БIР К¦НДIК АШУ
Ѕайсыбiрде ойлап отырсаЎ, адам †мiрiнде бiр-ај рет
оЎбай јатты ашуланатын т„рiздi. ‡йткенi †мiр бойЈы
јуаныштар мен ренiштердiЎ iшiнде јайткенде де бiреуiнiЎ
шојтыЈы биiк болып јалатыны аныј јой.
Совхоз јґрылысына машинамен су тасып жҐрген Ор-
дабек бґдан бґрын талай ыстыј-суыјты басынан †ткерсе
де, бҐгiнгi ашуын осындай бiр-ај рет болатын ојиЈа деп
ґјјан едi. БҐкiл к†Ўiлiн жанашыр аяныш сезiмi мен
†шпендiлiк сезiмi јатар билеп, iштей бiр кҐйзелiске
енген.
Н„рестедей уылжыЈан аЎјау, Ґндемейтiн АйгҐлдi
м„Ўгiлiк с„бидей к†ретiн. БаланыЎ †суi деген мҐлде к†зге
к†рiнбейтiн дҐние Јой. …йтпесе, онжылдыјты былтыр
бiтiрген, јазiр кiтапханада iстейтiн АйгҐлдi тап ОрдабектiЎ
пiкiрiндегi АйгҐлмен теЎестiруге ешкiмнiЎ келiспейтiнi
с†зсiз. Шынында, ол сојтауылдай јыз. Бiрај мґны айт-
јан адамды Ордабек барынша ґятсыз, ардан безген бiреу
деп бiлер едi. Ордабек јарындасымен к†п с†йлеспейтiн.
‡мiрiнде жајсы к†ретiнiн айтып, еркелетiп к†рген жан
емес. Алайда, †зi Ґндемеген сайын, јарындасын iштей
аялай тҐсетiн.
Ал бҐгiн т†бесiнен жай тҐскендей:
– Жґмысја келген студенттердiЎ бiреуi АйгҐлге с†з
салып жҐр екен, – деген хабарды естiгенде табиЈатында
жој бiр долылыјпен тҐтiгiп, тiптi жыларман халге келдi.
– 575 –
«Бґл масјара Јой! Кiшкентай баланы...» дедi „рi ой-
лауЈа батылы жетпей.
Осыны ол шҐпiлдеген јґдыјтан кеЎiрдек секiлдi жуан
шлангамен су сорЈызып тґрып та, р†лде отырып та, јґры-
лыс iргесiндегi Ґлкен астауЈа су јґйып тґрып та басынан
екi елi шыЈара алмады. Адамдар мґнша арсыз болады деп
ешјашан да ойламаЈан-ды. «ОныЎ ойында не бар „лi? ТҐк
жој... бала... СоЈан с†з айту деген...» «С†з айту» деген
тґсја келгенде Ордабек †з ойынан †зi ґялып, јызарып
кеттi, iле-шала ол јып-јызыл ашуЈа айналды. Шланга-
ны к†терiп алып, машинаныЎ белiнен асыра бар кҐшiмен
лајтырып жiбердi.
КҐн шыжып тґр едi. К†леЎке ґзара бастаЈан кез.
Кеудесiне дейiн жалаЎаштанЈан майысјај жас жiгiт жо-
тасы жылтырап, к†лбей јойылЈан тајтай бойымен ше-
лектеп лай тасып барады. Балшыј араластырып тґрЈан
толыј „йел кетпенiн јґрЈај жерге сґлата салып,
к†леЎкедегi шелектiЎ ернеуiнен тiзерлей отырып су iштi.
ТҐрегелiп, шолај јамзолыныЎ астарымен аузын сҐрттi
де, јайтып келiп, кетпенiн алды.
– …й, Ордабек, – дедi айЈайлап, – астау толды, кiдiре
тґр ендi.
Ордабек машинасыныЎ к†леЎкесiне отырып, јалтасы-
нан папирос алды. Ыстыјтан жiпсiген маЎдайын жеЎiмен
ыса салды да, кiржиiп, жґмыс iстеп жатјандарЈа јарады.
Шылымын тґтатып, бiр жамбастап, јолымен жер тiрей отыр-
ды, кiшкенеден соЎ к†кпектiЎ ескi тҐбiрiн жґлып тастап,
сол орынЈа шынтајтап јисая кеттi. Тґла бойын јґрыстат-
јан бiр жын „лi тарјар емес. «Сендердi ме, – дедi кенет
ызадан сґп-сґр болып. – К†рсетермiн мен сендерге, тґра
тґр!» Ѕолдары јалтырап, јазiр т†белесетiндей, басын к†терiп
алды.
Кiрпiш ҐйдiЎ тасасынан шыЈа келген жуан јарын дис-
петчер:
– Ордабек-ай, – дедi јырылдай с†йлеп. – Менi Ґшiншi
фермаЈа апарып келесiЎ бе?
Ордабек Ґндеген жој.
– Жој, кешке јарай, саЈан јазiр апар деп тґрЈам жој
јой.
Ордабек бґЈан да жауап јайтармады.
– 576 –
– Ей, тiлiЎ байланып јалды ма, кiмге айтып тґрмын? –
дедi ендi ол кейiп.
Ордабек басын шайјады.
– Уајытым жој, – дедi диспетчер кетiп јалЈаннан
кейiн.
АлдындаЈы селдiр шаЈырдыЎ бiр талын сындырып, †зi
де байјамастан, аузына салып тiстелей бастады да, ащы
д„мiн сезiнiп, лајтырып тастады. Жарты саЈаттан кейiн
самарјау орнынан тґрды. ШаЎ-шаЎ болЈан шалбарын екi
јолымен кезек-кезек јаЈып, маЎдайына тҐскен кепка-
сын шалјайта ныЈыздап киiп, р†лге отырды. Бґрын да
к†п с†йлемейтiн Ордабек кешке дейiн осылай ешкiмге
бiр ауыз тiл јатјан жој.
Кешкiлiк жґмыстан шыЈысымен, тҐнделетiп совхоз
орталыЈындаЈы Ґйiне келдi.
– АйгҐл јайда? – дедi келе „йелiне.
– АйгҐл клубја кеткен. ЕртеЎ „лгi жґмысја келген
студенттер кетейiн деп жатыр Јой. Солар концерт јояды
дей ме, кеткен „йтеуiр бiрдеЎе деп.
– ЖалЈыз ба?
– Ендi кiммен барушы едi?
Ордабек „йелiне ала к†зiмен бiр јарады. ЖолдаЈы
шылапшынды салдыр еткiзiп, шыЈа ж†нелдi.
ЅараЎЈы к†ше бойымен клубја јарай тура жҐрдi.
Алыстан тојылдаЈан мотор Ґнi естiледi. КлубтыЎ
есiгiнiЎ алдында бейтаныс студент жiгiттер тґр. Орда-
бек «БҐгiн – концерт» деген жарнама жапсырылЈан есiктi
жартылай ашып, iшке кiрдi. Д„лiз iшiнде „лденеге сы-
бырласып тґрЈан ауылдыЎ екi жiгiтiне тајап келiп аман-
дасты да:
– БiздiЎ АйгҐлдi к†рдiЎдер ме? – дедi бґл сыбырлап.
– ОтырЈан, – дедi бiреуi залдыЎ есiгiн к†рсетiп. – Ба-
Јана отырЈан.
Ордабек шаЈын, јапырыј залЈа кiрдi. Залда ине шан-
шар жер жој. ТҐрегеп тґрЈандар бiрiн-бiрi кимелеп, сах-
на жајја мойындарын †лгенше созады. Ордабек те
†кшесiн к†терiп, сахнаЈа јарап едi, галстук тајјан, ґзын
бойлы, бґйрабас жiгiттi к†рдi. Концерт жҐргiзiп тґрЈаны,
тајпај айтып тґрЈаны белгiсiз, „йтеуiр ыржия кҐлiп,
бiрдеЎе деп с†йлеп тґр. Одан соЎ сыЈалап залЈа јарады,
– 577 –
жуыј маЎнан АйгҐл к†рiнер емес. Алјынып, јатты
жҐргендiктен терлеп те кеттi.
«Мына залдыЎ iшi не деген ыстыј». ТаЈы да †кшесiн
к†терiп, сахнаЈа јарады. Кекжие-кекжие мойны да
ауырып јалды. Ајыры тҐк к†ре алмаЈан соЎ, сыртја
шыјты. КонцерттiЎ аяјталуын кҐтiп, есiк алдында „рi-
берi жҐрдi де:
– Жарјыным, ойындарыЎ јашан бiтушi едi? – дедi
баЈанаЈы студенттердiЎ јасына келiп.
– …лi бiраз бар, аЈай. БасталЈанына к†п болЈан жој.
– Е, солай ма едi.
«Жој, б„рiбiр кҐтемiн, – деп ойлады таЈы да, – отыра-
мын осы арада јашан аяјталЈанша». СаЈатына јарап,
естiрте:
«…лi бiраз бар» дедi де, клубтыЎ iргесiндегi аЈаш
арасына јойылЈан орындыјја келiп отырды. ЅараЎЈы
болЈандыјтан орындыјтыЎ †зiн сипалап жҐрiп, „реЎ
тауып алды. «Отырамын осы арада јашан аяјталЈан-
ша».
ЅараЎЈыда „р жерден шылым оттары жылтырап, ал-
лея бойымен јыдырЈан адамдардыЎ јараЎдаЈан бейнелерi
к†рiнiп јалады. К†ршi орындыјтардыЎ бiрiнен бiреулердiЎ
баяу с†йлескен дауыстары, „лдејайдан гитара Ґнi естiлiп
тґр.
Ордабек к†з алдына јазiр концерттiЎ аяјталатынын,
адамдардыЎ сыртја шыЈатынын, јарындасыныЎ да шы-
Јатынын, бiр кезде „лдејандай бейбастај жiгiт АйгҐлдiЎ
соЎынан јалмай, бiрдеЎелердi айтып, жґрт к†зiнше
ж„бiрлейтiнiн, осы кезде †зiнiЎ „лгi жiгiттi бҐре ґстап,
јґлај-шекеден аямай бiр соЈатынын елестеттi. «Екiншiлей
кiмге сојтыЈарын бiлiп жҐрсiн к†ргенсiз!»
К†ршi орындыјтан:
– МенiЎ не айтпај болЈанымды бiлесiз бе?– деп сы-
бырлады „йел Ґнi.
– Жој, – дедi еркек Ґнi.
– Шынымен, осы уајытја дейiн тҐсiнбедiЎiз бе?
– Жој.
– Биге шајырЈанда да... – „йел Ґнi дiрiлдеп. – Осы
араЈа келсiн деп кiсi жiбергенде де... Сонда да тҐсiнбедiЎiз
бе?
– 578 –
– Мен јайдан бiлейiн, – дедi еркек Ґнi тґншыЈа сы-
бырлап. – Кел дедiЎiз – келдiм...
– Ѕалайша тҐсiнбейсiз? Ѕалайша?.. – …йел Ґнi естiлмей
кеттi.
«ТҐу, шайтан! – дедi ерiксiз Ордабек iшiнен. – Ѕалай
ґялмайды †зi? Ѕыз деген былай...»
– Не дейiн мен ендi? – деп сыбырлаЈан еркек Ґнi
естiлдi. – Менi жајсы к†ретiнiЎе, б„рiне сенейiн. Бiрај
айтып тґрмын Јой... менiЎ сҐйген адамым бар...
Ордабек јараЎЈыЈа тесiле јараЈан кҐйi мырс етiп кҐлiп
жiбере жаздады. Себебi «сҐйген» деген с†з к†рер к†зге
жалЈан айтылЈандай тым јолапайсыз шыјты. Осы бiр с†здi
†з табиЈатымен, †з болмысымен, кiсi сенетiндей етiп ай-
тып берудiЎ јаншалыјты јиын екенiн Ордабек бґрын-
нан бiлетiн.
«СҐйем демеу керек, ґнатам деу керек, – дедi iшiнен. –
СоныЎ †зi жетiп жатыр».
– Сiздi, сiздi... – деп бастырмалатјан „йел Ґнi естiлдi
„лгi тґстан таЈы да. – ЕЎ алЈаш к†ргеннен бастап... Тек
сiздi Јана... МаЈан басја тҐктiЎ керегi жој. Тек...
Баяу есiп тґрЈан тҐнгi самал ґйытјып кетiп, аЈаш жа-
пырајтары сусылдай ж†нелдi. Ордабек жел тынЈан кезде
еркек Ґнiн тiптi ап-аныј естiдi:
– СаЈан †тiрiк айтуЈа менiЎ арым жетпейдi. ТҐсiнемiсiЎ
осыЈан. Ѕамыјпа. Ал жајсы ендi... МенiЎ сахнаЈа шыЈ-
уым керек, АйгҐл!
Ордабек селк ете јалды. «АйгҐл» деген Ґн тауЈа жаЎЈы-
рыјјан дыбыстай „п-с„тте санасында бiрнеше јайта-
ланды.
АйгҐлдiЎ булыЈып жылаЈан дыбысы келдi. Осы кезде
жылан шаЈып алЈандай орнынан ата ж†нелген ОрдабектiЎ
жан-дҐниесi адам аярлыј едi. Ешкiм к†рмей тґрЈанда осы
арадан тезiрек јашып јґтылЈысы келгендей жҐгiре бас-
ты. Есiк алдында тґрЈан студенттерге к†рiнбеу Ґшiн клуб-
тыЎ сыртымен кеттi.
Ол †мiрiнде тап бҐйтiп абыржып к†рген жој едi. Бол-
машы бiрдеЎенi де пайымдауЈа Ґлгере алмады. ‡з Ґйiне
тајаЈанда барып, дуылдаЈан шекесiн басып, жҐрiсiн баяу-
латты. Ентiгiп, јалтасынан орамалын алып, терiн сҐрттi.
ТојылдаЈан мотор Ґнiн де естiдi.
– 579 –
– Ѕалайша бґлай? – дедi есiн жиып. – Ѕалайша бґлай?
Кiм ойлаЈан? Тiптi... Япыр-ау, сонда... с†з салып жҐрген
жiгiт емес, АйгҐлдiЎ †зi болЈаны ма?!
Ордабек ҐйiнiЎ алдындаЈы аЈаш жаЎЈырыјта мґЎайып
ґзај отырды. Iштей жаЎылып, iштей тҐзелетiн барлыј
тґйыј мiнездiлерге т„н бiр јасиетпен бґл да „лгi ојиЈа-
ныЎ жай-жапсарын ајылЈа салып, таразылап отыр. Ке-
нет ол «АйгҐлдiЎ де бiреудi ґнатып, бiреуге Јашыј болуы
мҐмкiн-ау» деген ойдыЎ осы уајытја дейiн басына јалай
келмегенiне јайран јалды.
«¤ажап» дедi басын к†Ўiлсiз шайјап. Кеудесiн керне-
ген јызЈаныштан шымырлап жҐрегi ауырды. «¤ажап» дедi
таЈы да.
¦йге кiрiсiмен, «КетесiЎ бе?» деген „йелiнiЎ сґраЈына
жауап берместен, бiр кесе ашыЈан к†женi дем алмастан
сiмiрiп салды да, келген iзiмен јайта тартты.
Ай „лi туа јоймаЈан. ТуырлыјтыЎ тесiгiндей жылты-
раЈан сирек жґлдыздар Јана к†рiнедi. Басын кабинадан
шыЈарып, желге тосты. Анда-санда шабындыј жиегiнен
тҐнгi торЈайлар лып етiп ґшып кетедi. Бiрен-саран јоса-
яјтар жарыјја ентелеп, жол бойымен секектеп, машина
жајындап јалЈанда Јана жолдан бґрылып кетедi.
Ордабек јалтасынан темекi алып тґтатты. ЖҐрегiнiЎ
тереЎiнен мґЎдылау бiр сезiмдер јґйылып, бiр кезде †зiнiЎ
де алЈашјы махаббатыныЎ с„тсiз болЈанын ойлады. Н„рес-
тедей п„к јарындасыныЎ „лгi бiр тґншыЈа жылаЈан Ґнiн
есiне алЈан сайын, ет-жҐрегi езiлiп, елжiрей тҐстi. ТґЎЈыш
рет јґшајтап, бауырына басјысы келдi, «†мiр деген осы»
деп, арјасынан јаЈып, жґбатјысы келдi.
– 580 –
Достарыңызбен бөлісу: |