Оқулық екі бөлімді 2 бөлім «Машина жасау технологиясы» мамандығы бойынша

■ 
ілгерінді схема бойынша - барлық кесуші тістері 
топтарға бөлінген созбалармен жүргізіледі, көбінесе екі 
тістен бөлінеді, әрбір тістің тобы өңделетін беттің 
үлгісінің белгіленген бөлігін құрады; бұл кезде тістердің 
кесуші шеттері бір бірін жабады.
Өңдеудің барлық ені бойынша металдың жұқа қабатын ала 
отырып, бетті созу кезінде пішінді схема падаланылады. Қабат 
бойынша өңдеу бұл жағдайда пайдаланылмайды. Генераторлы 
схема созбаны дайындауды жеңілдетеді, себебі бұл жағдайда созу 
тістерін барлық пішіндік шет жағымен ұштау қажеттілігі жоқ. 
Ілгерінді схема негізінен алдын ала өңделмеген беттерді созу 
кезінде пайдаланылады. 
Цилиндрлі тесіктерді өңдеу кезінде созу үшін әдіптің өлшемі 0,5 
тен 1,5 мм-ге дейін диаметрге тесіктің диаметріне байланысты 
ауысып тұрады, өңдеу дәлдігі 6-9 квалитет бойынша. Терең тесіктер 
үшін әдіп 25..50%-ға үлкейеді. Осындай әдіптерді шлицті, 
эвольвентті және басқа да ұқсас тесіктерді созу кезінде, егер 
ойымдарды тесікпен бір мезгілде комбинациялық созумен өңдейтін 
болса, алады. Беттің бұдырлығы - Ra 1.25.0...63 мкм жеткізіледі. 
1.38-сурет ең көп тараған көлденең созбалы білдектің жалпы түрі 
көрсетілген. 4 білдекте негізгі жинақ бірліктері бекітілген, оның 
жазық бөлігінде 1 электрқозғалысынан агрегаттары мен 
жетектерімен 3 сужетегі орналасып, 2 сояуышты қозғалысқа 
шығарады. Сояуыштың сыртқы аяғы 5 сырғақпен бірге жылжитын 
қосымша тіреуде жатыр. Сояуыштың аяғы 6 қыспалы 
құрылғысымен қамтылып, 8 созбаны бекітеді, ал екінші аяғын 9 
жылжымалы люнет қолдап тұрады. Өңделетін 7 дайындама созу 
кезінде білдектің сыртқы бетіне тіреледі.
1.38-сурет. Көлденең созбалы білдектің жалпы түрі
56

Сужетекте әртүрлі жұмысшы жүрістің жылдамдықтарымен 
сояуыштарды орын ауыстыру үшін және әртүрлі ұзындықты 
созбаларды бекіту үшін 5 сырғақтың ұзындығы мен қозғалыс 
жылдамдығын өзгертетін құрылғы көзделген. 
Тістерді конструкцияларына қарай созбалар кесуші және 
тұтастаушы болып бөлінеді. Бірінші жағдайда, тістердің ұшты 
кесуші жиегі бар, ал екінші жағдайда - өңделетін беттің 
тұтасталуына жұмыс істейтін дөңгеленген.
Пішіні бойынша созбалар жазық, дөңгелек және бір қалыпты 
болып бөлінеді. Сонымен қатар, салынбалы тістері бар жиналмалы 
және қатты қорытпадан жасалған пластиналармен қамтылған 
жиынтықты болып бөлінеді. Екі қатар тұрған тістердің 
биіктіктерінің әртүрлілігі, созбаның әрбір тісімен кесілген 
металлдың қабатының қалыңдығын анықтайды немесе өңделетін 
материалдың қаситтеріне, созбаның материалына, дайындаманың 
қаттылығына, созатын беттің пішініне қарай тіске көтеретін 
биіктікті анықтайды. 
Кең жоңқаны бөлу үшін тістердің кесуші бөлігінің бетінде 
жоңқа бөлуші жырашықтар (6-дан 12-ге дейін) кесілген. 
Калибрлеуші тістердің саны 3-8 құрайды. Өңдеу дәлдігіне талаптар 
көп болған сайын, созбаның сонша калибрлеуші тістері көп болу 
қажет. 
Созбаның құйрықтарының түрлері білдектің патронына созбаны 
бекіту үшін қолданатын тәсілдеріне байланысты. Ең көп тарағаны 
тіке тістері бар дөңгелек созбалар, оларды кейде тез кесуші болатты 
үнемдеу үшін жинақты етіп жасайды. Терең тесіктерді созу үшін 
бұранда тістері бар созбаны пайдаланды, олар осьтің бойымен 
қабылдаушы қозғалыспен жұмыс істейді. Тұтастаушы созбаның 
өткір кесуші жиектері болмайды, оның тісіне дөңгелек пішін беріп, 
өңделетін бетті жазуды қамтамасыз етеді. Оймакілтекті созбаларды 
дөңгелек сияқты жасайды, тістердің оймакілтектердің пішініне 
қарай тік, бұрыштық немесе шыршалы пішінде дайындалады. 
Көп жақты тесіктерді созу үшін квадратты, алты жақты, 
тікбұрышты созбаларды және басқа пішінді созбаларды 
пайдаланады. Бұл конструкцилардың ерекшеліктері тіске әртүрлі 
көтермелердің ұзындықтары бойынша бірнеше сатылары бар болуы 
болып табылады.
Сояуыш тесіктердің әртүрлі беттерін бір мезгілде өңдеу үшін 
комбинациялы созбаларды пайдаланады, оларды алдымен жазық 
тесіктерді, содан соң сояуыштарды созады. Мұндай созбалардың 
алдында дөңгелек пішінді тістері болады, олардың артында 
сояуыштың пішініне сәйкес тістер орналасады. 

жүктеу/скачать 14,99 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: