Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП



Pdf көрінісі
бет187/217
Дата24.11.2022
өлшемі12,37 Mb.
#52446
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   217
Байланысты:
kabdolov zeinolla soz oneri

6ip емес, 6ip-6ipiHe карама-кдрсы б1рнеше ce3iM бар.
Жаутандап е й жаганда 
Тамыры тандыр жер жатты:
Талатып кешш заманга,
Кдбагы кэту ел жатты —
деген шумак, б1здщ кез алдымызга Сыр елшщ кдшангы 
мешеу, мушкш халгн, шел даланъщ ерш кезерген аянышты 
кейпш экелсе, ещц б1рде акын:
Кегшен куге нур сепкен,
Жершен 
тут
жайкдлып:
Бойында Сырдьщ ер жеткен 
Берекел1 ел1м, бай халык; —
Деп, дел осы ел мен жердщ баскд 6ip куш мен кдлпын 
элп халше кдрсы кояды. Сондай-ак дарияиьщ тагы 6ip 
кершклн:
314


Агып 6ip жаттыц суылдап,
Айта алмай, cipe, 6ip сырды.
Кдйыса кдрап, суынды ап,
Жаганда мущы кыз турды, —
деп, мунды сазбен кескшдеген акын 1зшше булттан пгыккдн 
кундей жарк етш, Сырдарияны жырдарияга айналдыра 
жадырай эндетш, шалки женелед1:
Кетерш куйдщ дауылын,
Сапыра Сырды жырлайды:
Дал ага тессп бауырын,
Дария толкын тындайды...
Осылардьщ 
6api — 6ip 
гана лирикалы елецнщ ен 
бойындагы 
ce3iM 
мен саз. 
Bip 
емес, б1рнеше сез1м; 
6ip 
емес, 
б1рнеше саз... Ендеше, акын 
6ip 
сез1мнен дереу еюнпп 
сез1мге ауыса алмайды деген 
nudpfli 
тым жалац, кара дурсш 
тусшбеу керек. Белинскийдщ айтьш отырганы 
6ip 
лирикада 
б1рнеше сез1м болмайтьшы емес, 
6ip 
адамньщ — “субъек- 
тшщ (акынньщ) 
6ip 
мерз1мде кеп сез1мге айнала алмай- 
тыны” . Бул — ете дурыс: сушп турьш, дэл сол мезетте жек 
керу, кулай жакры керш турып, дэл сол мезетте жирену 
мумкш бе? Жок, 
6ip-6ipiHeH 
муншалык алшак сез1мдер ме- 
зетке (мгновение) сыймайды. Сыншы соны айтьш отыр.
Демек, лирикадагы елгезек сез1м мен сыр жайын, булар- 
дьщ жинакылыгы мен мелддрлт туралы айткзнда, елецнщ 
езш кимылсыз, статикалык элденеге айналдырып алмау 
жагын кдраган жен. Рас, лирикадагы эрб1р сез (мотив) — 
акынньщ 
6ip 
сэтте жалт еткен нурлы ойы, сол бойда жарк 
emin тутас квртген iuiici сырлы дуниеа. 
BipaK 
бул осы 
кдлпында езгермей, кубылмай кдтып турып кдлады деу кдте, 
бул саз баскд 
6ip 
жаца сазга уласады, сейтш, кимыл- 
Козгалыскд кешеда, лирикадагы адамньщ жан диалектикасы 
дегеннщ езш осыпай туйсшу керек.
Лириканыц бас каЪарманыакынныц ез/. Муньщ 
эстетикалык кдсиеп де, тэрбиелгк купи де айрыкдга улкен. 
Ce6e6i 
бул арада елещц жазган адам окыган адамга айналып, 
акын мен окырманньщ кендл 
Kyitriepif6ip-6ipiHe 
уиггасып, 
6ipirin, 6iTe 
кдйнасып кетед1. Акьш окщау образ жасап, 
окырманга “содан уйрен, не жирен” дегендей тенденциямен 
гана тынбайды, оган тура ез басьшдагы сез1м мен сырды 
туп-тутас 
Keinipe 
салады. Сонда акын квк/регшдег! сезш — 
окырман сезШ, акын квщлтдег1 сыр окырман сыры болады 
да шыга келедь
315


Армысыц-ау, армысын 
Айналайын, 
жецешем!
Сулулыктын 03i жок,. 
Журты FaHa кдлыпты.
Бармысын-ау, бармысьщ, 
Аймалайын, жецешем!
Умытады кез кдлай 
С е т , сонау келшшек? 
Сен бар жерге — бозбала — 
От бассак, та келухш ек.
Жарк еттщ-ау, б1ршдей 
К,ос ыргайдыц, жецешем! 
К,ушак жая жупрмей,
Тосыркайсьщ неге сен?
Ерте кепп егделж,
Крй, ецсендо 6ip кетер! 
Ерке, 
enTi 
жецгелк 
Кдлац 6epin 6ip кетер.
Эзш кулю ен мен жыр — 
О да сен ец ес1мде.
Жас кзуымнын ceHi еЧ 6ip, 
Сауык,-сайран кехшнде,
вгп-кетп демесен,
Сазды, назды сезщ жок, 
Жанын неге шалыкхы?
Берш бастан кеипрдак. 
Эттец-вттец жецешем, 
Жасыткан-ау жеарлж..
(Ж.Молдагалиев).
Мше, бул елещц окыганда эрим-ак вз кецш куйш 
тербегендей, езшщ жан сырын ак,таргандай болады; 
эргамнщ-ак, жас шагы, жастыгымен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   183   184   185   186   187   188   189   190   ...   217




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет