Атты III халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция жинағЫ
"SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD
жүктеу/скачать 8,11 Mb. Pdf көрінісі
|
III TOM
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдістемелер мен материалдар
| "SCIENCE AND EDUCATION IN THE MODERN WORLD:
CHALLENGES OF THE XXI CENTURY" NUR-SULTAN, KAZAKHSTAN, JULY 2019 252 Бҧл шаралардан байқайтынымыз, Ҥкімет тарапынан аграрлық саланы дамытуға ерекше кӛңіл бӛлініп отырғандығы. Ӛйткені аграрлық сектордың даму дәрежесіне еліміздің азық-тҥлік қауіпсіздігі тікелей әсер ететіндігі, сонымен қатар мемлекеттің қоғамдық-саяси тҧрақтылығы да толық байланысты екендігі.Ал ауыл шаруашылық кооперациясын дамыту – ауыл тҧрғындарының әлеуметтік-экономикалық дамуына тікелей әсер етеді. Әдістемелер мен материалдар Жалпы кооперация – кооператив мҥшелері қҧрған әлеуметтік және экономикалық функцияларды жҥзеге асыру ҥшін және кооператив мҥшелері мен ауыл тҧрғындарының материалдық және басқа қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында қҧрылған ҧйым. Демократиялық ел ретінде бҥгінгі таңда кооперацияны дамыту заманауи ӛзгерістердің маңызды жиынтығы, ӛйткені ол халықтың ӛзін-ӛзі ҧйымдастыруының нысаны ретінде бір бірін қолдау, коллективтік (қауымдық) бастамалардың және шаруашылық және тҧрмыстық бірігу нысандарын тікелей бірігуі деп тҥсінуге болады. Кооперативтік форманың шаруашылықтың басқа да формаларынан ажыратуға мҥмкіндік беретін бірнеше ерекшеліктері бар. Бҧл ерекшеліктердің белгілерін кооператив ретінде оны анықтау ҥшін кәсіпорынның ҧйымдастыру-ӛндірістік және іскерлік жағынан байланыстарын зерттеуге болады. 1. Кооператив қызметінде меншіктің ортақтылығы. Кооперативтік кәсіпорынға иелік ету және оны пайдалану оның қызметін пайдаланатын мҥшелердің иелігінде. Кооператив мҥшелерінің салған жарналарының кӛлеміне қарамастан, дәстҥрлі тҥрде басқару «бір мҥше - бір дауыс» принципі қатаң тҥрде ҧсталынады.Шаруашылықтың басқа тҥрлерінде мҧндай қатынастар әрине жоқ. 2. Табыстан түскен кірістің теңдей бөліну мүмкіншілігі. Бизнестен тҥскен табыстар кооператив мҥшелеріне әділ тҥрде бӛлінеді.Бҧл ҧғым кооперативтер идеясын коммерцияға бағытталған емес бизнес-қауымдастықтар тҥрінде кӛрсетеді.Кооператив мҥшелеріне мҧндай кірісті қайтару кооперативтік тӛлемдер деп аталады. Бізде бҧндай тӛлемнің тҥрін комиссиялық қосымша ақшалар, батыста - патронаттық тӛлемдер деп аталынады. 3. Кооперативке капитал салған иелердің ықпалын шектеу.Негізінен кооперативтің қауымдасқан мҥшесі сияқты мҥше тек инвестицияланған қаражат бойынша дивидендтер алуды кӛздегендіктен, кооператив жҧмысын басқаруына рҧқсат етілмейді.Кооператив мҥшелігіне кіру туралы шешімді, негізінен, осы кооперативтің қызметтерін пайдаланушы ретінде пайдалану мҥмкіндігіне байланысты жҥзеге асырады.Кооператив емес ҧйымдарда инвесторлар дивидендтерді ғана емес, осы ҧйымдарды басқаруға да қатысады. Басқа шаруашылық ҧйымдарынан кооперативтің осындай негізгі айырмашылықтарын байқауға болады. Кооперативтің тағы да бір тоқтала кететін басты ерекшелігі, пайлық иеленішілері ӛз тҧтынушылары болып табылатындығы.Кооператив қозғалысы бойынша әлемдік кооперация теориясының негізін салушы А.В. Чаяновтың пікірінше, ауыл шаруашылық кооперативтері басқа кооперативтермен формасы бойынша бірдей, бірақ олардың табиғаты бойынша ерекше.Ол ауыл шаруашылық кооперациясын шаруа қожалығының, оны бастапқы ірі ҧйымдастырушылықтың экономикасының бӛлігі ретінде кӛрсетеді.Ҧсақ тауар ӛндіруші ӛзінің жеке қҧндылықтарын бҧзбастан, ӛзінің ҥлкен ҧйымдастырушылық жоспарынан ӛндірістің ҥлкен тҥрі кішілерден артықшылықсыз кҥмән келтіретін элементтерді таңдайды және кӛршілес шаруашылықтармен бірге ҧйымдастырады[3].Кӛп жағдайда кооперацияда қойылған мақсаттар коммерциялық ойды кӛздемейді, сондықтан кооперативтік қозғалыстың кӛптеген теоретиктері мен практиктері кӛп жағдайда кооперативтің мақсаты капиталдан пайда табуды емес, оған кірген шаруа шаруашылықтарының экономикалық мҥдделерін қамтамасыз ету болып табылады деп санайды. Осындай кооперация туралы ойды А.В. Чаяновтың, М.И. Туған-Барановскидың классикалық шығармаларында және қазіргі заманғы экономистердің еңбектерінен де кӛруге болады. Кооперацияның басқа |