Талғат сайрамбаев
жүктеу/скачать 2,81 Mb. Pdf көрінісі
|
Тал ат сайрамбаев
| тізбегі емес ... (Т.Нұртазин). Екеуі де мылтыққа жүгіргісі келеді,
бірақ бірін-бірі жіберетін емес (С.Сейфуллин). Ол ... ділгерліктен құтылған да емес (Б.Майлин). 3. Жоқ сөзі баяндауыш қызметінде не күрделі баяндауыш құрамында айтылу арқылы да болымсыз сөйлем жасалады: Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ (Мақал). Аспан- да алақандай бұлт жоқ. Біздің атай ... қабағы түксиіп үндеген жоқ (Т.Нұртазин). Əлі ала көлеңке айыққан жоқ... (М.Əуезов). Осы уақытқа шейін ата дəулеті кеміген жоқ ... (Б.Майлин). 4. -сыз, -сіз тұлғалы сын есімдер баяндауыш қызметінде жұмсалғанда да сөйлемнің мазмұны болымсыз болады, мысалы: сөзі түсініксіз, баласы ақылсыз, тауы қарсыз. Қаратау кейде қарлы, кейде қарсыз. Ер жігіт кейде малды, кейде малсыз (Халық өлеңі). 5. Болымсыз сөйлем құрауға болымсыз етістіктердің қатысы ерекше болады. Саны көп болмағанмен (ешкім, ештеңе, ешбір, ешқандай, ешқайдан, ешқашан, ешқайсысы, дəнеме, түк), олардың қатысымен жасалатын болымсыз сөйлемдер жиі ұшырайды. Əдетте, болымсыз есімдіктер сөйлемнің белгілі мүшесі қызметінде жұмсалады да, сол сөйлемнің баяндауышы қалай да болымсыздық тұлғаның бірінде жұмсалады. Сөйтіп, бір сөйлемде болымсыздық мағына екі дүркін айтылып, сөйлемнің сол мағынасы бекемде- ле түседі. Болымсыздық мағынаны одан да күшейте түсу керек болғанда, бір сөйлем ішінде екі (кейде одан да көп) есімдік айты- лады. Мысалы: - Қане, кімнің сұрауы бар? – деп мəжіліс ағасы екі-үш қайырып сұраса да, ешкім үн шығармады. – Өзіміздің балалар ғой, бұлар ешкімге айтпас. – Біз ешкімді ешқайда зорлап сайламаймыз (Б.Майлин). - Біз көргендерден жөнді ештеңе қалмапты ғой. Ешкімге жүктеу/скачать 2,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|