Тарих сабағында заманауи әдістемелер мен педагогикалық

 
 
75 
 
технологияларды ұтымды пайдалану мәселелері 
 
Жалимбетова Б.Қ.   
№91 орта мектептің тарих, адам  
және қоғам пәні мұғалімі  
Қызылорда облысы, Қазалы ауданы 
 
Қазақстан  дамуының  жаңа  кезеңіндегі  еліміздің  әлеуметтік-экономикалық 
жаңғыртудағы  жаңа  стратегиялық  бағдарлар  қоғамның  анықтығы  мен  ақпараттануы  қазіргі 
білім  беруге  қойылатын  талаптарды  өзгертіп,  еліміздің  әлемдік  стандарттар  деңгейінде 
сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз керектігін талап етті [1]. 
Оқушының  өзіндік  білім  алуға,  ойлауға,  әр  түрлі  мәселелерге  үңіле  қарауға,  оны  өз 
бетімен  шешу  жолдарын  табуға,  өзіндік  даму  жолын  анықтауға  бағыт-бағдар  беруші 
мұғалімнің  әдістемелік  қоржынында  педагогикалық  технологиялар  жеткілікті  болу  керек. 
Сондықтан,  әр  ұстаз  өзінің  кәсіби  деңгейін  жоғары  сатыға  көтере  отырып,  оқушыға  жаңа 
инновациялық  технологиялар  негізінде  нәтижеге  бағытталған  білім  беріп,  оның  жан-жақты 
дамуына жағдай жасау қажеттілігі туындайды [2]. Әр мұғалімнің негізгі міндеті  – оқушыға 
тек білім беріп қана қоймай, алған білімін өздігінен дамытып, жеке және қоғам қажеттілігіне 
икемдеп, дұрыс, тиімді пайдалана және әлеуметтік бәсекелестікке төтеп бере алатын, мәдени 
ортаға  бейімделгіш,  дара  тұлға,  білікті  азамат  дәрежесіне  көтерілген  адам  дайындау  деп 
есептеймін.  Тарих  пәнінде  қазіргі  таңда  да  білім  беру  үрдісін  ұлттық  үлгі  негізінде 
қалыптастыра отырып, әлемдік білім беру кеңістігіне кіріктіру қажет.              
Сабақ  –  мектепте  оқушыларға  білім  мен  тәрбие  берудегі  негізгі  үрдіс.  Тарих  пәні 
сабақтарында  өзімізге  бұрыннан  белгілі  әңгіме,  баяндау,  пікір  алысу  сияқты  әдістермен 
қатар,  картамен  жұмыс,  көрнекі  құралдар  қолдану,  тарихи  көркем  әдебиетті  пайдалану, 
мерзімдік  баспасөз,  интернет  материалдарына  жүгіну  қажеттігі  де  туындайды.  Сонымен 
қатар, баланы ғылыми ізденіске баулу, ғылымға деген ой-таным, көзқарасын қалыптастыру, 
өмірдегі  өз  орның  сезінуге,  толыққанды  шығармашыл  адам  етіп  тәрбиелеу  де  пән 
мұғалімінен талап етілетін міндет болып отыр [3].  
Бүкіл  әлемді  шарпып  өткен  жаҺандану  үрдісі  білім  саласын  да  шет  қалдырған  жоқ. 
Дәстүрлі  білім  жүйесі  XXI  ғасырда  өмір  өзгерісін,  білім  талаптарын  толық  қанағаттандыра 
алмайды,  сондықтан  сабақты  жаңа  технология  жағдайында  өткізу  қажеттігінің  өзі  өмір 
талабы  болып  отыр.  Қазір  оқушының  танымдық  белсенділігі,  сабақта  ұйымдастырылған 
түрлі ситуацияларға қатысуы арқылы өзі де кейіпкерге айналып, сол жағдайдан шығу үшін 
әр  түрлі  жолдарын  іздеуі,  ойлануы,  жоспар  құруы,  нәтижесінде  «өз  жаңалығын»  ашуы 
оқушыны шығармашылық тұлға дәрежесіне дейін көтеріп отыр [4]. 
Заманауи  тәсілдің  ең  негізгі  ерекшелігі  оқушылардың  алған  білімдерін  жай  ғана 
иеленіп  қана  қоймай,  оларды  орынды  жерде  қолдана  білуіне  басты  назар  аудару  болып 
табылады,  міне  ХХІ  ғасырда  талап  етілетін  дағдылардың  мәні  осында.  Әлемдегі  ең  озық 
мектеп жүйелері оқытудың сапасын арттыру мақсатында үш ұстанымға берік сүйенген екен:  
1.
 
Мұғалімдікке сәйкес адамдарды тарту (білім беру жүйесінің сапасы онда жұмыс 
істейтін мұғалімдердің сапасынан артық болмайды);  
2.
 
Бұл  адамдарды  тиімді  педагогтарға  айналдыру  (оқыту  сапасын  арттыру-оқушы 
нәтижелерін арттырудың жалғыз жолы);  
3.
 
Жоғарғы  кәсіби  білім  беру,  әр  балаға  қолжетімді  болатындай  жүйе  құру  (әрбір 
оқушының деңгейін көтеру-жалпы жүйенің нәтижелілігін жоғары деңгейге көтерудің бірден-
бір жолы).    
Әлемдегі  білім  беру  саласындағы  реформаларға  жүргізілген  зерттеулер,  осы  үш 
ұстанымның  оқушының  білім  сапасын  арттыруда  шешуші  рөл  атқаратынын  көрсетіп  отыр. 
 
 
Қазіргі  Қазақстандық  білім  беру  жүйесіне  енгізіліп  жатқан  өзгерістер  жоғарыда 
айтылған  негізгі  үш  ұстанымның  соңғы  екеуінің  жүзеге  асып  жатқанын  дәлелдейді. 

 
 
76 
 
«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы мен Кембридж 
университетінің  білім  беру  Факультеті  бірлесе  жасаған  Деңгейлік  Бағдарламасы  аясында 
мектеп  мұғалімдерін  оқыту  арқылы  оларды  тиімді  педагогтарға  айналдыруға  қадам  жасап 
жатса,  жеті  модульді  топтық  жұмыстар  арқылы  кіріктіре  оқыту  әр  балаға  қолжетімді 
болатындай етіп білім беруге негізделген [5]. Деңгейлік Бағдарламаның Қазақстанда қазіргі 
кездегі қолданыстағы ХХІ ғасыр талабына жауап бере алмайтын дәстүрлі білім беру жүйесін 
ығыстырып  шығатынына  әбден  көзіміз  жетті.  Сондықтан,  Қазақстандағы  жалпыға  бірдей 
білім  беретін  мектептердің  мұғалімдерін  Деңгейлік  Бағдарламасы  аясында  оқыту  маңызды 
үрдістердің бірі. Алғашқы 2012 жылы Деңгейлік Бағдарлама бойынша білімімді жетілдіріп, 
мектептегі іс-тәжірибеден өткеннен кейін, менің білім беруге деген көзқарасым мен мұғалім 
ретіндегі іс-тәжірибемде өзгерістер болды: курс барысында дұрыс ұйымдастырылған топтық 
жұмыстың  оқушылардың  арасындағы  диалогтық  оқытудың  дамуына,  олардың  бірін-бірі 
оқытуды  жүзеге  асыруына,  оқушылар  мен  мұғалімдердің  арасындаға  қарым-қатынастың 
дұрыс орнығуына т.б. зор ықпалы бар екенін түсіндім. Курс барысында ең үздік оқушыларды 
анықтайтын  сенімді  өлшемдер:  оқушылардың  есте  сақтауы  және  білімі  арқылы,  өз  білімін 
жетілдіруі  арқылы,  ойлау  қабілетінің  жылдамдығы  арқылы,  мәселені  шешуге  икемділігі 
арқылы,  күрделілікке  және  сүйіспеншілікке  қызығушылығы  арқылы,  ерте  жасынан  бастап 
ерекше  қабілеттерін  ұзақ  уақытқа  шоғырландыру  қабілеті  арқылы,  ерте  символдық 
белсенділігі  арқылы  жүзеге  асырылатына  көзім  жетті,  және  өзімнің  бірнеше  жылдық 
тәжірибемде қолданып келемін.  Негізгі сабақтарда топтық жүйе қолданылып, оқушы білімін 
бағалау да жаңаша сипат алды. Топ ішінде бағалау арқылы, біз оқушыларды әділ бағалауға, 
оқушы  жетістігі  мен  кемшілігін  саралай  білуге  үйретеміз.  Сонымен,  оқушының  ой-таным 
әрекеттерін арттырудың тиімді құралдарының бірі-оқушының өзіндік жұмысы мен өздігінен 
білім алу әрекеті болып есептеледі. Өз бетімен білім алу, жоғарғы сынып оқушыларына тән 
болғандықтан,  мұғалім  көбінесе  бағыт  беруші,  оқушының  ой-өрісін  дамытушы,  шеберлігін 
шыңдаушы    болмақ.  XXI  ғасыр  мұғалімі  қандай  болмақ  десек,  қазақтың  данышпан  ақыны, 
ұлы Абайдың отыз екінші қара сөзінде: «Білім ғылым үйренбекке талап қылушыларға әуелі 
білмек керек. Талаптың өзінің біраз шарттары бар. Оларды білмей, іздегенмен табылмас»,  - 
дейді  [6]. Мұғалім оқушыға бағыт-бағдар бере отырып, өзі  де көп біліп, көп зерттеп, сабақ 
беру  барысында  оқушылардың  бойында  тарих  пәнін  оқып-үйренуге  деген  құштарлықты 
оятып, жауапкершілікке үйретіп, пәнді меңгеру тәсілдерін, яғни оқу қызметін қалыптастыру 
қажет. Осыдан барып оқушы бойында іскерлік пен дағды меңгеріледі. 
Сонымен  қатар,    жаңа  технологияларды  және  интерактивті  әдістерді  оқу  үрдісінде 
қолдану,  оқушылар  жинақталған  тәжірибесін  сыртқа  шығарып,  оны  өмірінде  пайдалана 
алады. Жалпы заман талабына сай білім беру қашан да өзекті мәселе. ХХІ ғасыр-техниканың 
озық дамыған ғасыры. Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың сындарлы саясатының арқасында елімізде 
көптеген  мектептер  компьютермен  қамтамасыз  етілді.  Компьютер  оқушы  үшін  қоршаған 
әлемді  танудың  табиғи  құралы  болып  табылады.  Олай  болса  барлық  сабақтарды 
компьютердің  қуаттануымен  жүргізуді  үйрену-бүгінгі  күннің  кезек  күттірмейтін  өзекті 
мәселелерінің  бірі.  Біздің  №91  орта  мектептің  тарих  пәнін  оқыту  құралы  ретінде 
компьютерді қолдану-оқу үрдісін белсенділігін, оқытуды жекешелендіруге, оқушының өзін-
өзі  бақылауына  мүмкіндік  туғызып  отыр.  Білім  беру  жүйесін  ақпараттандыру  дегеніміз-
берілетін білім сапасын көтеруді жүзеге асыруға бағытталған процесс, яғни еліміздің ұлттық 
білім  жүйесінің  барлық  түрлерінде  кәдімгі  технологияларды  тиімді  жаңа  комплекстік 
технологиялармен  алмастыру,  оларды  сүйемелдеу  және  дамыту  болып  табылады.  Оқу 
барысында компьютерді пайдалануға, модельдеуге, электрондық оқулықтарды, интерактивті 
құралдарды  қолдануға,  интернетте  жұмыс  істеуге,  компьютерлік  оқыту  бағдарламасына 
негізделеді. Интерактивті тақтаның мүмкіндіктері мұғалімдерге баланы оқытуда бейне және 
ойын  бағдарламаларын  тиімді  пайдалануға  мүмкіндік  береді.    Демек,  ақпараттық 
бірліктердің  білімге  айналуы  әлемнің  жүйелік-ақпараттық  бейнесін  оқушылардың 
шығармашылық  қабілеттері  мен  құндылық  бағдарларын  дамыту  арқылы  қалыптастыруды 

 
 
77 
 
көздейтін,  адамның  дүниетанымының  құрамдас  бөлігі  болып  табылатын  интеллектуалды 
дамуды қалыптастырудың бір жолы. 
Электрондық  оқулықтарды  пайдалану  оқушылардың,  танымдық  белсенділігін 
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек 
етуіне  жағдай  жасайды.  Осы  уақытқа  дейінгі  білім  беру  саласында  тек  мұғалімнің 
айтқандарын  немесе  оқулықты  пайдалану  қазіргі  заман  талабын  қанағаттандырмайды. 
Сондықтан  қазіргі  ақпараттандыру  қоғамында  бұл  оқулықтарды  пайдаланбай  алға  жылжу 
мүмкін емес. Оқыту үрдісінде оқыту әдістерін тиімді пайдалану, білім беру жүйесін тұтастай 
жаңа  оқыту  технологиясын  енгізу  оқыту  процесінде  толыққанды  дамуына  мүмкіндік 
жасайды.  Қазіргі  оқыту  үрдісіне  жаңа  педагогикалық  технологиялар  кеңінен  енуде. 
Оқушыны  пәнге  қызықтырумен  қатар,  саналы  ойлауға  тәрбиелейтін,  қоғамдық 
көзқарастарын  қалыптастыра  алатын,  өзіндік  пікірі  бар,  қоғамдағы  болып  жатқан  түрлі 
қарама-қайшылықтарды  түсіне  білетін,  еркін  сөйлеп,  өз  пікірін  ашық  айта  алатын  ойлы 
ұрпақ  тәрбиелеуде  сабақтың  маңызы  зор.  Сол  сабақ  атты  театрдағы  басты  кейіпкеріміз-
оқушы  болса,  онда  барлығымыздың  бағытымыз  бір,  бағдарымыз  байсалды  болмақ.  Әр 
мұғалім  оқушыға  көпқырлы  сабақ  беретін  болған  соң,  қазіргі  жаhандану  саясатына  сәйкес 
жаңа  технологияны  өз  ыңғайына,  пәніне  лайықтап  пайдалануы  тиіс.  Мұғалім  шеберлігі-
ізденіс  нәтижесі.  Сондықтан,  орыстың  ұлы  педагог-ғалымы  К.Д.  Ушинскийдің  «Мұғалім  – 
өзінің білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім, оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның 
мұғалімдігі  де  жойылады»-деген  [7].  Бұл  “Ұстаз”  атты  ұлы  сүрлеуге  соқпағын  салып  жол 
тартқан  көкірегі  ояу,  көзі  ашық  әрбір  адамға  берілген  елеулі  ескерту.  Сабақты  тартымды 
өткізіп,  оқушылардың  қызығушылығын  арттыру  үшін  әр  сабағымызды  түрлендіріп  отыру 
шарт. Ол үшін тек бір технологиямен шектеліп қалмай, әртүрлі технологияның элементтерін 
пайдалану  қажет.  Жаңа  қазақстандықтарды  тәрбиелеуде  білім  беру  ісінің  инновациялық 
дамуына  ерекше  орын  беруіміз  керек.  Бұның өзі  оқытудың  белсенді  әдістері  мен  жаңашыл 
технологияны  оқу  үдерісінде  кеңінен  жағдай  жасайды.  Жаңаша  оқыта  алатын  білімді 
ұстаздарды қажет етеді. Олай болса, қоғам сұранысына сай болашақ кәсіби деңгейі жоғары 
педагог мамандар даярлауда оқушыларды оқытудың жаңашыл әдістемесімен мұғалімдердің 
озат  тәжірибелерімен  жан-жақты  таныстыру,  қоғамның  білім  беруге  қойылатын  жаңа 
талаптарын түсіндіруге септігін тигізеді. 
 
Әдебиеттер тізімі: 
1.
 
Н.Ә.  Назарбаев.  Жаңа  әлемдегі  Қазақстан  «Қазақстан  -2030»  стратегиясы.  Қазақстан  дамуының 
жаңа кезеңінде. ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. 2007 ж 28 ақпан. Алматы. 2007. 72 б 
2.
 
«Қазақстан  –  2050»  Стратегиясы  –  қалыптасқан  мемлекеттің  жаңа  саяси  бағыты».  «Орталық 
Қазақстан» газеті, 15 желтоқсан, 2012 жыл.  
3.
 
«Қазақстанның  әлеуметтік  жаңғыртылуы:  Жалпыға  ортақ  еңбек  қоғамына  қарай  20  қадам». 
«Егемен Қазақстан». 10 шілде, 2012 жыл.  
4.
 
Методологические  и  конкретно-исторические  проблемы  изучения  Отечественной  истории. 
Алматы, 2005.  
5.
 
Мұғалімдерге арналған нұсқаулық, «НЗМ» ДББҰ, 2012. 41 б 
6.
 
«Білім берудің инновациялық стратегиясы – мемлекеттің, қоғамның және жеке тұлғаның тұрақты 
даму  факторы»  тақырыбындағы  дарынды  балаларға  арналған  білім  беру  ұйымдары  қызметкелерінің 
педагогикалық тамыз кеңесінің материалдар жинағы. Алматы обл. Қаскелен қ. 2014 жылғы 7-8 тамыз, 84-88 б. 
7.
 
«Қазақстан тарихы». Әдістемелік журнал, №1-12. 2010-2012 жж.  
 
 
 
Из собственного опыта работы по внедрению критического мышления на уроках 
физики в условиях обновления содержания образования 
 
Сарбалиев С.Б. 
Западно-Казахстанская область, 

 
 
78 
 
 Шынгырлауский район 
 
"Мир быстро становится другим в связи с глобализацией и модернизацией,  которые 
влекут  за  собой  огромные  проблемы  для  людей  и  общества.  Школы  должны  подготовить 
учеников жить и работать в мире , в котором большинству людей необходимо сотрудничать 
с людьми разных культурных слоев, принимать во внимание различные идеи, перспективы и 
ценности; в мире, в котором люди должны решать, как доверять и сотрудничать, несмотря на 
наличие  различий,  часто  преодолевая  при  этом  пространство  и  время  с  помощью 
технологий;  в  мире,  в  котором  их  жизнь  будет  зависеть  от  вопросов,  которые  выходят  за 
пределы  национальных  границ.  Школы  двадцать  первого  века  должны  помогать  ученикам 
развивать самостоятельность и самобытность, которая осознает реальность национального и 
глобального  плюрализма,  подготавливая  их  и  тому,  чтобы  они  могли  присоединиться  к 
другим в жизни, работе и гражданской позиции"  
Андреас Шлейхер, использующий обязанности директора Управления образования и 
профессиональной подготовки и специального советника Генерального секретаря ОЭСРР по 
политике образования. 
С данной цитатой нельзя не согласиться в том, что наших детей, мы должны обучать 
самостоятельности,  навыкам  сотрудничества,  работать  с  новыми  информационными 
технологиями, приспосабливаться к позитивным переменам быстроменяющегося мира. 
По  всему  миру  были  пересмотрены  или  же  на  данный  момент  пересматриваются 
образовательные системы на предмет того, какое образование они предоставляют  для своих 
будущих  поколений.  При  этом  были  заданы  ключевые  вопросы,  такие  как  "Чему 
действительно  должны  учиться  дети  для  того,  чтобы  быть  успешными  в  двадцать  первом 
веке?" и «Что является наиболее эффективным способом обучения этому?» 
Как  показывает  педагогическая  практика,  наши  дети  плохо  умеют  анализировать, 
обобщать, сравнивать, делать выводы.  
Среди  учителей    немало  работающих    по  традиционной  педагогике,  где 
доминирующее положение на уроке остается за учителями.  А ученик занимает "пассивную" 
позицию. Я считаю, что это наводит к тому, что необходимо кардинально меняться в первую 
очередь учителям. Построение уроков акцентрировать на "активной деятельности  ученика". 
Основными  целями и задачами  урока  должна  стать:  развитие  мышление  учащихся,  умение 
анализировать,  сопоставлять,  формировать  культуру  чтения  умения  учащихся  критически 
оценивать  новые  знания.  И  здесь  эффективным  в  этом  плане  зарекомендовало  себя 
применение приемов развития критического мышления на уроках того или иного предмета.  
/В нашем случае я буду вести речь о "физике"/. Еще одним убедительным доводом того, что 
на сегодняшний день актуально  применение приемов  развития критического мышления у 
учащихся  на уроках  является: 
1. Самостоятельность решения определенных проблемных ситуаций 
2.  Самостоятельность  в  изучении    физических  законов,  явлений,  объектов. 
Соответственно  из  этого,  вытекает  следующий  результат:  ученики  будут  заинтересованы  в 
обучении. 
Критическое мышление - концентрация мышления на процессе решения каких- либо 
вопросов  или  проблем.  Критическое  мышление  проявляется  каждый  раз,  когда происходит 
процесс рассуждения, формулировки выводов или решения проблем. 
Современная интерпретация. 
Критическое мышление - дисциплинарный подход к осмыслению, оценке, анализу и 
синтезу  информации,  полученной  в  результате  наблюдения,  опыта,  размышления  или 
рассуждения, что в дальнейшем может послужить основанием к действию. 
Компоненты навыков критического мышления: 

 
 Выявления проблем и определение оптимальных средств их решения. 

 
 
79 
 

 
Понимание  важности  приоритетов,  иерархии  и  последовательности  действий  в 
решении проблем - сбор соответствующей информации. 

 
Установление контекстных предпосылок и приоритетов 

 
Понимание и четкое, объективное вербальное воспроизведение  

 
Интерпретация  данных  с  целью  дальнейшего  оценивания,  доказательства  и 
аргументирования 

 
установление наличия /или отсутствия/ логической связи между предложениями 

 
составление выводов и обобщений  

 
экспертиза полученных выводов и обобщений 

 
реконструирование    первоначальной  модели  собственных  убеждений  на  базе 
приобретенного опыта. 

 
формирование  адекватных  суждений  о  конкретных  предметах  /явлениях  и  т.д./  в 
контексте реалий повседневной жизни. 
Базовый уровень процесса критического мышления  

 
сбор релевантной информации 

 
оценка и критический анализ документов  

 
обоснованные выводы и обобщения 

 
корректирование предположений и гипотез на основе значительного опыта. 
Для  эффективного      развития  критического  мышления  у  учащихся  необходимо 
включать  приемы  данной  технологии  на  каждом  уроке.  При  этом  не  обязательно  урок 
должен  проходить  в  рамках  какой-  либо  конкретной  технологии.  Важно  чтобы,  основные 
приемы и методы использовались регулярно. 
Из  собственной  педагогической  практики  ознакомлю  вас  с  применением      приемов  
развития критического мышления учащихся на уроках физики.  
Прием  "Анализ  физической  задачи".  Решая  физическую  задачу,  ученики  вначале 
разбирают  условие  задачи:  одной  чертой  подчеркивают      физические  величины  данные  в 
условии,  двумя  чертой  подчеркивают,  что  нужно  найти  в  задаче.  После  этого    рисуют 
физическую  модель  задачи,  при  этом  объясняют  о  каком  физическом  явлении  или  законе 
идет речь в задаче. 
При  решении  задачи,  вслух  анализируют  ход  решения,  комментируют  каждую 
формулу  или  математическое  действие.  После  завершения  решения  задачи  у  доски,  
остальные учащиеся оценивают правильность решения, указывая на те или иные недочеты, 
неправильные  ходы  решений.  Этот  прием  учит  учащихся  в  первую  очередь  рассуждать, 
анализировать. 
Прием "Работа  в паре": Работа в паре, учащимся я даю задание. После выполнения 
заданий ученики друг другу ставят вопросы и оценивают правильность ответов .  
Этот  прием  учит  учащихся  ставить  вопросы  друг  другу  и  критически  относится  к 
ответам. 
Прием  "намеренные  ошибки".При  закреплении  нового  материала  даю  задание  с 
ошибками. Учащиеся работая с этими заданиями находят ошибки, исправляют и объясняют 
в чем заключается та или иная ошибка. 
Этот прием учит учащихся критически относится к заданиям и развивает способность 
доказывать. 
Прием "Групповая работа".Участвуя в групповой работе, ученики учатся  
1. Быстро мыслить  
2. Излагать пусть краткие, но точные выводы  
3.  учатся  самостоятельно  добывать  знания  /что  развития  критического  мышления  у 
учащихся очень немаловажно/ 
4. контролировать работу друг друга  
5. Формировать собственную точку зрения  

 
 
80 
 
6. Обосновывать свою идею, мысль 
Прием  "составление  задачи    по  рисунку".Даю  учащимся  рисунки  с  изображением 
физических  явлений,  процессов.  Учащиеся    по  рисунку  составляют  условие  физической 
задачи.  Этот  прием  учит  учащихся  находить  логические  связки  между  рисунками  и 
физическими явлениями. 
Постановка  толстых  и  тонких  вопросов.  При  работе  с  неуспевающими  детьми 
ставлю "тонкие вопросы".  
1.  Вопросы,  содержащие  вопросы  следующего  характера:  "Что  такое  ?",  "Дайте 
определение?",  "Что  называется?"  т.е.  вопросы  требующие  однозначного    ответа, 
формулировки, определения законов, физических явлений, величин.  
Остальной категории   учащихся ставлю толстые вопросы: 
1.  Сравните,  докажите,  найдите,  сопоставьте,  в  чем  сходство  и  различие?,  Почему? 
Объясните? 
Тема «Диффузия в твердых телах, жидкостях и газах»» в 7 классе. 
 
«Тонкие» вопросы 
«Толстые» вопросы 
Существует ли диффузия в твердых телах? 
Почему дым от костра перестает быть видимым 
даже в безветренную погоду? 
Зависит ли скорость диффузии от температуры?  Где 
лучше 
сохранить 
детский 
шарик, 
наполненный  водородом:  в  холодном  или 
теплом помещении?  
В  каком  веществе:  в  жидком  или  газообразном 
скорость диффузии будет больше? 
Почему  не  рекомендуется  мокрую  ткань, 
окрашенную  в  темный  цвет,  оставлять  на 
длительное  время  в  соприкосновении  с  белой 
тканью? 
Можно  ли  объяснить  диффузию  движением 
молекул вещества? 
Открытый 
сосуд 
с 
углекислым 
газом 
уравновесили  на  весах.  Почему  со  временем 
равновесие весов нарушилось? 
 
Прием  "Комментирование  ответов".Обычно  сильным  учащимся  даю  задание  при 
устных ответах домашнего задания  других учеников, дать комментарий. что было подробно 
высказано,  что  было  недостаточно,  что  было  упущено  совсем.  это  прием  учит  осмыслить 
ответы других,  оценивать.  
Прием  "Работа  с  вычислительным  прибором  СЛХ".    Само  по  себе  работа  с 
вычислительным  прибором СЛХ вызывает заинтересованность. И в основном я даю задания 
после исследовательских работ с помощью данного прибора: 
1. Исследовать зависимость физических величин друг от друга 
2. Объяснить график, полученный  на основе экспериментальных данных 
3. Построить график, исходя из исследовательской работы 
Прием  "Домашние  исследования  "Задания  на  дом  я  включаю  простые  опыты  из 
подручных  средств,  на  основе  которых  учащиеся  строят  свои  рассуждения,  доказывают  то 
или иное физическое утверждение.  
На  уроках учащиеся пишут эссе:  "Физика в быту", "физика в быту", "Физика вокруг 
нас", "Отрицательные воздействия шума на организм", "Оптические явления в природе". 
Прием  «Верные  и  неверные    утверждения»  часто  применяю  в  образовательном 
процессе  7  класса,  только  я  его  называю  «Веришь  -  не  веришь».  Приведу  пример  при 
рассмотрении темы «Взаимодействие молекул». На стадии рефлексии учащиеся должны дать 
ответ: «да» или «нет». 
1.Вещества состоят из мельчайших частиц, едва различимых невооруженным глазом 
(нет). 
2.Вещество  состоит  из  мельчайших  частиц,  которые  можно  увидеть  с  помощью 
электронного микроскопа (да). 

 
 
81 
 
3.Объем газа при нагревании увеличивается, т.к. каждая молекула становится больше 
по размерам (нет). 
4.Молекула – мельчайшая частица вещества (да). 
5.В молекуле может быть более 1000 атомов (да). 
6.Стальной  шарик  при  нагревании  увеличивается  в  объеме,  т.к.  промежутки  между 
молекулами становятся больше (да). 
7.Пленка масла, растекаясь по поверхности воды, может занять любую площадь (нет). 
Художественные  формы  письменной  рефлексии.Синквейн  –  это  стихотворение, 
представляющее  собой  синтез  информации  в  лаконичной  форме,  что  позволяет  описывать 
суть  понятия  или  осуществить  рефлексию  на  основе  полученных  знаний.  Это  французское 
стихотворение , состоящее из пяти строк. 
Синквейн  быстрый  ,  но  мощный  инструмент  для  рефлексии,  так  как  он  даёт 
возможность резюмировать информацию , излагать сложные идеи, чувства и представления 
в  нескольких  словах,  что  не  просто.  Интересно  использование  синквейнов  в  качестве 
средства творческого самовыражения. 
В переводе с французского слово «Синквейн»означает стихотворение, состоящее из 
пяти строк,которое пишется по определенным правилам. Составление синквейна требует от 
учеников краткогоизложения учебной информации. Прием используется для закрепления и 
рефлексии. Синквейн позволяет выражать свои мысли в свободной форме, ноопять же 
поопределеннымправилам. 
Правила для написания синквейна: 
1. На первой строке записывается существительное, которое является темой синквейна. 
2. На второй строке необходимо записать дваприлагательных, которые будут раскрывать 
темусинквейна. 
3.В третьей строке пишется три глагола, которыеописывают действия, относящиеся к теме 
синквейна. 
4. В четвертой строке пишется целая фраза либопредложение, в котором ученик высказывает 
своеотношение к теме. 
5. Последняя строка – это слово-резюме, которое позволяет выразить личное отношение 
ученикак данной теме. 
Процедура знакомства с синквейном: 
1. Объяснить правила написания синквейна. 
2. Привести пример синквейна. 
3. Задать тему синквейна. 
Пример: Слово-существительное, задающее тему: Закон Кулона. 
Два словосочетания, характеризующих заданную тему: 
Крутильные весы, взаимодействие точечных зарядов. 
Предложение,вывод, характеризующее тему: Сила взаимодействия двухточечных 
неподвижных заряженных тел в вакууме прямопропорциональна произведениюмодулей 
зарядов и обратно пропорциональна квадрату расстояния между ними. 
При прохождении темы «Трансформаторы»: 
Трансформаторы 
Повышающие, понижающие. 
Гудят, преобразуют, нагреваются. 
Нужны во благо человеку. 
Опасны.  
При прохождении темы «Электризация» 
Электризация 
Вредная, полезная. 
Притягиваются, трутся, искрятся. 
Сообщение телу электрического заряда. 

 
 
82 
 
Ей поддаются все тела 
Технология  развития  критического  мышления  появилась  сравнительно  недавно  и 
использовалось в основном гуманитарными дисциплинами. Я как  учитель физики применяю 
эту  технологию  к  урокам  физики,  что  содействует  развитию  критического  мышления  у 
учащихся  и повышению  эффективности обучения. 

жүктеу/скачать 4,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: