсетудің, оқу пәндері бойынша 
сыныптан  тыс  шаралар  мен  тәжірибе  жұмыстарын  ұйымдастырудың  негізгі 
құрылғысы болып табылады. 
Осыған  байланысты,  «Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәндері  мұғалімдерінің 
әдістемелік  бірлестігінің  2016-2017  оқу  жылының  отырыстарында  келесі 
тақырыптардың қарастырылуы ұсынылады: 
– 
«Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын жүзеге асыру аясында «Жаңа формация 
мұғалімі: тәжірибе және кәсіби диалог»; 
–  «
Білім  беруді  жаңарту  аясында  жаңа  ақпараттық  технологияарқылы 
оқушылардың  қазақ  тілін  үйренуге  деген  ынта-ықыласын  арттыру  және  жан-
жақты  дамыған,  сыни  көзқарасыбар  тұлға  қалыптастыру:  халықаралық 
тәжірибе және отандық
 
практика»; 
– 
«Білім беру мазмұнын жаңарту жағдайында smart технологияның оқушы 
дамуына ықпалы»; 
– 
«Оқытуды басқаруға көмектесетін қажетті ең тиімді технологиялар»; 
– 
«Біліктілікті арттыру жүйесінде мұғалімнің АКТ құзыреттілігін дамыту» 
Оқыту қазақ тілді емес мектептердегі «Қазақ тілі» пәнінің мұғалімдеріне 
қосымша материалдар алу үшін ұсынылатын сайттар: 
–  nao.kz 
(Ы.Алтынсарин  атындағы  Ұлттық  білім  академиясының  ресми 
айты); 
– u-s.kz
 
(
Ұстаздар сайты); 
– ustaz.kz
(Ашық сабақтар сайты); 
– testent.ru/news/uroki
(Урокиказахскогоязыкаврусской школе); 
– sabak.ucoz.org/news
(Сайт творческих учителей Казахстана); 
– plani.kz
(«Планы.kz» планирование для учителей Казахстана); 
–  agartu.com
 
(«Просвещение"-казахстанский  педагогический  интернет 
журнал); 
–  testent.ru
 
(Сайт  для  подготовки  к  ЕНТ  и  КТ  2015  –  Образовательный 
сайт); 
– obrazovanie
 
(Каталог Казахстанских ресурсов); 
– abiturient.kz
(Сайт о современном образовании в Казахстане). 
 
«Казахская  литература»  для  школ  с  русским/узбекским/уйгурским/ 
таджикским языком обучения 
Қазақ  әдебиетін  жаңаша  оқыту  –  шынайы  ұлттық  патриотизмді 
қалыптастырып,  рухани  болмысымыз  бен  идеялық  мұратты  орнықтырудың 
бірден-бір  тұжырымы.  Пәнді  оқыту  барысында  білім  алушыларға  білім 
мазмұнын  игертумен  қатар,  оларға  ұлттық  тәлім-тәрбиеге  негізделген  мәдени 
құндылықтарды, әдет-ғұрып пен салт-дәстүрлерді таныту, оқушылардың тілдік 
қорын  байыту,  әдеби  білімнің  жүйелілігі,  үздіксіздігі,  сабақтастығы,  білім 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
79 
 
мазмұнының  тарихилық  сипаты  мен  пәнаралық  байланыс  ұстанымдары 
басшылыққа алынуы тиіс. 
Оқыту  барысында  оқушыларға  білім  мазмұнын  игертумен  қатар,  оларға 
ұлттық  мәдени  құндылықтарды  таныту,  оқушылардың  тілдік  қорын  байыту, 
әдеби  білімнің  жүйелілігі,  білім  мазмұнының  сабақтастығы  мен  пәнаралық 
байланыс  ұстанымдары  басшылыққа  алынады.  Әдеби  көркем  туынды  арқылы 
оқушының  мемлекеттік  тілді  меңгеру  мүмкіндігін  арттыру;  қазақ  халқының 
әдебиеті,  тарихы,  тілі,  мәдениеті,  өнері  туралы  біртұтас  түсініктерін 
қалыптастыру  көзделеді.  Оқыту  қазақ  тілінде  емес  мектептердегі  «Қазақ 
әдебиеті»  пәнін  оқыту  барысында  қазақ  тілінде  ауызша  және  жазбаша  сөйлеу 
тілін  дамыту,  қазақ  әдебиеті  шығармаларын  өз  бетінше  оқып,  түсіне  алуын 
қамтамасыз ететін тілдік негіз қалыптастыруға бағытталған. 
Жеке  тұлғаны  жан-жақты  дамыту  мен  қалыптастыру  мәселесі 
А.Құнанбаев, 
Ы.Алтынсарин, 
М.Жұмабаев, 
Ш.Құдайбердіұлы, 
Ж.Аймауытовтардың  шығармаларының  негізгі  арқауы  болған.  Әсіресе  ұлы 
ғұлама Абайдың еңбектерінде сауатты, адамгершілігі жоғары, парасатты жан- 
жақты жетілген тұлға тәрбиелеп жетілдіру мақсаты көзделеді. 
Әдебиет  арқылы  оқушы  бойында  өмір  туралы  дұрыс  талғам,  түсінік 
қалыптастырамыз.  Қазақ  әдебиетіндегі  көркем  туындылар  арқылы  қалаған 
мамандықты  игеріп,  өмірден  өз  орнын  табуларына,  қалаулы  азамат  болып 
өсулеріне тигізетін әсері көп. 
5-9-
сыныптарда  оқу  процесі  ҚР  Білім  және  ғылым  министрінің  2013 
жылғы  03  сәуірдегі  №  115  бұйрығымен  бекітілген  (ҚР  Білім  және  ғылым 
министрінің  2015  жылғы  18  маусымдағы  №  393  бұйрығымен  өзгерістермен 
толықтырулар  енгізілген)  «Негізгі  орта  білім  беру  деңгейінің  5-9  сыныптары 
үшін  «Қазақ  әдебиеті»  (оқыту  қазақ  тілді  емес)  пәнінен  типтік  оқу 
бағдарламасымен жүзегеасырылады. 
Оқу жүктемесінің көлемі: 
оқыту орыс тілінде жүргізілетін мектептерде: 
5-
сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 6-сынып – аптасына 
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 7-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 
сағат; 8-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 9-сынып – аптасына 
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 
оқыту  орыс,  ұйғыр,  өзбек,  тәжік  тілдерінде  жүргізілетін  мектептерде:  
5-
сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 
6-
сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 7-сынып – аптасына 
1 сағат, оқу жылында – 34 сағат; 8-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 
сағат; 9-сынып – аптасына 1 сағат, оқу жылында –34 сағат. 
Білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық жәнеқорытынды 
аттестаттау  өткізудің  үлгілік  ережелеріне  сәйкес  5-8-сыныптағы  білім 
алушылар  оқу  жылы  аяқталғаннан  кейін  31  мамырға  дейін  емтихан  түрінде 
аралық  аттестаттаудан  өтеді.  Жалпы  білім  беретін  күндізгімектептердің  
9-
сыныптың  білім  алушылары  таңдауы  бойынша  «Қазақәдебиеті»  пәнінен 
қорытынды мемлекеттік емтихан түрінде (ауызша) қорытынды аттестаттаудан 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
80 
 
өтеді. 
Шығарма  –  оқушылардың  тілдік  және  әдебиеттік  білімдері  мен  өзінің 
таным,  түйсік,  көзқарасының  тәжірибелеріне  сүйене  отырып  өз  ойын  жүйелі, 
әдеби  тіл  қалыбында  бере  білуге  машықтандыратын  жазбаша  тәжірибелік 
жұмыстың бірі. 
Шығарма құрылымы: 
1)
 
кіріспе; 
2)
 
негізгі бөлім; 
3)
 
қорытынды. 
Шығарма жазуға қойылатын негізгі талаптар: 
–
 
тақырыпты оқушы өз ойы арқылы толық аша білуі; 
–
 
жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуы; 
– 
шығарманы  5-сыныптан  бастап  жазады,  бірақ  5,6-сыныптарда  үйрету 
шығарма болып саналады, сондықтан 5,6-сыныптарда үлгі жоспар беріледі. 
Кез келген шығарма мен мазмұндама екі бағамен бағаланады: 
1-
шісі: жұмысының мазмұны мен көркемдік сапасы, тіл байлығы үшін: 
– 
мазмұны мен идеясы, 
– 
ой-пікірдің жүйелілігі; 
– 
стилі; 
– 
грамматикалық сауаттылығы; 
– 
әдеби материалдарды пайдалануы. 
2-
шісі: грамматикалық сауаттылығы үшін: 
– 
оқушы  жұмысының  мәтін  мазмұны  мен  негізгі  ойға  сәйкестігі, 
тақырыптың толық ашылуы; 
– 
баяндау жүйесі; 
– 
сөздік қорының деңгейі; 
– 
сөйлем құрылысы, мәтіннің стильдік біртектілігі, сөз шеберлігіне назар 
аударылады; 
– 
орфографиялық,  пунктуациялық  және  грамматикалық  қателіктері 
бойынша сауаттылығы бағаланады. 
Мазмұндама  –  оқушының  қазақ  тілі  мен  әдебиетінен  алған  білімін 
тексерудің  негізгі  нысандарының  бірі.  Мазмұндама  арқылы  баланың  өз  ойын 
жазбаша  жүйелі  баяндай  білу  қабілеті  мен  тіл  байлығы,  сауаттылық  деңгейі 
айқын көрінеді (1, 2-кесте). 
 
1-
кесте – Қазақ әдебиеті пәндерінен мазмұндама мәтінінің көлемі 
Мазмұндама мәтініндегі сөз мөлшері 
Сынып 
Сөз мөлшері 
5 
80-100 
6 
100-120 
7 
120-140 
8 
140-160 
9 
160-180 
 
 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
81 
 
2-
кесте – Мазмұнда мәтінінің шартты белгілері. 
Шартты белгілер 
Белгілер 
Нені білдіреді? 
/ 
емле қатесі белгіленеді 
V 
тыныс белгісінен кеткен қате 
Z 
абзац керек деген белгі 
Z 
артық қойылған абзац 
? 
екі ұшты, осы сөйлемді ойлан деген белгі 
?! 
пікірді немесе фактіні бұрмалаудан кеткен кемшілік 
! 
осы жерге ерекше көңіл аудар 
~ ~ 
ауыстыруды  керек  ететін,  бірнеше  қайталанған  сөздер 
мен сөйлемдер 
... 
стильдік жағынан дұрыс құрылмаған, жөндеп жаз деген 
белгі 
... 
сөз қалдырып кетсе, түсініксіз сөйлемдерді белгілейді 
 
Оқушының  білім  дағдысын  қалыптастыруда  мазмұндаманың  мынандай 
түрлерін жүргізуге болады: 
– 
дайын мәтін бойынша; 
– 
сурет бойынша; 
– 
аяқталмаған мәтін бойынша мазмұндама. 
Мәтін мазмұнын мазмұндап жазу формалары әр түрлі болады: 
– 
мәтін мазмұнын дәлме-дәл жеткізіп жазу; 
– 
мәтін мазмұнын өз бетінше меңгеріп, өз сөзімен құру; 
– 
өз ниетімен қосымша оқиға қосу; 
– 
мәтін  формасын  өзгерте  мазмұндау,  яғни,  бірінші  жақ,  осы  шақ 
формасында немесе керісінше мазмұндау; 
– 
қысқарта  мазмұндау,  яғни,  берілген  мәтіннің  негізгі  мәселелерін  ғана 
мазмұндау; 
– 
мәтін  мазмұнына  байланысты  дәйексөз  және  эпиграф  келтіре  отырып 
мазмұндау; 
– 
берілген мәтін мазмұнына сәйкес ой қорытындысын жасау. 
Шығарма  мен  мазмұндаманы  бағалау.  Оқушы  жазбасын  тексеру,  бағалау 
негізінен бес салаға бөлініп қарстырылады: 
1)
 
мазмұндылығы мен идеялығы; 
2)
 
ой-пікірдің жүйелілігі;  
3)
 
стилі; 
4)
 
грамматикалық сауаттылығы; 
5)
 
әдеби материалдарды пайдалануы. 
Шығарма мен мазмұндама екі бағамен бағаланады: 
Бірінші  баға  –  мазмұны  мен  тіл  шеберлігіне  (көркем  тілмен  жеткізілуі) 
қойылса,  екінші  баға  –  сауаттылығына,  яғни,  орфографиялық,  пунктуациялық 
және тілдік нормалардың сақталуына қойылады. 
Дәптерлерді  тексеру  тәртібі.  5-9  -  сыныпта  жұмыс  дәптерлері  аптасына 
1рет тексерілуі қажет (3-кесте). 
 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
82 
 
3-
кесте – Оқушы дәптерлерінің саны 
Пән 
Жұмыс дәптері  Жазба жұмыс дәптері 
Сөздік 
 
Барлығы 
Қазақ әдебиеті 
1 
1 
1 
3 
 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  дәптердегі  жазба  жұмыстарын  келесі  тәртіп 
бойынша орындау ұсынылады: 
– 
дәптерге ұқыпты, түсінікті жазу; 
– 
көк сиялы қаламмен жазу және қажет кезінде қара қарындаш пайдалану; 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  жазба  жұмыстарына  арналған  дәптер  (бұл 
дәптерге  мазмұндамалар,  шығармалар,  эсселер  орындалады)  және  «Қазақ 
әдебиеті» пәнінен сөздікке арналған дәптері. 
Дәптерлердегі барлық жұмыстар төмендегі талаптарды, ережелерді сақтай 
отырып жүргізілуі керек: 
– 
ай аты мен күн реті жазбаша жазылады; 
– 
күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан, 
жол тасталмай, барлық жазбалар бір деңгейде жазылады. 
Үлгі: 
Қазанның тоғызы 
Сынып жұмысы 
Сабақ тақырыбы жазылады. 
19-
жаттығу; 
– 
үй  жұмысы  сынып  жұмысының  жалғасы  деп  есептелінеді  де,  күн  реті 
жазылмайды; 
– 
жаттығу  (тапсырма)  сөзі  толық  жазылады.  Мысалы:  13-жаттығу 
(тапсырма); 
– 
сынып  жұмысын  немесе  үй  жұмысын  орындағанда  тапсырмалар 
арасында жол қалдырылмайды; 
–
мәтін азат жолдан басталады; 
–
сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады. 
 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнінен  сабақтан  тыс  іс-шараларды  ұйымдастыруда 
келесі мерекелерді ескеру ұсынылады: 
– 2 
қараша – ағартушы, педагог, фольклоршы, этнограф, жазушы Ыбырай 
Алтынсариннің туғанына 175 жыл(1841-1889жж); 
– 
5қыркүйек – қазақтың ақыны, әдебиет зерттеуші ғалымы, түркітанушы, 
публицист,  педагог,  аудармашы,  қоғам  қайраткері  Ахмет  Байтұрсынұлының 
туғанына 145 жыл (1872-1937жж); 
– 
Исатай Таймановтың 225 жылдығы (1791-1838 жж) – халық көтерілісінің 
саяси көсемі, қайсар қолбасшысы, халық батыры; 
– 
5наурыз  –  қазақтың  көрнекті  қоғам  қайраткері,  қазақтың  20  ғасыр 
басындағы ұлт-азаттық қозғалысының негізін салушы әрі көсемі, халқымыздың 
тұңғыш саяси Алаш партиясының ұйымдастырушысы және ұлттық Алашорда 
автономиялы  үкіметінің  төрағасы,  этнограф,  әдебиеттанушы,  аудармашы, 
публицист Әлихан Бөкейхановтың 150 жылдығы (1866-1937 жж); 
– 
Қазыбек  би  Келдібекұлының  350  жылдығы  -  қазақ  халқының  XVII  – 
XVIII-
ғасырлардағы  ұлы  үш  биінің  бірі,  көрнекті  қоғам  және  мемлекет 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
83 
 
қайраткері (1659-1765 жж). 
Әдістемелік бірлестік білім беру ұйымындағы әдістемелік қызметтіңнегізгі 
құрылымдық бөлігі болып табылады. Әдістемелік бірлестік бір немесе бірнеше 
бағыттас  пәндер  бойынша  оқу-тәрбие,  әдістемелік,  эксперименттік  және 
сыныптан тыс жұмыстарды жүргізеді. 
Әдістемелік  бірлестік  бір  пән  немесе  бірнеше  бағыттас  пәндер  бойынша 
құрамында  кемінде  5  мұғалім  болған  жағдайда  құрылады.  Әдістемелік 
бірлестіктерді  құру,  олардың  санына,  құрамына  өзгерістер  енгізу  мектеп 
директорының бұйрығымен жүзеге асырылады. 
Әдістемелік  бірлестіктер  тікелей  директордың  әдістемелік  жұмысы 
жөніндегі орынбасарына бағынады. 
«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәндері мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігінің 
2016-
2017  оқу  жылының  отырыстарында  келесі  тақырыптарды  қарастыру 
ұсынылады: 
1)
 
«Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын жүзеге асыру аясында «Жаңа формация 
мұғалімі: тәжірибе және кәсіби диалог»»; 
2)
 
«
Білім  беруді  жаңарту  аясында  жаңа  ақпараттық  технология 
арқылыоқушылардың қазақ тілін үйренуге деген ынта-ықыласын арттыру және 
жан-жақты  дамыған,  сыни  көзқарасы  бар  тұлға  қалыптастыру:  халықаралық
 
тәжірибе және отандық практика». 
«Қазақ  әдебиеті»  пәнін  оқытуда  жаңаша  әдістер  мен  иновациялық 
технологияларын пайдалану оқушының белсенділігін, шығармашылық ізденісін 
арттырып, пәнге деген қызығушылығын оятады. 
Осыған  орай  пәнді  оқытуды  ұйымдастыру  барысында  «Оқу  мен  жазу 
арқылы  сын  тұрғысынан  ойлауды  дамыту»  жобасын  қолдануды  ұсынамыз. 
Мұнда  әрбір  сабақтың  мазмұнына  сай  әдістер  мен  тәсілдері  дұрыс  таңдап, 
саралап,  даралап  оқыту  ұсынылады.  Оқушылардың  қазақ  тілін  өз  еркімен, 
ынтасымен  қызыға,  түсініп  оқуға,  қадірлеуге,  бағалауға,  жақсы  меңгеруге, 
ауызекі  дұрыс  сөйлеуге  үйрету  мақсатында  белсенді  оқыту,  коммуникативтік 
технология  негізінде  оқытуда  қазақ  әдебиеті  сабақтарында  «Әдеби  шеңбер», 
«Болжау»,  «Блум  таксономиясы»,  «Венн  диаграммасы»,  «Кубизм», 
«Жолаушының  екі  жақты  күнделігі»,  «Галлереяны  аралау»,  «Үщ  қадамды 
сұхбат»  стратегияларын  қолдануарқылы  оқушылардың  сөздік  қорын,  ойлау, 
ауызекі сөйлеу қабілеттерін дамытуға болады. 
Жалпы алғанда «Қазақ әдебиеті» пәні бойынша сабақтарды түрлендіріп, әр 
түрлі  форматта  өткізу  ұсынылады,  атап  айтқанда:  тренингтер,  дөңгелек 
үстелдер,  баспасөз-конференциялары  және  т.б.  оқушылардың  сабақтағы 
жауапкершілігін, белсенділігін, өзін-өзі бағалауын қамтамасыз етеді. 
 
Курс «Абаеведение» 
«Абайтану»  курсы  ҚР  Білім  және  ғылым  министрінің  2013  жылғы  
3  сәуірдегі  №115  бұйрығымен  бекітілген  оқу  бағдарламасы  арқылы  оқыту 
жүзеге асырылады. 
Курстың  білім  мазмұны  ұлы  ақын  шығармаларын  терең  де,  жан-жақты 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
84 
 
таныту  арқылы  елжанды,  халқымыздың  әдебиетін,  өнерін,  салт-дәстүрін, 
мәдениетін,  тілін  ұлттық  құндылық  ретінде  бағалайтын,  эстетикалық  талғамы 
жоғары,  білім,  білік,  дағдылармен  қаруланған,  түйген  ойларын  іс  жүзінде  өз 
кәдесіне  жарата  білетін,  ұлттық  сана-сезімі  қалыптасқан,  өркениетті  қоғамда 
өмір сүруге лайықты, терең ойлайтын дара тұлға қалыптастыруға бағытталған. 
Курсты  қазақ  тілі  мен  әдебиеті  немесе  біліктілікті  арттыру  және  қайта 
даярлау  бойынша  арнайы  курстардан  өткен  пән  мұғалімдері  жүргізеді. 
Мұғалімдерге  көмек  ретінде  «Абайтану»  курсы  бағдарламасының  мазмұнын 
жобалау мен өткізу бойынша әдістемелік құралдар әзірленіп, Академия сайтына 
(
www.nao.kz
) орналастырылды. 
Жалпы  білім  беретін  мектептердің  9-сыныбына  арналған  «Абайтану» 
курсын ҚР БҒМ 2012 жылғы 8 қарашадағы №500 бұйрығымен бекітілген негізгі 
орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларының вариативтік компоненті есебінен 
жүргізу ұсынылады. 
Курс жүктемесінің көлемі: 
9-
сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында – 34 сағатты құрайды. 
Курс  бойынша  білім  алушылардың  оқу  жетістігін  ағымдық  бағалау, 
сондай-ақ емтихан жүргізілмейді. 
 
«Русский язык» для школ с русским языком обучения 
Предмет  обучения  в  школьном  курсе  русского  языка  –  современный 
русский  литературный  язык  в  его  реальном  функционировании  в  условиях 
полиэтнического  Казахстана.  Он  закладывает  фундамент  общего 
филологического  образования  учащихся  как  целостной  системы,  изучающей 
духовную культуру народа, выраженную в языке и литературном творчестве. 
Программа  предполагает  изучение  теоретических  сведений  о  языке, 
имеющих  познавательно-практическую  направленность,  которая  обеспечит 
эффективное  общение  в  социально-бытовой,  социально-культурной, 
официально-деловой  сферах  общения.  В  целом,  все  содержание  учебного 
предмета  направлено  на  повышение  культуры  общения  на  русском  языке  и 
формирует навыки, необходимые для активной социальной и производственной 
деятельности конкурентоспособной личности в современном мире. 
Цель обучения русскому языку – воспитание творчески активной языковой 
личности  путем  формирования  языковой,  речевой,  коммуникативной 
компетенций на основе: 
– 
освоения  описательной  и  функциональной  языковой  системы,  норм 
употребления средств разных уровней, активизации последних в продуктивной 
речевой деятельности, обогащения словарного запаса и синтаксического строя 
речи; 
– 
овладения  законами  построения  связного  высказывания,  общей 
культурой  общения,  механизмами  совершенствования  речи  и  творческого 
использования языка. 
Предмет  «Русский  язык»  должен  быть  направлен  на  формирование 
коммуникативных  навыков  учащихся,  чтобы  учащийся  мог  в  любой 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
85 
 
стандартной  и  нестандартной  ситуации  высказать  собственную  точку  зрения, 
доказать  и  обосновать  при  необходимости,  умело  вести  диалог  в  условиях 
межкультурной  коммуникации.  Важным  компонентом  в  обучении  русскому 
языку должна быть ориентация на формирование функциональной грамотности 
личности, одним из компонентов которой является грамотность чтения. 
В связи с этим при обучении русскому языку необходимо усилить работу 
по  формированию  данного  вида  функциональной  грамотности  как 
необходимого  навыка  применения  знаний  и  умений  при  решении  широкого 
диапазона жизненных задач в различных сферах человеческой деятельности, а 
также в межличностном общении и социальных отношениях. 
Следует  усилить  работу  с  текстом  как  источником  информации, 
направленную  на  развитие  скорочтения,  умений  выделять  главную  и 
второстепенную,  явную  и  скрытую,  текстовую  и  внетекстовую  информацию, 
лаконично  представлять  информацию  и  выступать  перед  публикой,  излагать 
собственную точку зрения, аргументировать ее в устной (в дискуссиях, дебатах, 
докладе и др.) и письменной (эссе) формах. На уроках с целью формирования 
ИКТ - компетенций учащихся следует включать разнообразные виды работы с 
информацией  из  различных  источников,  включая  инновационные 
коммуникационные  технологии  (словари,  справочники,  СМИ,  интернет, 
компьютер и др.). 
Поскольку  предметом  обучения  является  современный  русский 
литературный язык в его реальном функционировании в современных условиях 
полиэтнического  Казахстана,  на  уроках  русского  языка  рекомендуется 
использовать  тесты  различных  стилей  и  жанров,  охватывающих  различные 
аспекты  социально-экономической  и  культурной  жизни  общества.  Работа  с 
художественными, научными, научно-популярными текстами и текстами СМИ, 
фрагментами  речевого  общения  в  официальной/неофициальной  обстановке 
позволят  учащимся  повысить  уровень  орфографической,  пунктуационной, 
стилистической  грамотности,  а  также  уровень  речевой  культуры,  отработать 
навыки анализа и составления связных высказываний различных стилей, типов 
и жанров речи. 
При  отборе  текстового  материала  необходимо  усилить  воспитательный 
компонент  содержания образования.  Тексты должны  быть  отобраны  с  учетом 
этнокультурного  компонента  (сведения  о  национально-культурной  специфике 
русского  языка,  о  культуре  русского,  казахского  народов  и  других  народов, 
проживающих на территории нашей страны). Содержание текстов должно быть 
направлено на формирование духовно-нравственных качеств и патриотических 
чувств  учащихся, на формирование казахстанского патриотизма и стремления 
воплотить  в  жизнь  общенациональную  идею  «Mәңгілік  Ел»,  на  развитие 
толерантности и умения общаться в условиях межэтнической и межкультурной 
коммуникации. 
Организация учебного процесса при ориентации на развитие критического 
мышления  предполагает  равноправные  взаимодействия  субъектов  обучения, 
диалогические  отношения  между  ними,  возможность  высказывать  свои 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
86 
 
суждения,  рассчитывая  быть  услышанным,  выслушивать,  понимать  и 
принимать  другие  мнения,  выстраивать  систему  аргументов  в  защиту  своей 
позиции, сопоставлять разные позиции, участвуя вдискуссии. 
При изучении предмета «Русский язык» развитие критического мышления 
должно  быть  связано  в  первую  очередь  с  работой  с  текстом.  При  этом 
необходимо  объединение  приемов  учебной  работы  по  видам  учебной 
деятельности  в  зависимости  от  характера  текста  (текст  информационный  или 
художественный) и способа работы с ним (чтение готового текста или создание 
письменного текста). Чтение имеет огромный развивающий и воспитательный 
потенциал: приобщает ребенка к духовному опыту человечества, развивает его 
ум,  облагораживает  чувства.  При  изучении  русского  языка  учащиеся  будут 
глубже  понимать  прочитанное,  овладеют  активными  способами  чтения  и 
приемами работы с художественным текстом, что позволит повысить культуру 
речи,  эстетическое  развитие,  сформирует  активную  личность,  умеющую 
творчески и самостоятельно работать с текстом, информацией. 
Необходимо  развивать  такие  читательские  умения,  как  нахождение 
информации, заданной в явном виде; формулирование выводов; интерпретация 
и обобщение информации; анализ и оценка содержания, языковыхособенностей 
и структуры текста. 
При повышении уровня орфографической и пунктуационной грамотности 
учащихся  следует  уделять  большое  внимание  внутрипредметным  связям 
(морфемика, словообразование, лексика и этимология), формированию умения 
распознавать  разнообразные  синтаксические  структуры  в  тексте  и  применять 
полученные знания на практике, в продуктивной речевой деятельности. В связи 
с этим важно формировать представления о системе русского языка (фонетика, 
лексика,  состав  слова  и  словообразование,  морфология,  синтаксис),  правилах 
функционирования  языковых  средств  в  речи,  нормах  русского  литературного 
языка,  об  обогащении  словарного  запаса  и  грамматического  строя  речи.  При 
изучении  любого  языкового  явления  необходимо  опираться  на  его 
семантическую  характеристику  и  функциональные  особенности,  что 
способствует  развитию  у  учащихся  чувства  языка,  потребности 
совершенствовать  свою  речь.  Для  совершенствования  коммуникативных 
навыков  и  развития  чувства  языка  важно  проводить  работу  с  синонимами, 
антонимами  на  разных  языковых  уровнях,  осуществлять  стилистический  и 
жанровый анализ текстов, редактирование текста, стилистическую и жанровую 
трансформацию  текста  и  др.  Также  в  процессе  обучения  русскому  языку 
необходимо  использовать  различные  формы  коллективной  и  индивидуальной 
работы,  обсуждение  проблемных  вопросов,  решение  лингвистических  задач и 
др. 
Для более глубокого изучения предмета «Русский язык» учащимся можно 
предложить  дополнительные  корректировочные  курсы  по  орфографии, 
пунктуации и культуре речи. 
Количество часов по русскому языку составляет: 
в 5, 6, 7, 8 классах – 3 часа в неделю, общее количество в год – по 102 часа 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
87 
 
в каждом классе; 
в 9 классе – 2 часа в неделю, общее количество в год – 68 часов. 
Всего  на  изучение  курса  в  5  классе  выделено  102  ч.,  из  них  20  ч.  –  на 
развитие речи: письменные, контрольные работы и тестирование: 5 диктантов 
(1  стартовый,  далее  по  одному  в  четверть);  2  изложения  (по  одному  в 
полугодие);  2 сочинения  (по  одному  в  полугодие);  2  контрольные работы  (по 
одной  в  полугодие);  2  тестирования  (по  одному  в  полугодие;  по  усмотрению 
учителя  на  тестирование  возможно  отводить  20-25  минут  урока  после 
повторения).  Объем  контрольных  диктантов –  90-110  слов,  с  грамматическим 
заданием  –  на  10-20  слов  меньше  (в  зависимости  от  сложности  и  объема 
грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 100-150 
слов,  для  сжатого  изложения,  итоговых,  контрольных  изложений  –  на  30-60 
слов больше. Объем классных сочинений – 0,5-1,0 страницы. 
На изучение курса в 6 классе выделено 102 ч., из них 20 ч. – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  3  контрольные  работы  (1  –  в  первом  полугодии,  2  –  во  втором 
полугодии); 3 тестирования (2 – в первом полугодии, 1 – во втором полугодии; 
по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока 
после  повторения).  Объем  контрольных  диктантов  –  110-120-  130  слов,  с 
грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности 
и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 
150-
200 слов, для сжатого изложения, итоговых, контрольных изложений – на 
30-
60 слов больше. Объем классных сочинений – 1,0-1,5 страницы. 
На изучение курса в 7 классе выделено 102 ч., из них 20 ч. – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  3  контрольные  работы  (1  –  в  первом  полугодии,  2  –  во  втором 
полугодии); 3 тестирования (2 – в первом полугодии, 1 – во втором полугодии; 
по усмотрению учителя на тестирование возможно отводить 20-25 минут урока 
после  повторения).  Объем  контрольных  диктантов–120-140  слов,  с 
грамматическим заданием – на 10-20 слов меньше (в зависимости от сложности 
и объема грамматического задания). Объем текста для подробного изложения – 
200-250 
слов,  для  сжатого  изложения,  итоговых,  контрольных  и 
экзаменационных  изложений  –  на  30-60  слов  больше.  Объем  классных 
сочинений – 1,5-2,0 страницы. 
На изучение курса в 8 классе выделено 102 ч., из них 20 ч. – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  2  контрольные  работы  (по  1  в  полугодие);  3  тестирования  (1  –  в 
первом  полугодии,  2  –  во  втором  полугодии;  по  усмотрению  учителя  на 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
88 
 
тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем 
контрольных диктантов – 140-150 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 
слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). 
Объем  текста  для  подробного  изложения  –  250-350  слов,  для  сжатого 
изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов.Объем классных 
сочинений – 2,0-2,5 страницы. 
На изучение курса в 9 классе выделено 68 ч., из них 12 ч. – на развитие 
речи:  письменные,  контрольные  работы  и  тестирование:  5  диктантов  (1 
стартовый, далее по одному в четверть); 3 изложения (2 в первом полугодии, 
одно – во втором полугодии); 3 сочинения (1 в первом полугодии, 2 – во втором 
полугодии);  2  контрольные  работы  (по  1  в  полугодие);  2  тестирования  (1  –  в 
первом  полугодии,  2  –  во  втором  полугодии;  по  усмотрению  учителя  на 
тестирование возможно отводить 20-25 минут урока после повторения). Объем 
контрольных диктантов – 150-170 слов, с грамматическим заданием – на 10-20 
слов меньше (в зависимости от сложности и объема грамматического задания). 
Объем  текста  для  подробного  изложения  –  350-400  слов,  для  сжатого 
изложения, итоговых, контрольных изложений – на 30-60 слов больше. Объем 
классных сочинений – 2,5-3,0 страницы. 
Следует  обратить  внимание  на  оценивание  работ  учащихся.  При 
оценивании 
языкового 
разбора 
(фонетический, 
морфемный, 
словообразовательный,  лексический,  морфологический,  синтаксический) 
предлагается  учитывать  такие  критерии,  как  логичность  изложения 
(соблюдение  порядка  разбора),  степень  полноты  характеристик  (изложение 
всей  необходимой  информации),  правильность  (соответствие  истинному 
положению  вещей).  При  оценивании  орфографического  и  пунктуационного 
анализа текста важны такие критерии, как орфографическая и пунктуационная 
зоркость  (умение  видеть  в  тексте  орфограммы  и пунктограммы),  обозначение 
условий выбора орфограмм и пунктограмм (выделение морфемы, где находится 
орфограмма;  подчеркивание  орфограммы  одной  чертой,  условия  –  двумя; 
подбор проверочного слова; определение грамматических характеристик ит.п.), 
правильность (соответствие истинному положению вещей). 
Критериями  оценивания  диктанта  с  грамматическим  заданием  являются 
орфографическая грамотность, пунктуационная грамотность, морфологический 
разборслов,синтаксическийразборпредложения.Оцениваниеизложениядолжно 
учитывать 
полноту 
содержания, 
орфографическую 
грамотность, 
пунктуационную  грамотность,  лексико-стилистическую  правильность  текста, 
грамматико-стилистическую правильность текста. 
Критериями  для  оценивания  устного  монологического  высказывания 
являются  информативность  (объем  текста  (количество  слов),  количество 
микротем  (пункты  содержания)  и  их  развернутость,  логичность, 
завершенность),  языковая  правильность  в  области  лексики,  грамматики 
(морфология,  синтаксис),  орфоэпических  норм,  а  также  беглость  речи.  При 
оценивании  письменного  монологического  высказывания  важны  такие 
критерии,  как  информативность  (объем  текста,  количество  микротем  и  их 

Инструктивно
-
методическое письмо
 
ǀ 2016
-
2017 учебный год
 
 
89 
 
развернутость,  логичность,  завершенность),  языковая  правильность  в  области 
лексики, грамматики (морфология, синтаксис), стилистики (соответствие стилю 
текста-источника/  оригинальность  мысли,  проявление  собственного  стиля), 
орфографии и пунктуации. 
Учащиеся  5-9  классов  имеют  две  рабочие  тетради  по  русскому  языку, 
тетрадь  для  контрольных  работ  по  русскому  языку,  тетрадь  для  работ  по 
развитию речи. 
Требования к ведению тетрадей по русскому языку: 
1.
 
Тетрадей  по  русскому  языку  должно  быть  две  –  одна  сдаётся  на 
проверку, вторая остаётся на руках. 
2.
 
Тетрадь должна быть в линейку, состоять из 12листов. 
3.
 
Писать  следует  аккуратным  почерком  синей  ручкой,  не  допускать 
неразборчивогонаписания. 
4.
 
Необходимо соблюдать поля с внешней стороны, то есть не писать на 
полях. 
5.
 
Следует  соблюдать  красную  строку  (делать  отступ).  Если  в  конце 
страницы  после  даты  и  наименования  работы  не  помещается  хотя  бы  одна 
строчка текста, нужно пропустить строку и перейти на новуюстраницу. 
6.
 
Между  датой,  заголовком,  наименованием  вида  работы  и  текстом 
строка непропускается. 
7.
 
Между  заключительной  строкой  текста  одной  письменной  работы  и 
датой или заголовком следующей работы пропускаются 2линейки. 
8.
 
Верхняя строчка на странице непропускается. 
9.
 
Ошибки  учащийся  исправляет  только  ручкой.  Все  перечеркивания 
выполняются карандашом. Пользоваться корректором неразрешается. 
10.
 
Запись в тетради выглядит следующим образом (5-9 классы):  
Пятое сентября. 
Домашняя работа. Упражнение 7. 
11.
 
В  столбики  слова  выписываются  с  маленькой  буквы,  запятые  не 
ставятся. 
12.
 
В  строчку  слова  выписываются  следующим  образом:  первое  с 
прописной,  остальные  со  строчной  буквы,  запятая  ставится.  Словосочетания 
пишутся с маленькой буквы. Названия падежей обозначаются с большой буквы 
(Р. п.). 
13.
 
Спряжения глаголов обозначаются римскими цифрами (I спр.). 
14.
 
Род существительных обозначается маленькими буквами (м.р.). 
Нормы  оценки  письменных  контрольных  работ  и  устных  ответов 
учащихся 

жүктеу/скачать 3,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: