Адам физиологиясы
Физиологиялның негізгі бөлімдері
жүктеу/скачать 28,52 Mb. Pdf көрінісі
|
| Физиологиялның негізгі бөлімдері. Физиология өзінің ғылыми
бағытына карай жалпы, жеке жэне колданбалы болып жіктеледі. Жалпы физиология көптеген түрлер организімінің жасушалары мен тіндеріне, ағзаларына бірдей тэн негізгі тіршілік үрдестерінің жаратылысын, тірліктерін, жалпы көрсеткіштерін, қасиеттерін зерттейді. Олардың сыртқы жэне ішкі ортаның әсерлеріне жалпы жауабын, тітіркену, қозу, тежелу, зат және қуат алмасу құбылыстары туралы мәселелерін қарайды. Салыстырмалы физиология - жануарлар әлемінің эртүрлі өкілдерінің тірліктік негізін, ұқсастығы мен айырмашылығын ажыратады. Эволюциялық физиология - адам мен жануарлардың онтогенез (жекедаму) жэне филогенез (тарихи даму) кезінде физиологиялык әрекеттерінің біліну, даму, қалыитасуының жалпы тіршіліктік заңдылықтары мен тетіктерін қарастырады. Жеке физиология - кейбір тіндердің (ет, жүйке т.б.) агзалардың (ми, жүрек, бауыр, бүйрек т.с.с.) касиеттерін, олардың жүйелерге (канайналымы, тынысалу, аскорыту т.с.с.) бірлесіп үйымдастырылу жэне реттелу негіздерін текссреді. Қолданбалы физиология - адамның әлеуметтік жағдайлары мсн мақсатты ісәрекетіне байланысты заңдылықтарды анықтайды. Оның қатарына бірнеше физиология саласы жатады. Авиация физиологиясы - үшқыштар организмінің үшу кезіндегі жагымсыз әсерленісін анықтап, оларды болдырмау тэсілдері мен амалдарын табады. Әлеуметтік физиология - адам организміне қогамдық ортаның, өндіріс, тұрмыс жағдайларының әсерін анықтайды. Эскери физиология - оқу - жауынгерлік даярлаиу кезінде жэне соғыс жағдайларында физиологиялық әрекеттердің реттелісін зерттейтін әскери медицина саласы. Ғарыштық физиология - космостык түрткілердің (салмақсыздык, гиподинамия) ғарышкерлер организміне жарамсыз ықпалын тексеріп, оларға карсы сактану амалдарын жасайды. Еңбек физиологиясы - адам организмінің еңбектену кезіндегі калыпты жагдайын, жүмысксрлігін, оган өндірістік эсерлерді тексеріп, тиімді жүмыс істеу шараларын жүзеге асырады. Жас физиологиясы - адам организмі мен ағзалары жэне жүйелері қызметінің туылған сәттен жеке дамуының ақырына дейінгі қалыгітасу және жойылу ерекшеліктерін тсксереді. Спорт физиологиясы - дене шынықтыру, машыктану тэсілдерін ғылыми тұргыдан үйымдастырады. Суасты жүзу физиологиясы - теңізшілер мен суңгушілер организміне суцгуір кайықтардың ұзақ ауқыт жүмыс кезіндегі әсерін аныктайды. Тамақтану физиологиясы - адамдардың жасына сәйкес эртүрлі кэсіби топтар үшін арнайы, үтымды тамақтану шарттарын қарастырады. Психофизиология - адам психологиясы мен физиологиясы саласынан калыптасқан. Ол эртүрлі психикалық үрдістер (түйсік, есте сақтау, сезім, ойлау, сөйлеу т.б.) кезінде ақиқат байқалатын физиологиялық өзгерістерді зерттейді. Экологияшқ физиология - адам организміне табиғаттың әралуан төтенше түрткілері мен орасан жүктемелерінің эсерін тексереді. Физиологияның аса маңызды саласының бірі - ауыліиаруашылық жануарлар физиологиясы, оның негізгі максаты мал мен кұс шаруашылык өнімдерін ғылыми жетілдіру. Физиология басқа мақсаттарына, зерттейтін нысандары мен әдістеріне байланысты қалыпты, патологиялық жэне клиникалык болып бөлінеді. Қалыпты физиология - дені сау адам организмнің қальшты жағдайды салауатты тұрмыс салтын, әртүрлі әсрлерге бейімделу әрекетін тексеріп, оларды жақсарту амалдарын аныктайды. Қалыпты физиологияның басты 8 мұраты - адамның денсаулығын сактау. Мұны қазіргі кездс денсаулық туралы гылым валеология (vale - cay болу, logos - ілім) зергтейді. Денсаулық дегеніміз - адам организмінің барынша ұзақ өмір сүру барысында биологиялық жэне психикалық эрекеттері мен тиімді жұмыскерлігінің, элеуметтік белсенділігінің, сондай - ақ еркшсліктеріне сәйкес дені сау ұрпак жалгастыру қабілетінің сакталуы мсн дамуы. Дара кісінің (индивидуум) дснсаулыгы туралы маглуматтар физиологиялык қалыпты көрсеткіштермен немесе нормалармен сипатталады. жүктеу/скачать 28,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|