Бағдарламасы. 1 тарау. Жалпы ережелер


Көне Қытай философиясындағы негізі мектептер



Pdf көрінісі
бет32/82
Дата14.11.2022
өлшемі2,5 Mb.
#50089
түріБағдарламасы
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   82
Байланысты:
umkd (4)

Көне Қытай философиясындағы негізі мектептер 
Конфуцийшілдік – адамды әлеуметтік өмірдің өзекті мәселесі деп қарастыраты ежелгі 
философиялық мектеп. 
Конфуций (Кун- Фу-Цзы) – б.з.д. 551-479 жылдары өмір сүрген. Оның негізгі 
шығармасы – «Лун Юй» - «Сұхбаттар мен пікірлер», ол 6 кітаптан тұрады. Ескіні елеп, жаңаға 
жақындау - қытайдың көне дәстүрі. Ескіні дәріптеу конфуций дәуірінде өзіндік мақсатқа 
айналады. Конфуций ілімінің түп
тамыры адам және қоғам мәселесіне тіреледі.
Адам табиғаты Конфуций философиясында басты мәселелердің қатарына жатады. 
«Аспан адамға нені сыйласа, ол адамның табиғатын құрайды». Табиғат — адамның алғашқы 
қасиеті. Адам өмірге немен келсе, сол бастама оның табиғатын құрайды. 
Бірақ адамның табиғатын тек табиғатпен салыстыру шеңберінде анықталынбайды. Адам 
мәнісі - табиғилықтан тыс, әлеуметтік - мәдени жетістік. «Адамның бәрі де байлық пен беделге 
ұмтылады. Адамның бәрі де кедейлік пен жамандықты жек көреді» — дейді ұлы Ұстаз. Екі 
қасиет те адамның табиғатына тән ерекшелік. Адамға үнемі тыныштық бермейтін төрт 
ұмтылысты Конфуций тізіп өтеді. Олар — жасын ұзартпақ, даңққа ұмтылған, қоғамда орнын 
таппақ, байлыққа деген ұмтылыс.
Осы атақты нәрсеге жеткендер, рухтан тартынады, күштен 
сескенеді, адамнан қорқады, жазадан қауіптенеді. Бәрінен жоғары тұрған қасиет – «адамды сүйе 
білушілік» (жэнь). Ұлы Ұстаз адамды сүйе білудің жолы мен жөнін (дао) талдайды. Дао 
Конфуций үшін
адамды шынайы жолға салатын, адамға оң ықпал ете отырып, оны басқаруға 
кажетті бүкіл идеялардың, амал-әрекет пен қағидалардың жиьнтығы. Адамның табиғатын үш 
тұрғыдан саралайды: қайырымды ер (цзюнь-цзы), шағын адам (сяо-жэнь), адамсүйгіштік 
(жэнь). Адамсүйгіштік-тің мәнісі - өз олқылығын жеңіп, сөзі мен іс-әрекетінде дұрыс жолға 


түсуде. Даоның осы идеясы «вэнь» термині арқылы жеткізіледі. Түптеп келгенде «вэнь» - сөз 
бен білімділік арқылы жеткізуге болатын рухани мәдениет. «Вэньге» ниет қойған адам 
күнделікті өмірде көптеген қиыншылыққа ұшырайды. Асыл да ақылды жандарға жалған мен 
жаман ортада тіршілік жасау жеңіл болмайды. Бірақ ұлысты ұстаз болу үшін,
дейді Конфуций
мына қасиеттерді игеру шарт: 1) өзінше ұстаздыққа жету; 2) ұстаздыққа ылайық биязы болу; 3) 
ұстаздыққа іштей бейімділігі; 4) адамдармен тіл табыса білуі; 5) өз өсиетіне берік болуы; 6) өз 
уәжінде тұру; 7) ұстаздың даралығы; 8) ұстаздың еркін тәуелсіздігі; 9) жұмыстағы мінез - 
құлықтың ұстамдылығы; 10) ұстаз ниетінің адалдығы; 11) ұстаз жанының мейірімділігі; 12) 
ұстаздың ақылдыны айқындап, таланттыны қолдай білуі; 13) жолдасқа деген сенімділігі; 14) 
ұстаздық талапты орындауы; 15) ұстаздың қарым-қатынастағы тартымдылығы; 16) ұстаздың 
құрметтеуі және төзімділігі. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   82




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет