С тұр сын ға лиева

181
Арам ой, ата на мыс ұр-шоқ па ры,
Кір кө ңіл, са рай ының бат па ғы бар, – 
деп ай ты ла ды.
Құ ла гер қа зақ да ла сын да ғы ер кін дік пен бос тан дық тың, жүй-
рік тік пен сұ лу лық тың сим во лы на ай на лып, сөз бен сом дал ған 
ес ке рт кіш бол ды.
«Құ ла гер» поэма сы ар қы лы Ілияс Жан сү гі ров Құ ла гер өл ге-
ні мен, Ақан ның жа ны жа ра лан ға ны мен, әні мәң гі жа сай ды, өнер 
өл мей ді, өнер мәң гі лік де ген түй ін жа сай ды.
Ілияс Жан сү гі ров тің «Құ ла гер» поэма сы – сю жет ті поэма. 
Поэма сю же тін құ рай тын оқи ға лар ас ты бей не ле ген та рау лар да, 
ат жа ры сын, Құ ла гер дің мерт бо лу ын, со ны мен бай ла ныс ты 
Ақан ның қай ғы-шер ге кө мі луін су рет те ген та рау лар да ба ян-
дал ған. Өз ге поэма лар ға қа ра ған да, бұл поэма ның сю жет тік-ком-
по зи ция лық құ ры лы сын да ерек ше лік тер бар. Ақын «Ту ған жер» 
ат ты та рау да Көк ше тау да жа па дан-жал ғыз қай ың ды кө лең ке леп 
отыр ған қа ра шал ды, оның үс тін де ілу лі тұр ған ат тың қу ба сын 
әң гі ме лей ді. Осы әң гі ме-жұм бақ тың сы рын айт пақ бо лып, ше гі ніс 
жа сай ды. Бү кіл оқи ға ны сол ше гі ніс ар қы лы бе ре ді де, «Ат тың 
аза лы әні» де ген соң ғы та рау да бая ғы ал дың ғы та рау да ғы қа ра 
шал мен ат тың қу ба сы на қай та ора ла ды. 
Бұл – поэма сю же тін құ ру да ғы қау сыр-
ма лы ком по зи ция.
Ақан тра ге дия сын Ілияс Жан сү гі ров 
құ нар лы тіл мен, ерек ше леп пен жет кі зе 
біл ген. «Құ ла гер» поэма сын да ғы ақын-
ның көр кем дік ше бер лі гі, ті лі нің аса шұ-
рай лылы ғы жай лы М.Қа ра таев «Қа зақ 
поэ зия сы ның Құ ла ге рі» де ген ғы лы ми 
зерт теуін де: «Мұн да ғы ұмы тыл мас сұ-
лу кар ти на лар, ай қын, әде мі об раз дар, 
шын дық тан ту ған ро ман ти ка лық леп, 
бұ лақ ша сыл ды ра ған нә зік ли ри ка лық 
се зім, сер пін де, кең эпи ка лық құ лаш, ба-
лы сор ға ла ған құ нар лы бай тіл, ұй қа сы 
сың ғы ра ған кә дім гі он бір бу ын ды қа ра 
өлең нің мін сіз-мүл тік сіз үл гі ле рі «Құ ла-
гер» поэма сын шын мә нін де поэ зияның 
«сұ лу са райы», Жан сү гі ров твор чест во-
сы ның би ік шы ңы деу ге то лық дә лел бо ла 
ала ды», – деп түй ген бо ла тын.
Өзі өл ге ні мен, сө зі өл­
мейт ін ер лер бо ла ты ны 
ежел ден бел гі лі. Ілияс – 
сол ер лер дің бі рі. Ол, ал­
ды мен, ақын еді. Ақын дар­
дың бә рі бір дей ес те қа ла 
бер мей ді. Ақын, жа зу шы 
де ген құр мет ті атақ қа қол 
со зу шы көп, же те тін дер 
аз. Ілияс – сол аз дың, бі­
ре гей дің бі рі. Ол ара мыз­
дан ер те кет ті, ала рын 
тү гел ала ал май, бе ре рін 
тү гел бе ре ал май кет ті. 
...Әде би ет хал қы мыз дың 
ең құ нар лы ру ха ни азы­
ғы на, адам жа ны ның тәр­
биеші сі не ай нал ды. Бұл 
май дан да да шыр қап ал ға 
кет тік. Алай да Ілияс тар ға 
алақ тап қа рай бе ре міз.
Ғ.Мұс­та­фин

жүктеу/скачать 10,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: