1.6. Ауаның ластануын төмендету
Ағымдағы жағдай және нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізу.
Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасы қоршаған
ортаға күкірт пен азот оксидтерінің.
2017-2019 жылдары Қазақстан Республикасы аумағындағы атмосфералық ауаның жай-
күйін бақылау республиканың 45-49 елді мекенінде 140-146 бақылау бекетінде, оның ішінде 56
стационарлық бекетте жүргізілді.
74
1970 жылдан қазіргі уақытқа дейінгі посттар санының
динамикасы өте айқын (1.6.1-сурет).
Стационарлық бекеттерде және атмосфералық ауаның ластану жай-күйін бақылайтын
жылжымалы зертханалардың көмегімен мынадай көрсеткіштер анықталады: қалқыма
бөлшектер (шаң), РМ2,5 қалқыма бөлшектері, РМ10 қалқыма бөлшектері, күкірт диоксиді,
еритін сульфаттар, көміртегі диоксиді, көміртегі оксиді, азот диоксиді, азот оксиді, озон
(жербеті), күкіртсутек, фенол, фторлы сутегі, хлор, хлорлы сутегі, көмірсутектер, аммиак,
күкірт қышқылы, формальдегид, метан, көмірсутектер қосындысы, н/о мышьяк, кадмий,
қорғасын, хром, мыс, бензол, этилбензол, бенз(а)пирен, бериллий, марганец, кобальт, мырыш,
никель, гамма-фон, сынап.
1.6.1-сурет 1970 жылдан 2020 жылға дейінгі атмосфералық ауа сапасының посттар
санының динамикасы.
Қазгидромет вебсайтында қоршаған ортаның жай-күйі туралы ай сайынғы, тоқсан
сайынғы, жартыжылдық және жылдық ақпараттық бюллетеньдер ұсынылған, оның ішінде
облыстар мен қалалар бойынша бөлінген мынадай ақпарат бар:
75
- қалалардағы ауаның ластану деңгейін жалпы бағалау;
- атмосфералық ауаның жоғары және экстремалды жоғары ластану жағдайлары туралы
мәліметтер;
- атмосфераның беткі қабатының радиациялық жағдайы;
- атмосфераның беткі қабатындағы радиоактивті заттардың тығыздығы.
74
2017-2019 жылдардағы Қазақстан Республикасындағы қоршаған ортаның жай - күйі туралы ақпараттық
бюллетендер. Казгидромет
75
kazhydromet.kz
87
Қазгидромет қоршаған ортаның жай-күйі туралы қосымша ақпараттық бюллетеньдерді
тоқсан сайынғы, жартыжылдық және жылдық негізде жариялайды. Олар келесі тақырыптарға
арналған:
- «Ақтау теңіз порты» арнайы экономикалық аймағы аумағындағы қоршаған ортаның
жай-күйі;
- Каспий теңізінің қазақстандық бөлігінің қоршаған ортасының жай-күйі;
- Нұра өзені бассейнінің қоршаған ортасының жай-күйі;
- Арал өңіріндегі қоршаған орта мен халық денсаулығының жай-күйі;
- Щучье-Бурабай курорттық аймағының қоршаған ортасының жай-күйі.
«Қазгидромет» РМК 2018 жылдан бастап 45 елді мекенде 8 ластаушы зат бойынша және
Қазақстанның 140 экологиялық бекеті бойынша атмосфералық ауаның сапасын бақылауға
мүмкіндік беретін AirKZ мобильді қосымшасы іске қосты. Мобильді қосымшадағы деректер
Павлодар, Екібастұз, Петропавл, Орал, Ақтау, Қостанай, Талдықорған қалаларының LED-
экрандарында орналастырылады. Таңдап алынған постқа байланысты қосымша негізгі ауа
ластағыштарының, атап айтқанда азот диоксиді (NO2), азот оксиді немесе азот тотығы (NO),
PM10, PM2,5, шаң, SO2, H2S және CO концентрацияларын көрсетеді. Әр параметр бойынша
пайдаланушылар мг/м
3
концентрация деңгейін және түс шкаласы бойынша ұсынылған ШРК
қатысты деңгейін көре алады.
«AirKz» қосымшасы ағылшын, қазақ және орыс тілдерінде қолжетімді және
қолданушыларға қажетті посттарды қолмен немесе геолокация деректеріне сәйкес таңдауға
мүмкіндік береді.
Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің (ЭГТРМ) деректері бойынша
ластаушы заттардың берілген лимиттерінің (нормативтік шығарындыларының) көлемі 2016
жылғы 4,5 млн.тоннадан 2017 жылы 4,2 млн. тоннаға дейін және 2019 жылы 4,1 млн. тоннаға
дейін төмендеді. Нақты шығарындылар бойынша да осындай төмендеу байқалды (1.6.1-кесте.,
1.6.2-сурет).
1.6.1-кесте. Зиянды заттар шығарындыларының лимиттері және нақты шығарындылар,
мың тонна
Облыстардың атауы
2017 жыл
2018 жыл
2019 жыл
Ақмола
лимит
дерек
лимит
дерек
лимит
дерек
Ақтөбе
142
90
164
103
162,5
115,4
Алматы
352
194
318
185
319,6
182,3
Атырау
129
39
129
41
128
43,2
ШҚО
582
164
471
180
377,1
123,6
Жамбыл
186
79
194
130
189,4
130,5
БҚО
116
70
115
81
119,9
81,4
Қарағанды
125
63
177
63
141,7
55,4
Қызылорда
831
590
822
587
939
560
Қостанай
69
28
70
26
74,9
26,9
Маңғыстау
218
116
201
115
210,3
117,5
Павлодар
146
100
158
53
218
56
СҚО
969
618
980
716
986,4
717,5
ОҚО
116
44
117
78
117
78
Түркістан
136
73
Нұр-Сұлтан
61
32
76,1
28,9
Алматы қ.
69
49
98
49
85,7
61,7
Шымкент қ.
71
34
71
36
71,4
37,9
Барлығы
82
42
62,2
30,1
Ақмола
4254
2352
4227
2516
4279,3
2446,5
88
2016 г.
2017 г.
2018 г.
2019 г.
3,8
4
4,2
4,4
4,6
4,5
4,2
4,2
4,1
Достарыңызбен бөлісу: |