ӨНІМДІ ШЫҒАРУҒА ЖҰМСАЛҒАН ШЫҒЫСТАРДЫ ЕСЕПТЕУ

161
7-12 айлық бұзауларға 
арналған азық (қашарлар 
мен жас бұқалар)
-
171
171
171
307
307
447
512
648
2 084
13-15 айлық тайынша-
ларға арналған азық (18 
айға дейінгі қашарлар) 
-
-
205
234
299
299
264
509
550
1 809
16-18 айлық семіртіліп 
жатқан жас бұқаларға 
арналған азық
-
-
-
115
54
54
138
92
115
452
Мал астына төсемеге 
(сабан) жұмсалатын 
шығыстар
20
53
71
86
137
137
176
224
265
905
жайылымға жұмсалатын 
шығыстар
108
231
284
351
557
557
717
911 1 044
3 714
ұрықтандыруға 
жұмсалатын шығыстар
60
60
85
110
170
170
215
275
300
1 145
Жанар-жағармай 
материалдары
147
220
231
239
269
269
292
320
343
1 986
Электр қуаты
50
102
124
142
206
206
256
315
366
1 401
Көлік қызметтері 
94
158
171
182
218
218
247
281
310
1 571
Басқадай шығыстар 
(с.і. вакциналау) 
19
51
68
82
130
130
168
214
252
862
Еңбекақы қоры
560
840
840
840
840
840
840
840
840
6 440
Әкімшілік-басқару 
шығыстары 
40
60
60
60
60
60
60
60
60
460
Төленетін әлеуметтік салық 
(патент бойынша) 
18
28
28
28
28
28
28
28
28
213
Төленетін ЖТС
59
83
157
182
290
290
369
475
662
1 906
Шығыстардың барлығы
1 477 2 572 3 156 3 640 4 903 4 903 5 915 7 221 8 291 33 788
Тікелей шығыстар – өзіндік құнға кіргізілетін өнімнің белгілі түрін жасап 
шығуына байланысты шығыстар. Оларға шикізат пен негізгі материалдардың құны; 
сатып алынатын бұйымдар мен жартылай дайын өнімнің бағасы; отын мен электр 
қуатына жұмсалатын шығыстар; жұмысшыларға еңбекақы төлеу; жабдықтардың 
өтелімі жатады.
Жанама шығыстар – тікелей шығыстардан басқа өз ісіңізді жүргізген кезде 
жұмсайтын барлық басқа шығыстар. Жанама шығыстар, әдетте, белгілі өнім не-
месе қызметке тікелей байланысты болмайды. Мысалы, жұмыскерлерге еңбекақы 
төлеуге немесе өнімді жасауға не болмаса қызмет көрсетуге тікелей қатыспайтын 
кәсіп иелеріне жұмсалатын шығыстар жанама шығыстар болады. Оларды еңбектің 
жанама шығыстары деп атайды. 
Әкімшілік-басқару шығыстарына әкімшілік-басқару қызметкерлерінің негізгі 
жалақысына және оған есептелген төлемдер мен сыйақыларға жұмсалатын шығы-
стар; іссапарлар мен көлікке жұмсалатын, кеңсе және пошта-телеграф шығыстары;
әкімшілік-шаруашылық ғимараттар мен үй-жайларды ұстау құны, сондай-ақ ғима-
раттар мен құрал-саймандардың өтеліміне жұмсалатын шығыстар және басқадай 
әкімшілік-басқару шығыстары жатады.
 

162
«БАСТАУ БИЗНЕС» ЖОБАСЫ АЯСЫНДА КӘСІПКЕРЛІК 
НЕГІЗДЕРІН ОҚЫТУ БОЙЫНША ОҚУ ҚҰРАЛЫ
8.3. БИЗНЕС-ЖОСПАРДЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ БӨЛІМІ
Жаңадан іс бастаған кәсіпкерлердің көбі алғашқы айларда пайда таппайды. 
Өткізуден (сатудан) қаражат түскенше біршама уақыт өтеді. Осы кезеңде бизнес 
өте осал, сондықтан қаржылық жағдайды мұқият бақылау керек.
Жаңа іс бастап жатқан кезде екі шартты сақтау өте маңызды: 
• сіз пайдалы жұмыс істеуіңіз керек;
• сіз қаражатсыз қалмауыңыз керек (кассалық жетіспеушілік болмауы тиіс).
Біраз уақыт шығынмен жұмыс істеуіңіз мүмкін, өйткені алғашында жұмсалған 
шығыстарды жабу үшін бастапқы капиталдан айналым қаражатын пайдалана ала-
сыз, бірақ бастапқы капиталды пайдаланған соң өткізу (сату) көлемі шығыстардан 
артуы тиіс, олай болмағанда сіз қаражатсыз қаласыз да банкротқа ұшырайсыз. 
Бизнесіңізді бастар алдында пайда және қолма-қол ақша жиынының қозғалы-
сы бойынша жоспар құруыңыз керек. Бәрі жоспардағыдай болу үшін өткізу (сату) 
көлемі мен шығыстарды, сонымен қатар ақша қаражатының қозғалысын мұқият 
бақылау қажет. Егер ісіңіз жоспардағыдай болмай жатса, туындаған мәселені шешу 
үшін шұғыл түрде әрекет ету керек.
Қаржылық жағдайды жоспарлау және бақылау үшін: 
1. Табыстар және шығыстар жоспарын құру;
2. Ақша қаражаты қозғалысының жоспарын құру;
3. Ай сайынғы есеп бойынша жазбаларды екі жоспардың әрқайсысымен салыс-
тырып отыру; 
4. Егер бастаған ісіңіз ойдағыдай болмай жатса, әрекет ету қажет.

жүктеу/скачать 9,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: