Molecular Biology of the cell клетканың молекулалық биологиясы Алтыншы басылым, І том
жүктеу/скачать 52,26 Mb. Pdf көрінісі
|
alberts-kletkanyn-molekulalyk-1-tom-comp (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- ГТФ-байланыстырушы белоктар
- 3.67-суретте көрсетілген. 194 3-тарау.
- 15.7-бейнефильмді
| 3.66-сурет
). 3.66-сурет. ГТФ-байланыстырушы белоктар молекулалық свитчтер ретінде. ГТФ байланыстырушы белоктардың (сонымен қатар ГТФаза-лар деп аталады) белсенділігі берік байланысқан ГТФ молеку- ласын қажет етеді (свитч «қосылған»). ГТФ байланыстырушы белокпен ГТФ-тің гидролизі ГДФ пен бейорганикалық фосфор (Ф б ) түзеді және осы процестен кейін фермент басқа, әдетте инактивті, кон- формацияға ұшырайды (свитч «өшірілген»). Свитчті қайта қосу берік байланысқан ГДФ-тің диссоциа- циясын қажет етеді. Осы процесс өте баяу жүреді және ол спецификалық сигналдармен тездетіледі; ГДФ диссоциацияланғаннан кейін ГТФ-тің жаңа молекуласы тез арада байланысады. ГТФ-байланыстырушы белоктар (сонымен қатар ГТФазалар деп аталады) гло- булярлы домені бар үлкен белоктар туыстастығын құрайды. Берік байланысқан ГТФ молекуласы ГТФ-байланыстырушы белокпен ГДФ-ке дейін гидролизденген кезде бұл домен белокты инактивациялайтын конформациялық өзгеріске ұшырайды. Осы туыста- стықтың прототиптік мүшесі болатын Ras атты мономерлік ГТФазаның үш кеңістіктік құрылымы 3.67-суретте көрсетілген. 194 3-тарау. Белоктар 3.67-сурет. ГТФ-пен байланысқан күйіндегі Ras белогының құрылымы. Осы мономерлік ГТФаза ГТФ-байлаынстырушы белоктардың үлкен туыстастығында кездесетін ГТФ-бай- ланыстырушы домен болып табылады. ГТФ молекуласы ГДФ пен пен бейорганикалық фосфорға ыдыраған кезде қызыл аудандар өзінің конформациясын өзгертеді; ГДФ белокпен байланысып қалады, ал бейорганикалық фосфор босатылады. Ras-қа қатысты болатын белоктардағы «свитч спиралінің» арнайы рөлі мәтінде түсіндірілген (3.72-сурет пен 15.7-бейнефильмді қараңыз). Ras белогы клетканың сигналдық жүйесінде маңызды рөл атқарады. Оның ГТФ-пен байланысқан түрі белсенді болады және клеткада ол белоктың фосфорлану реакциясын қоздырады. Бірақ, уақыттың көпшілігінде белок инактивті күйде болады. Ол клетка сыртындағы сигналдарға жауап ретінде құрамындағы ГДФ молекуласын ГТФ-ке алмастырған кезде активтенеді. GAP және GEF реттегіш белоктары ГТФ-байланыстырушы белоктардың белсенділігін ГТФ немесе ГДФ-тің байланысқанына қарай анықтайды ГТФ-байланыстырушы белоктар ГТФ немесе ГДФ-тің байланысқанын анықтайтын реттегіш белоктармен реттеледі. Ras белогы ГТФазаны активтеуші белокпен (GTPase- activating protein – GAP) тежеледі. GAP белогы Ras белогымен байланысқан кезде Ras белогының құрамындағы ГТФ ГДФ-ке дейін гидролизденеді. Инактивті Ras белогы гу- анидин нуклеотидін алмастырушы фактормен (guanidine nucleotide exchanging factor – GEF) әрекеттескен кезде GEF белогы Ras-ГДФ кешенімен байланысады да, ГДФ-тің босатылуын қоздырады. Нәтижесінде клеткада Ras белогы, клеткада көп мөлшерде кездесетін ГТФ-пен байланысып, белсенді күйге ауысады ( 3.68-сурет ). Белоктарды оларға басқа белоктардың ковалентті байланысуы көмегімен реттеуге болады Клеткаларда көптеген белоктардың белсенділігі мен мақсатын анықтайтын кіші белок- тар туыстастығы болады. Осы кіші белоктар нысана белоктармен коваленттік байланыс түзеді. Осы жағдайда кіші белоктың карбоксильдік тобы «нысана» белоктың лизиндік бүйір тізбегімен изопептидтік байланыс түзе отырып байланысады. Осындай белоктар- дың қатарына ең алғашқы болып анықталған убиквитинді жатқызуға болады ( жүктеу/скачать 52,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|