30 ■
ҧялшақтық, ӛзін-ӛзі тӛмен бағалау;
■
ӛзіндік кемшілік сезімі;
■
жоғары эмоционалдылық, сезімталдылық;
■
логикалық талдаудың нашар игерілуі;
■
беделділікке сенім.
Сендіру кҥшіне сондай ақ ситуациялық ф а к т о р л а р да әсер
етеді, мысалы:
■
кейбір психикалық жай-кҥйлер (кҥшті эмоционалдық кӛңіл-кҥй,
стресс, ауру, шаршау немесе керісінше, демалу, босаңсу);
■
қҧзыреттілік деңгейінің тӛмендігі, нақты ақпараттың болмауы;
■
проблеманың, мәселенің, істің мәнінің маңыздылығы;
■
белгісіздік, жағдайдың белгісіздігі, орны;
■
уақыттың жетіспеушілігі.
Сендірудің мәні - адамның сезіміне әсер ету және ол арқылы
оның ойы мен еркіне әсер ету. Сондықтан қарым-қатынастың
әртҥрлі ҥлгілеріне ие болу ғана емес, сонымен қатар ӛте жақсы
тҥсіну керек: қандай мақсаттарға жету ҥшін ӛзара қарым-қатынас
жасаушылардың қайсысы ӛзара әрекеттесу ҥлгісін қолдануы керек.
Сонымен қатар, кӛптеген модельдер кӛптеген жағдайларда бір
мезгілде пайдаланылады. Мысалыға, маңызды ақпаратты беру
кезінде барлық аталған модельдер пайдаланылуы мҥмкін:
ақпараттық, сендіру, мәнерлі, нандыру.
Тапсырманы орындаңыз «Бауырсақ пен түлкі» қарым-қатынас ойыны
Мақсаты. Теориялық материалды бекіту, манипуляцияға қарсылық
білдіру қабілетін игеру; дәлелдеу арқылы сендіру дағдыларын дамыту.
Мазмұны. Сабақтың қатысушылары 3-5 адамнан тҧратын шағын
топтарға бӛлінеді, олардың әрқайсысы «Бауырсақ» орыс ертегісінің
кейіпкерінің атынан Тҥлкінің сӛздеріне қарсы тҧру ҥшін манипуляциялық
әрекеттер ҧсынады («Мҧрныма отырыңыз, қайтадан ән шырқаңыз»).
Манипуляцияға қарсы тҧрудың ӛркениетті жолдарын білетін қарулы
бауырсақ 5-10 минутта Тҥлкіге жауап жазуы керек және оны оқиды.
Жауапты оқу барысында басқа қатысушылар Бауырсақтың қандай
әдістерін сәтті пайдаланғанын жазады.
Әдістемелік ұсыныстар. Жаттығуды талқылағанда, топ ӛздерінің
жеке стратегияларында басым болатын, тапсырманы орындау кезінде
манипуляцияға қарсы қандай әдістерді жиі пайдаланатыны туралы
қорытынды жасайды, қай әдістер және қандай себеппен ӛте сирек
пайдаланылады.
(Мысалы, Бауырсақ жауаптарына бірнеше жасалған жауаптарды