Алматы мектегь 1989



Pdf көрінісі
бет26/66
Дата19.12.2022
өлшемі4,18 Mb.
#58170
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   66
Байланысты:
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik

Айтушы мен тыңдаушы көбі надан,
Бұл ж ұртты ң сөз танымас бір парасы —
деп, қ а з а қ п о э з и я с ы н ы ң , о н ы ң і ші нд е оз ө л е ц д е р і н і ң к ө б і н е с е
а у ы з ш а айт у, қ ү л а қ п е н т ы ң д а у а р қ ы л ы т а р а л а т ы п д ы г ы н б і лд і р-
се, « Қ е л д і к т а л а й ж е р г е е нд і » д сг е н ө л е ц і н д е :
Тыңдаушымды үғымсыз 
Қылып тәкірім бергсп-ді —
деп тіпті а ш ы қ а й т а д ы .
Ал м ы н а біз т а л д а п о т ы р г а н о л е н і и д е
ж ә н е өз г е б і р с ы п ы р а ө л е ң д е р і н д е де ә з і н і ц ө л с ц д і ж а з ы п ш ы ғ а -
р а т ы н д ы ғ ы н , ж а з б а а қ ы н е ке н і н т а ғ ы а ш ы п а й т а д ы . Б ұ л ш ы ғ а р -
ма, « Қ а н с о н а р д а . . . » , « Қ а р т а й д ы қ , қ а й ғ ы о й л а д ық . . . » , « Ж і г і т т е р ,
о йын а рза н. . . », « Қ а л ы ң ел і м, қ а з а ғ ы м . . . » т. б. кө п т е г е н ә л е ң д е р і
с и я қ т ы т о л ғ а н ы с емес , не м е с е
« К ү л е м б а й ғ а » ,
« К ө ж е к б а й ғ а » ,
« К ү й і с б а й ғ а » , « Қ е к б а й ғ а » , « О с п а н ғ а » д ег е н с и я қ т ы а р н а у емсс, 
не п о р т р е т емес, б ел г і л і бір к а р т и н а н ы б ер е т і н ш ы ғ а р м а бол-
ғ а н д ы қ т а н , о н д а й ө л е цд і к ө б і не сс т ы ц д а н т ү ш ы н б а й , о қ ы п сүй- 
сінет і н « көк і ре г і с ез і м д і , көзі о й л ы » а д а м б о л а т ы н д ы ғ ы н а йт а -
лы, я ғ н и м ү н д а й ө л е ң н і ң ә р с ә з і п бір о й л а н ы п , с а л м а к т а ғ а н д а
б а р ы п , о ны н « к ө л е ң к е с і о к ы р м а н п ь г ң к ө к е й і н е т ү с е т і н д і г і н » біл- 
д і ред і .


« Ш о к п а р д а й кекілі бар камыс қ ү л а қ »
(кескінідеу ү ш і н к о л д а н ы л ғ а н т і л д і к т у л ғ а л а р )
Б ү л ө ле ң ж а к с ы а т т ы ң с ы н ы ( к е с к і н д е м е с і , « п о р т р с т і » ) екені 
аян. А қ ы н н ы ң « к о л ы н а бір т имей, ыз а қ ы л ғ а н » н а ғ ы з ж а қ с ы
а т т ы ң т ү р - т ұ р п а т ы н , с ы н - с н п а т ы н к е с к і н д е у ү ш і н а к ы н б ел г і л і
бір г р а м м а т и к а л ы к т ұ л ғ а л а р д ы а к т и в п а й д а л а н а д ы . Ә д е т т е ка -
т ы с т ы қ с ы н д ы б і л д і р е т і н с е з д е р -лы (-лі, -ды, -ді, -ты, -ті) ж у р -
н а ғ ы а р қ ы л ы ж а с а л а т ы н ы м ә л і м . С о н д ы қ т а н осы ө л е ц д е г і ж а к ­
сы ат: қ о й м о й ы н д ы , м а й д а жа л д ы , ү з ы н тісті, ж у ан тақыр ба- 
қ а й л ы , қ а б ы р ғ а л ы , о м ы р а у л ы , с а л қ ы төсті, к е ң с а у ы р л ы , қ а л б а -  
ғ а й л ы , с а н д ы  б о л у ы к ерек . Ал -лы ж ұ р н а ғ ы н с ы з к е л г е н : ой жел- 
ке, с а л п ы ерін, тар м ы қ ы н , күлте қ ү й р ы қ  д е г с н т і р к е с т с р дс осы 
т о п к а ж а т а д ы . Б ү л а р д ы ц -лы ж у р н а ғ ы н с ы з к ел уі — ө л е ц ш а р т ы
үші н ғ а на.
Қ а м ы с қ ү л а қ , қ о я н жақ, б ө к е н қ а б а қ , теке м ү р ы н , бота тір- 
сек, б ө к е н же л і с  д ег е н с п п а т т а м а л а р д а к ү р д с л і к а т ы с т ы к сын- 
д а р а р қ ы л ы б ер і л г е н. Б ү л а р т с це у а р қ ы л ы ж а с а л г а и ^ а р : теке 
м ұ р ы н  — м ү р н ы т е к е н і ц м ү р н ы н д а й , бота тірсек — т:;' ' ' і б о т а -
ны ң т і р с ег ін д е й т. т. Т е ң е у — п о р т р е т т е р д е а к т и в к о л д а н ы л а . ’ т” 
әдіс. С о н д ы қ т а н о н ы ң -дай, (-дей, - тай, - т ей ) ж ұ р н а ғ ы м е н к е л ­
ген т ү р л е р і д е м ү н д а е д ә у і р ж и і к е зд е с е д і : ш о қ п а р д а й к е к і л і бар, 
тояттаған бүркіттей с а л қ ы төсті, ж а у ы р ы н ы ж а л п а қ тақтайдай, 
а я ң ы тымақты а л і и ы ш г і з г е н д е й , к і сі н і б о л - б о л қ а ғ ы п жүрг і з-  
г ен д е й .  Т е ң е у д і ң б е й н е  д ег е н с өз б ен к с лг е н т ү р і н де а қ ы н п а й ­
д а л а н а д ы : б е й н е жел.
Б ү л ө л е ң д е г і е т і с т і к те р т е к к а и а -са, -се ж ү р н а к т ы ш а р т т ы
р а й т ұ л ғ а с ы н д а б ер і л г ен . О с ы т ү л ғ а а р к ы л ы ж а к с ы а т т ы ц с ыны-
н ың ш а р т т а р ы к о р с е т і л е д і (. . . пәл енд ей б о л с а . ол ж а к с ы д ег е н 
с и я қ т ы ) . Т е к ең с о ц г ы п і у м а к т а ғ а н а ы з а қ ы л д ы ң  д е г е н а і п ы к
р а й л ы бір е т і ст і к әнггмені т и я н а к т а й д ы : « п і а пс а ж ү й р і к , міпсс, 
б ері к », т ү р - т ү р п а т ы с ы н ғ а т о л а т ы н а т қ а д ег е н а в т о р д ы ц өз кө- 
ні лі н б і л д і р ед і . Д е м е к , с егіз ш у м а к т ы ө л е ц н і ң еп с о н ғ ы ж ’ол ы-
нан өзгесі т ү г е л і м е н ж а к с ы а т т ы ң с ы н ы н ( « п о р т р е т і н » ) көрсе-
теді, о н д а ғ ы е с і м д е р мен е т і с т і к т е р біркелікі, бір с и п а т т а ғ ы түл-
ғ а л а р м е н келеді . Б ү л — а к ы н ш е б е р л і г і и і ң ж п н е бір кә рі н і с і
б о л ы п т а н ы л а д ы .


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   66




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет