Пунктуациясы

70 
144-жаттығу. Қыстырма сөздердің сөйлемдегі айтылған ойға қандай 
мағыналық реңк үстеп тұрғанын ашып, тыныс белгілерін қойыңыздар. 
Енді міне Ақлима апай көрінген жұртқа балам келе жатыр деп күтіп отыр. 
(Ғ.Мүс.) Әрине негізгі сөзге тіркескен көмекші сөздің бәрі бірдей сөздің 
аналитикалық формасын жасай бермейді. (С.И.) – Е, төрелер, жол болсын! 
Қаладан келесіздер ме? Жол шеті? Не ретпен шығып едіңіздер? Жай ма, 
тыныштық па әйтеуір? (Ғ.Мүс.) Сөйтіп сөз әртүрлі тұлғалар арқылы 
түрленудің, сөзге түрлі форма тудыратын тұлғалардың қосылуы нәтижесінде 
оның көптеген формасы пайда болады. (С.И.) Айтқанындай түн асып, ертеңгі 
күн бесінге жеткен шақта Шүйгінсу, Қарауыл бойы, мол Шыңғыс қойнаулары 
түгелімен Тәкежанның қалың қос жылқысын тұп-тұтас, қызыл жоса қан қылып, 
қырып салды. (М.Ә.) Грамматикалық форма деген ұғымға ең алдымен сөзге, 
түбірге үстелетін қосымшалар, сондай-ақ префикстер мен жүйелі түрдегі ішкі 
флексия, супплетивтік тәсіл жатады. (С.И.) Ең әуелі жайдақ суға теңгердіңіз... 
Екінші ел алатын тәсілді айттыңыз... Үшінші орысты айттыңыз. (М.Ә.) Бүгін 
қойды кеш сауып болған ба немене ымырт жабылып қалыпты. (М.Ә.) Ербол 
досына жаны ашығандай сөйледі: «Бәсе жүзі де ашаң тартыпты... Нені мұңдап 
кеттің тағы да?» – деп, енді Абайға ұзақ қарады. (М.Ә.) Олардың айтуынша дәл 
осы отырған ұры, исі Арғын, Наймандағы ең бір барып тұрған қаныпезер 
баукеспенің өзі. (М.Ә.)
145-жаттығу. Мәтіннен қыстырма сөздері бар және жоқ сөйлемдерді бір-
бірінен ажыратып, тиісті тыныс белгілерін қоя отыра, бағанға бөліп 
жазыңыздар.
Үлгі 
Қыстырма сөзі бар сөйлем 
Қыстырма сөзі жоқ сөйлем 
Немене, шабыныңды басар деп қорқамысың? Немене айтып отырғаныңды өзің түсінемісің? 
Оның кешігіп жүруі мүмкін емес. Мүмкін бұл Максим Горькийдің жазған 
беташарының әсері болар. Бала кезде естіген ертегілерім әлі есімде. Әлі есімде 
бір күні тауға шықтық. Биыл несін айтасың егіннің шығымы өте жақсы! Бұл 
сөзді бұрын мен естігенмін, қайталап оны несін айтасың. Мен саған бірдеңе 

жүктеу/скачать 1,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: