С тұр сын ға лиева

43
ха лық ты бо дан дық тан сақ тан ды рып, одан тү ңіл ді ріп, жиір кен-
ді ре біл ді, бі тіс пес қар сы лық ту дыр тып, ел дің са на сын оят ты. 
Ел ді ті лі нен, ді лі нен, ді ні нен, же рі нен, із гі лік тен без ді ре тін ау ыр 
зо ба лаң ды ал дын ала бол жап, сәуе гей лік жа сап, ащы ақи қат ты 
ай тып, отар лық тың шын си қын өт кір тіл мен ай ныт пай су рет теп, 
жұрт тың са на сы әр дай ым сер гек бо лу ға, қор ға ныс қа бі ле тін 
ұдайы бе кем деу ге ша қыр ды.
Мөң ке би тол ғау ла ры ның не гі зі өзе гі – отар шыл дық қа қар-
сы лық са рын. Мем ле кет тің құ ла уы, көш пе лі өр ке ни ет тің дағ да-
ры сы, тұй ық қа ті рел ген ел өмі рі нің әлеу мет тік өт кір ар на ла ры 
тол ғау да то лық қам ты ла ды:
Жақ сы ны ал дар жез бе нен,
Іріт кі са лар сөз бе нен.
Өзен мен көл ге атақ ты,
Тол ты ра са лар қа ла ны.
Жа ңа за ман ел ге әкел ген кә сіп тің бі рі – сүз гі са лып, ба лық 
ау лау бол са, екіншісі – жер жыр тып, егін егу еді. Са ха ра кең да ла да 
мал ша ру ашы лы ғы мен күн кө ріп жүр ген көш пе лі қау ым сал ты на 
бұл дағ ды лар мүл де ер сі кө рі не ді. Сол се беп тен де Мөң ке би:
Азар сың, жұр тым, азар сың,
Аз ға ның ның бел гі сі, –
Атыз-атыз жыр тыл ған,
Жер шы ға ды деп еді, – 
деп тол ғай ды.
Мөң ке би жер жыр тып, «то ған ба сы мұ рап деп», арық қа зу ды 
ай ып кө ре ді. Се бе бі жер ге бай ла нып, кет пен ұс та ған ел кө шіп-
қо нып жүр ген кең шал қар қо ны сы нан ай ыры лып, жау ын гер, 
асау, ар да бол мы сы нан ада сып қа луы ық ти мал. Тол ғау да ол 
ту ралы:
Арық шы ғар деп еді,
Сол арық тың ішін де,
Ың ғайы жоқ жа ман ның,
Пы ша ғы мен шақ па ғы,
Қа лып шы ғар деп еді, – 
деп на ли ды. Жау ын гер лік қа ру-жа рақ, аң шы лық тұр мыс тың 
құ рал-сай ман да ры, кі се бел беу, оқ шан тай, біл те ге от жа ға тын 

жүктеу/скачать 10,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: