Адам физиологиясы
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
Физиология кітап
- Бұл бет үшін навигация:
- А - г и п о к а л ь ц и ем и я ; Б - ги п ер к ал ь ц и ем и я ; 1 - қ ал қанш а б е з б е н қалқан сер ік б е зд е р ;
| Гнпокальцнемия
Гн лерка, іьииемия А 2 6 -сурет . Қ ал қ ан ш а ж ә н е қ ал к ан сер ік б е з д е р ін ің к ал ьц и й а л м асуы н а ә сер і. А - г и п о к а л ь ц и ем и я ; Б - ги п ер к ал ь ц и ем и я ; 1 - қ ал қанш а б е з б е н қалқан сер ік б е зд е р ; 2 ,3 ,4 ,5 - т ү р л і қ ұ р ы л ы м д а р д ы ң С а а л м а су ы н а қ аты суы . Қалқанша безінің сөл бөлу қызметінің гипо- немесе гиперсөлініс жағдайларында түрлі бұзылулар салдарынан эртүрлі нагологиялык жағдайлар жэне аурулар туады. Гипертиреоз, эсіресе Базед ауруы немесе габигатты басқаша тиреоткосикоз кезіндегі патологияның мынадай өзіне тән белгілері байқалады. Без көлемінің ұлғаюйы (зоб), тахикардия (жүрек согуы жиіленуі), көздің шарасынан шыгуы (экзофтальм), зат алмасудыц елеулі жогарылауы жэне осымен байланысты оріанизмнің көптеген вегетативтік қызметтерінің бұзылуы. Организмнің жүдеуі байқалады. Кретинизм (бала кезінде дамыса) жэне микседема (көбінесе операциядан кейінгі гипотиреоз кезіндс, ол кейдс үлкен адамдарда қалқанша безінің тінін көп молшерде алып тастауынан болады) гипотиреозды айқын көрсетеді. Кретинизм кезінде ақыл-ой жэне дененің дамуы күрт төмендеп, психикалық эсерленіс баяулайды. Ауру балалардың бойы кішкентай, тілі ұлғайған, беті ісік, тэбеті төмен, терісі қүргак болады. Оларда сүйек тінінің дамуы баяу, оның салдарынан еңбегі қатпайды жэне тістерінің шығуы уаүытынан көп кешігеді. Микседема кезінде, теріде жэне баска тіндерде мукопротеидтер жиналуының салдарынан жалкыаяк ісік дамиды. Шамадан көп емес гипертиреоз кезінде зт алмасу, жылу жасалу деңгсйінің төмендеуі байқалып, соның салдарынан суыққа сезгіштік жогарылаи, жалпы көңілсіздік (апатия), элсіздік, тез шаршаушылық, зейіні мен психикалының бұзылуы иайда болады. Жер шарының эртүрлі жергілікті топырағында, суында, тамақ құрамында йод аз болган жағдайда, сол жердің біркатар түрғындарының қалқанша безінің сөліністік кызметі бұзылып, сол бөліну молгері өзгеріп (дисқызмег), онда өз гормонының гипер- немесе гипосекрециясы пайда болуы мүмкін. Қалқанша безінің бүл патологиялық озгерісін эндемиялык зоб деп атайды. Көбінесе ол таулы аймақтардыц тұргындарыңда кездеседі. Швейцария жэне Норвегияның таулы аймақтарындағы мектеп жасындагы балалардың жартысынан көбі эндемиялык зобпен бұрыннан ауыратынын анықталды. Зоб Кавказ, Орал, Карпат, Орта Азия жэне қазақстанда, осның ішінде Алматы облысында кездеседі. Адамға тәуліктік йодгың кажет мөлшері 0,15-20мг. Оргнаизмге кажетп йодтың мөлшері үнемі жетпесе тиреоидтык гормондардың түзілуі бұзылаы. Зоб дамуының алғашкы кезеңінде, эсіресе йодтың тапшылыгы аз болған жагдайда, қалқанша без фолликулаларының өсуі организге қажетті гормон жасауын уақытша қамтамасыз ете алады. Бірак йод жетіспеуі елеулі болган жагдайда гипотиреоз эрі каай, микседема мен кретинизмге жеткенге дейін дами береді. Топырагы мен суының кұрамында йод мөлшері аз аймактарда эндомиялык зобтан сактандыру мақсатымен, тамаққа йодталған ас түзын қоланады (ІООкг тұзга 2,5г йодты калийді қосады). |