Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»

50
 
қанағаттандыру (шабуылдар), топтық шиеленістен шығу әдісі 
арқылы ажыратады.
Соқыр сенімдер мен қате сенімдер. Соқыр сенімдер негізінде – 
қате сенімдер жатыр, яғни басқа адамдар туралы негізсіз теріс 
тҥсінік. Бҧрмалаулар кең таралған және тҧрақты. Олардың негізінде 
қорқыныш және қауіпсіздік сезіміне қауіп тӛндіру жатыр. Адам 
неғҧрлым 
қарапайым, 
харизматикалық, 
позициялар 
мен 
кӛзқарастарда тәуелсіз болған сайын, соғҧрлым ол қате сенімдер 
мен стереотиптергее тез кӛніп қалады. 
Ореол әсері. Ореол әсерінде бір адамның сапасы туралы 
жағымды әсерді ауыстыру ҥрдісі байқалады.
Артықшылық факторы.  
Фактор превосходства. 
Кӛптеген адамдар ӛздеріне елеулі 
қҧндылықтардан асатын адамдардың әр тҥрлі психологиялық 
қасиеттерін жҥйелі тҥрде бағалайды.
Сонымен қатар, ол қандай да 
бір жолмен адаммен қарым-қатынас жасағанда, керісінше, оның 
қабілеттерін бағаламауға, тіпті оны кемітіп алуға тырысады. Бҧл 
ретте маңыздысы артықшылық бір параметр арқылы белгіленеді, ал 
адамды асыра бағалау немесе бағаламау кӛптеген параметрлер 
бойынша орын алады.
Психологияда бҧл қателік артықшылық 
факторының әрекеті деп аталады. 
Статус факторы. Кӛптеген жағдайларды адамның жеке 
қасиеттерін бағалау оның әлеуметтік мәртебесіне байланысты. 
Белгілі тәжірибе (Л. Уилсон): мҧғалім аудиторияға олар ҥшін таныс 
емес адаммен кірді және кӛзді бағалау ҥшін эксперимент жҥргізіліп 
жатқанын хабарлады. Бҧл тҧлғаның бойын «кӛзбен» бағалап, оларға 
ӛз бағасын қағазға жазып алу керек болды. Этикет ережелері 
экспериментке кӛмектесетін бейтаныс адамды таныстыру талап 
ететіндіктен, оны Кембриджден келген студент Инглэнд мырза деп 
таныстырылды. Басқа топта эксперимент дәл қайталанды, бірақ 
Кембридждің мҧғалімі Инглэнд мырза болып таныстырылды. 
Келесі топта ассистент Кембридждің профессоры болды. Әрине, 
эксперименттің мақсаты кӛзді бағалау емес еді.
Нәтижелері 
керемет болды. Инглэндтің әлеуметтік мәртебесі ең аз (студент) 
болған бірінші топ пен ең жоғары (профессор) болған соңғы 
топтағы бағалаудың айырмашылығы 12 см болды, әлеуметтік 
мәртебесі неғҧрлым жоғары болса, соғҧрлым дене бітімі жоғары 
тҧлға болып кӛрінді. 

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: