Сурет. 2.7. Төрт тактілі қозғалтқыштардың газ тарату

27
ушы клапанның жабылуы кештеу жүреді. Піспек НМТ-ға кіріп, жоғары жылжи бастағанда. 
Бұл ретте НМТ – ға өткеннен кейін басталып кеткен қозғалысқа қарамастан, цилиндрдің 
зарядпен толтырылуы жалғаса береді. Қабылдаушы клапанның жабылуы 51.64°(бұрышты) 
құрайды. Бұл ретте қабылдау күшееді, цилиндр таза зарядпен күшейеді.
Демек, шығыс клапанның ашылу уақыты білігтің жарты айналым арасында өтеді.
Сол себепті цилиндр жұмсалған газдан жақсы тазартылады. Осы жағдайға сәйкес, айна-
лу бұрышы кезінде кіріс және шығыс клапаны бір уақытта ашық тұрады. Осынды бұрыш 
клапандардың жабылуы деп атайды. Бұрыштың шамалы келмеуі және клапандардың ара 
сындағы сәл жерлері барысында цилиндр ішінен ақаудың ағуы болмайды. Бұрыштардың 
алда және артта қалуынан, клапандардың ашылып тұрууақыты көп болады. Білігтің айналу 
жиілігі жоғары болған сайын, қозғалтқыштың күші одан әрі артады. Жоғары жылдамдықты 
қозғалтқыштарда цилиндрдегі процесс үлкен жылдамдықпен өтіп, оны барынша оқаумен 
толтырады. Сонымен қатар жұмсалған газдан тазарту үшін кллапандардың ашылу уақытын 
арттыру қажет.
Клапан топтамасының бөлшектері. Клапан топтамасының (сурет 2.8) капан1, бағыт- 
тағыш хоб 2, клапан серіппесі 7, тірек шайбасы 5, конусты кесу бөлігі 9, итергіш 11, жатады. 
Клапанның қызметі - цилиндр бастары және блогтағы кіру немесе шығу каналдарын ашып 
жабу. Клапанның негізгі элементі – шыбық пен басы. Кіріс клапаны хромды немесе хром- 
кремниилі болаттан дайындайды. Ал шығыс клапаны тез өрттен сақтау үшін, ерекше отқа 
төзімді болаттан дайындайды.
Клапан орындығы блогта немесе цилиндр басына фаска жағымен орнатылады. Шыға- 
рушы клапандардың орындығы немесе бүкіл клапандар, егер цилиндр бастарыалюмини- 
иден, алынбалы сақина тәрізді жоғары температураға шыдамды төзімді болаттан немесе 
арнайы шойыннан дайындалса, олардың жұмыс мерзімі артады. Алынбалы орындықты 
(0,07...0,12 мм) блок ойықтарына немесе цилиндр басына орнығады. Бағыттағыш 2 арқылы 
клапан шыбығы өтіп, тура орындыққа келеді. Клапан шыбығы бағыттағышқа өте үлкен дәл-
дікпен дайындалған кіріс клапаны арасы 0,05...0,09 мм болса,шығыс клапанында - 0,08...0,12 
мм. Бағыттағыштар шойыннан немесе қайнатылған қорытпалардан дайындала- ды.
Қайнатылған қорытпадан жасалған бағыттағыштар кеуекті болып келеді. Клапан шы- 
бығының жұмысын жақмарту үшін кәуекті бағыттағышты жинау алдыңда, майлы отқа 
сіңеді. Цилиндр басын бағыттағыш хобқа қондырған кезде, оның жоғарғы сыртқы бетіне 
тоқтатқыш сақина немесе тіреуіш орнатады. Сөйтіп хобтың өз еркімен төмен түсірілуіне 
жол берілмейді.
Клапанды серіппе 7, клапанды жабық күйінде ұстап, оның орындыққа тығыз тұруын 
қамтамасыз етеді. Сонымен қатар инерция күші әсерімен итергішті немесе тетікті та- 
ратқыш біліккті клапанның жоғары немесе төмен түскен кезінде қысып тұрады. Клапан 
шыбығының шетінен шығып тұрған хобтың соңына серіппені тіреуіш сақинамен, конусты 
кесілген бөлікпен 9 қысып орнатады.
Бағыттағыш хобтың май мөлшерін шектеу және цилиндрде май соруын тоқтату үшін, 
тіреуіш сақинаның астыңа металл немесе резеңке қорғаныс қақпақ салынады. Сол мақсат- 
пен хобтың ішкі бетіне арнайы кесінділер жасалады.
Итергіш –ось күші арқылы таратқыш білігтің клапан шыбығына әсер ету қызметін атқа- 
рады. Итергіштің келесі түрлері бар:жалпақ, саңырауқұлықты, цилиндрлік және тұтқыштық. 
Итергіштердің бетіне болаттан жасалған ,саңырауқұлықты және цилиндрлік итергіштердің 
бетіне әдетте ағартылған шойын балқытады. Сондай қосылыс жоғары төзімді қосылғыш 

жүктеу/скачать 3,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: