Атты Халықаралық ғылыми-əдістемелік конференция материалдары



Pdf көрінісі
бет40/255
Дата29.11.2022
өлшемі2,56 Mb.
#53403
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   255
Байланысты:
zhinak

Тілек модалділік: Қалау рай формасымен пайдаланылады əле, -чы, -че, инде; одағай
əйде, əйдəгез; модаль сөздері: Киңəшегез өчен рəхмəт! Йөреп карыйм əле. Авыл һавасын су-
лыйм. Кешелəрен күрим (Г. Бəширов)
Етiстiктiң басқа формаларымен тiлек бiлдiру
Аффикстер мен формалардың екiлiктерiнен басқа -гай жəне -гыр, тiлек қалауы болса, ал 
қалғандары аналитикалық болып табылады. Мысалы: Тырмаларга мөмкин дə бит... Икенче 
яктан, бу вакытта тырмалау үзе бик хəтəр нəрсə. Бодайның тамыры өзелмəгəе, йолкынып чы-
кмагае. ( Г.Бəширов).


74
-гыры формасы жамандықты, қорқынышты мəнінде қолданылып, одағай түріне кіреді. 
Зығырданы қайнау, ызалану түрінде (дөмеккере, башы беткере, күзеі чыккыры, каһəр суккы-
ры, чəнчелеп киткере т.б.), кейбір уақыттарда көңілі толу, қуаныш түрінде де келеді (шайтан 
алгыры, рəхмəт төшкере): Эх, жен алгыры! Ничек тизрəк үтеп китəргə! (М. Жəлил).
-асы кил формасы тілек түрін білдіріп, шақпен де, жақпен де байланыста болады. Мы-
салы: Житеп килə бит инде, егетлəр карый торган чагы, кияүгə барасы килер (М. Маликова).
-асы иде формасы грамматикалық тұрғыдан 1-ші жақ, жекеше түрінде беріледі. Көбі-
не сөйлеушінің өз тарапынан шығады. Мысалы: Кырларыңда, илем, юлларында Гизəсе дə 
гизəсе иде, Жырга салып жырдай тормышының Үзеңə бүлəк итəсе иде (Х. Туфан).
-рга иде формасы: Их, кайтып аунарга иде шул иаллар арасында! (Р. Фəйзуллин). Аннары 
бер туйганчы еларга иде. Кврвк беренче елдан бирле жыелган сагышны, моңны чыгарырга 
иде (М. Мəһдиев). Сызба.1

Θɚɥɚɭ, ɬɿɥɿɤ 
ɦɨɞɚɥɞɿɥɿɝɿ
-
ɫɚ
-
ɪ/ɦɚɫ 
ɛɭɥɫɚ
-
ɚ ɬɭɪɝɚɧ 
ɛɭɥɫɚ
-
ɝɚɧ ɛɭɥɫɚ


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   255




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет