ббк76. 0 Қ 54 Редакционная коллегия

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

186 

 

Анализ 

оптимального 

плана. 

Из Зыряновска направляем запасы воды в Серебрянск(2.6 тыс.

м

3

сут

) 

Из Шара в Курчатов(2.5 тыс.

м

3

сут

) 

Центральный Казахстан. 

Минимальные затраты при построении закрытой модели следующие: 

F(x)  =  (0.86км*3.4м

3

  +  0.161км*2.9м

3

  +  0.0261км*6.3м

3

  +  0.348км*3.4м

3

  + 

0.369км*2.9м

3

) * 

* атг/(м

3

∗ км) = 5.80863*а тг. 

Анализ 

оптимального 

плана. 

Из  Шахтинска  необходимо  воду  направить  в  Сарань  (3.4  тыс.

м

3

сут

),  в  Абай  (2.9тыс.

м

3

сут

) 

Из Каражала все запасы в Сарань(6.3 тыс.

м

3

сут

)  

Из Балхаша необходимо воду направить в Абай (3.4 тыс.

м

3

сут

), в Приозерск (2.9 тыс.

м

3

сут

) 

При 

использовании 

максимальных 

запасов 

пунктов-поставщиков 

получим 

следующий оптимальный план(открытая модель): 

F(x) = (0.161км*2.9м

3

 + 0.0261км*9.7м

3

 + 0.047км*6.3м

3

)* атг/(м

3

∗ км) = 1.016*а тг. 

Из  Балхаша  необходимо  направить  воду  в  Приозерск(2.9  тыс.

м

3

сут

),  из  Шахтинска  в 

Сарань(9.7тыс.

м

3

сут

) и в Абай(6.3 тыс.

м

3

сут

). 

Южный Казахстан. 

Значение целевой функции для оптимально плана закрытой модели равно: 

F(x) = (0.343км*1м

3

 + 0.478км*5м

3

 + 1.353км*4м

3

 + 0.35км*2м

3

 + 0.328км*6м

3

)* 

*атг/(м

3

∗ 

км)= 

10.813* 

а 

тг. 

Анализ 

оптимального 

плана. 

Из  Кызылорды  необходимо  воду  направить  в  Казалинск(1  тыс.

м

3

сут

),  в  Аральск  (5  тыс.

м

3

сут

) 

Из  Шу  необходимо  груз  направить  в  Аральск(4  тыс.

м

3

сут

),  в  Есик  (2  тыс.

м

3

сут

) 

Из Талдыкоргана необходимо все запасы направить в Есик(6 тыс.

м

3

сут

) 

Минимальные затраты при построении открытой модели следующие: 

F(x)  =  (0.343км*1м

3

  +  0.478км*9м

3

  +  0.328км*8м

3

)  *атг/(м

3

∗  км)  =  7.269  *  а  тг. 

Анализ оптимального плана: 

Из  Кызылорды  запасы  воды  нужно  направить  в  Казалинск(1  тыс.

м

3

сут

),  в  Аральск(9 

тыс.

м

3

сут

). 

Из Талдыкоргана в Есик(9 тыс.

м

3

сут

). [5]  

 

Список использованной литературы: 

 

1.  Ахмедсафин  У.М.,  Джабасов  М.Х.,  Шлыгина  В.Ф.  Ресурсы  и  использование  подземных  вод 

Казахстана; 

2.  Смоляр  В.А.,  Буров  Б.В.,  Мустафаев  С.Т.  ВОДНЫЕ  РЕСУРСЫ  КАЗАХСТАНА:  ОЦЕНКА, 

ПРОГНОЗ, УПРАВЛЕНИЕ, Том XIX Подземные воды Казахстана: Обеспеченность и использование; 

3.  http://nkregion.kz/distance.html 

4.  http://math.semestr.ru/transp/index.php 

 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

187 

 

ӘОЖ 681.51        

 

МУСТАХИМОВ А.М.,  МОЛДАМУРАТ Х. 

 

МИКРОКОНТОЛЛЕРЛЕРДІ БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗДАНДЫРУДАҒЫ  

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

 

(Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана қаласы) 

 

БҚ  ұсақ  басқаруы  жұмысын  жасау  кезінде  негізгі  бөлшектер  драйверлер  және 

бағдарламашы  МК  аппараттық  бөлігімен  тікелей  жалғанады.    Ішкі  құрылғыға  енгізілген 

ақпараттың бәрі айналымға түсуі тиіс, әйтпесе ақпараттан айрылып қалуы мүмкін.  

Бағыттарды  реттеу  негізінде  МК  жұмыс  жасауының  жүйесі  тексеріледі.  Механизм 

аудармаларының  және  ақпараттарды  көзін  анықтауда  сызбалық  сипаттаманын  жасалу 

мақсатында қорытынды алгоритмдер жасалады [1].   

     

Кесте 1 

Қорытынды сызбалары кестеде көрсетілген 

 

                          

БҚ-да  ұсақ басқаруындағы құрылғысының қорытынды тексеру бойынша келесі 

ерекшеліктер енгізілді:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сурет 1 -  БҚ МК бағдарламалық модульдердің драйверлері, сыртқы құрылғының жағдайына тәуелді, 

құрамындағы өту механизмінің құрлымы 

 

Тексерілген  барлық  бағдарламалаудағы  салыстырмасында  бұрын  келесі  маңызды 

бөлшектік сызбаны білу керек: 

- reset белгілері беріле сала болатын алғашқы әрекеттер; 

- болған жағдайдың айналым жиілігі; 

- үзілістік айналымының функциялары. 

Механизм  ауысуының  ішкі  құрылғылардың  мүкіндігіне  байланысты  сызбалық 

сипаттамасы,  БҚ МК драйверінің бағдарламалық модульдері 1 суретте көрсетілген. 

Түзетудің негізгі көзі болып келесілер табылады: болған жағдайдың айналым жиілігі, 

ішкі және сыртқы үзілістік; 

-  БҚ-да    фунуциялануы  екі  мерзімнен  тұрады:  болған  жағдайдың  айналым  жиілігі 

және болған жағдайдың айналымға түсуі 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

188 

 

Микроконтроллердегі 

верификациялау 

бағдарламасының 

мүмкіндіктері 

орта 

жағдайына сәйкес анықталады [2]. 

БҚ  сатылары  қиынырақ  болып  келеді.  БҚ  -  ны  екіге  бөліп  қарастыруға  болады: 

құралдың шын нұсқасына сәйкес және МК қолданбалы  математикалық моделіне  сәйкес. 

Математикалық  моделдеу  әдісі  физикалық  құрылғылар  пайда  болмай  тұрып  қолдануға 

тиімді. 2 суретте ИБҚ қолдануындағы  БҚ МК жүйесі 

көрсетілген . 

 

Сурет 2 - БЖС пайдалану БҚ МК тексеру үрдісіндегі сұлбасы 

 

Математикалық 

моделдеуді 

қолданып 

келесі 

сатыларды 

түзуге 

болады: 

сараптамалардың  жоспарлануы, сараптамалардың өткізілуі,  сараптаманы қорытындылануы. 

Жоба негізін анықтаған сараптамалар өткізуге болатын МК моделдері құрайды.  

Жобалық  бағдарлама  қадамдық  мерзімде  бағдарлама    терезесін  әр  қадамында  толық 

бақылауға болады. 

Сараптама бөлімінің маңызды бөлігі болып, ішкі құрылғаларды жүзеге асыратын ішкі 

қимылдар тізбегі  болып табылады. Көп жағдайда  ішкі  қимылдар жазбалық түрде кездеседі, 

осындай жағдайлар 2 суретте көрсетілген [3]. 

Ішкі  қимылдардың  жасалуындағы  күрделілігі.  Ішкі  қимылдардың  жасалуының 

күрделілігі, олардың  жасалу мерзімінде анықталады.  

МК  бағдарламасы  үшін  алгоритмде  көрсетілгені  бойынша  ішкі  қимылдар 

жасалған.Ішкі қимылдардың жасалу мерзімі 1 - кестеде  көрсетілген.  

Дұрыстықты  тексеру  ішкі  әсер  етумен  құрылған  зерттеулер  жасауда  МК  моделімен 

талап етіледі. 

Ішкі  әрекеттер  құруда  бөліктер  арқылы  жүргізіледі.  Сонымен  айқын  анық  ішкі  әсер 

құрылуы  қолмен  жасалынады,  аз  уақыт  ішінде.  Бағдарламалық  жүйенің  өмірлік 

айналымында негізгі есептеуде верификациялауды өткізеді [4]. 

 

Қорыта  келегенде  верификациялауда  және  микроконтроллердың  жалпы  мәселелерді 

қарастырдық.  МК  және  БҚ  уақыт  бойынша  өзгергіштік  қасиеттері  жасалды.  БҚ  мен  МК 

драйверлерінің жалғану әдістері жасалып көрсетілді. 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі: 

 

1.  Важенин  В.И.  и  др.  Методы  моделирования  сложных  систем  на  ЭВМ//  Труды 

Радиотехнического института АНСССР - 1972. - №12. - 76с. 

2.  В.Я.  Нерода,  В.Э.  Торбинский,  Е.Л.  Шлыков.  Однокристальные  микро  ЭВМ  MCS-51.  //  

Архитектура – М.: Диджитал Компоненте,1995. - 164с. 

3. 

Х.Молдамурат. 

Микроконтоллерді 

бағдарламалауын 

 

автоматтандыру 

және 

верификациялау// – Есептеуіш машиналары және  жүйелері.-2010 -37 б. 

4.  В.В.  Сташин,  А.В.  Урусов,  О.П.  Мологонцева.  Проектирование  цифровых  устройств  на 

однокристальных микроконтроллерах // Энергоатомиздат. –М.: Радио и связь, 1990. - 224 с.  

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

189 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

СЕКЦИЯ 3   

 

 

 

 

 

 

 SECTION 3 

 

 

БІЛІМ БЕРУДІ АҚПАРАТТАНДЫРУ 

 

ИНФОРМАТИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАНИЯ 

 

INFORMATIZATION OF EDUCATION 

 

 

 

 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

190 

 

 

 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

191 

 

ӘОЖ  378.016.02: 004.01 

 

OMARBEKOVA АIGERIM

1

,

 

ОМАРБЕКОВ Е.Е

2

., САБИТЖАН К

3

.  

 

МОБИЛЬДІК ҚҰРАЛДАРДЫҢ БІЛІМ САЛАСЫНДАҒЫ РӨЛІ 

 

(

1 

NewYork University, USA,

 2,3 

Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилева, 

г. Астана) 

 

Білім  саласындағы  мобильді  байланыс  құралдарының  рөлін  саралаған  Еуропа  мен 

АҚШ-та 2002 жылдан бастап болып келе жатқан қаншама халықаралық конференциялар мен 

симпозиумдардың, жобалардың легін санап шығу мүмкін емес. 

Солардың ішіндегі шетелдік ең ірі жобаларды атап өтейік. «Мобильді оқыту жүйесі» 

(Mole  Net)  (Ұлыбритания),  «Мобильді  оқыту  ортасы»  (The  Mole)  (АҚШ),  «Өмір  бойы 

үйренудегі  мобильді  технологиялар»  (мобильные  технологии  в  обучении  через  всю  жизнь) 

(Motill)  (Еуропалық  одақ),  «Мобильді  оқыту  консорциумы»  (Канада)  (Mlearning 

Consortiums).  Бұлар  мобильді  құрылғылар  арқылы  оқытудың  тәжірибесі  мен  теориясында 

нәтижесін көрсетіп келе жатқан жобалар. 

Мысалы,  АҚШ-тың  федералды  үкіметі  қаржыландырып  отырған  «Мобильді  оқыту 

ортасы» атты халықаралық жоба 22 елдің басын біріктіріп отыр. Жоба орындаушылары түрлі 

пәндер  бойынша  мобильді  құрылғылар  ендіріп,  платформалар  құрады.  Сөйтіп,  мобильді 

оқыту ресурстарын қамтып, оның әдістемелік негізін жасауға күш салады. 

Сондай-ақ,  (Motill)  Еуропа  жобасы  мобильді  қондырғылардың  дидактикалық 

мүмкіндіктерін қарастырып, оның үйретуші топтарға әлеуетті  

әсерін  тексереді.  Бұл  жоба  Еуроодақ  елдерінде  мобильді  технологияның  саясатқа 

тигізетін әсерін бақылып, жобаға барлық жастағы адамдардың әлеуметтік тартылуын кеңінен 

қамтуға  тырысады.  Ал  Канадада  2002  жылы  құрылған  «Мобильді  оқыту  консорциумы» 

жобасының мақсаты – уақыт пен орынға тәуелсіз жаңа оқыту ортасын құру болып табылады. 

Біздің  елімізде  жекелеген  жобалар  болмаса,  педагогикалық  үдерісте  мобильді  оқыту 

технологиясы толығымен ене қойған жоқ. Ресейде А.Н.Барковтың бастамасымен «Мобильді 

оқыту  мектебі»  сайты  ашылған.  Онда  мектеп  оқушыларына  арналған  түрлі  модуль-тесттер, 

«мобильді  Автор-  оқытушы»  бағдарламасы  енгізілген.  Бәрінен  бұрын  «Мобильді  оқыту» 

ұғымының  аясында  шет  тілдерін  оқытудың  педагогикалық  жүйесінің  барлық  құрылымдық 

бөліктеріндегі  өзгерістерін  айқындау  мақсаты  жатуы  тиіс.  Мысалы,  оқытушының  өзіндік 

тұжырымдамасы, оқытудың  мақсаты,  мазмұны,  құралдары,  түрлері  мен  формасы,  мобильді 

байланыс  құралдарының  ерекшеліктері  мен  дидактикалық  функцияларының,  оқу  үдерісі 

интеграциясындағы  белгіленген  шарттары,  осының  барлығы  бұл  әдістің  білім  берудегі 

тиімділігін көрсетеді. 

Бүгінгі таңда мобильді оқытудың педагогикалық білім берудегі тиімділігін көрсететін, 

мобильдік  құрылғылардың  техникалық  ерекшеліктеріне  немесе  осы  технологиялар  арқылы 

ұсынылатын  дидактикалық  мүмкіндіктеріне  негізделген  бірнеше  анықтамалар  мен 

пайымдаулар бар. 

Дж.  Тракслер  мобильді  оқыту  оқу  үдерісін  толығымен  өзгерте  алады,  өйткені 

мобильді  қондырғылар  материалды  беру,  алу  формаларын  модификациялап  қана  қоймай, 

менталитет  пен  танымның  жаңа  формаларын  құруға  септігін  тигізеді  дейді.  Бұл  жеке 

жұмыстың  өз  уақытында,  жеткілікті  деңгейде  орындалу  үдерісінде  іске  асырылады. 

Мобильді  оқытудың  мұндай  сипаттамасы  мультимедиалылық,  құрылымдаушылық, 

модульділік,  интербелсенділік,  қолжетімділік  сияқты  дидактикалық  үдерістерге  негізделген 

электронды  оқыту  табиғатымен  үндеседі.  Мобильді  оқыту  оқу  үдерісі  мен  оқушы 

арасындағы  балансты  реттеуші  жүйе  қызметіне  бағытталған.  Сондықтан  мобильді  оқыту  – 

бұл 

дистанционды 

немесе 

аралас 

оқытудан 

бөлек, 

адамзат 

қоғамының 

«ҚОҒАМДЫ АҚПАРАТТАНДЫРУ»  V ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ 

 

 

192 

 

ақпараттандырылуындағы  дамудың  жаңа  белесін  көрсететін,  білім  берудің  тың  формасы 

деуге  болады.  Бұл  зерттеудің  негізі  оқытуды  екі  түрге  –  мобильді  және  аралас  – 

индивидуалды  (қашан,  қайда,  қандай  жылдамдықпен)  және  міндетті  емес  (тұсаукесерлер, 

түрлі деректер, қарым-қатынас, т.б.) түрлерге бөліп қарастыруымен сипатталады. 

М.Бренсфорд пен Дж.Дуглас та мобильді оқыту бірегейлігіне оның белгілі бір  уақыт 

пен  орынға  тәуелді  емес,  оқу  материалдарының  кез  келген  уақытта  ала  алатындай 

қолжетімділігін  жатқызады.  Демек,  мобильді  оқыту  –  білім  мен  дағдыны  мобильді 

технологиялар  арқылы  кез  келген  уақытта,  кез  келген  орында  алуға,  оқушының 

аналитикалық ойлау дағдыларын қалыптастыруға, оқушының ақпарат тасқынының ішіндегі 

дайын  модульдерді  ала  салуға  емес,  оның  ішінен  оқу  контентін  өздері  іріктеуге  мүмкіндік 

береді. 

Д.Келли мобильді оқыту – дәстүрлі дистанционды оқытудың инновациялық тұрғыдан 

жетілдірілген  түрі  деп  есептейді.  Бұған  оқу  микроблоктарын,  Тwitter  жаңалықтар 

топтамасын, курскастар сияқты оқу материалдарының берілуіндегі мүлде жаңа формаларды 

жатқызуға  болады.  Мұндай  жағдайда,  мобильділік  ұғымын  педагогикалық  үдерісте  оқыту 

құралдарына  қол  жеткізу  мүмкіндігі  және  оқу  интеракциясын  іске  асыру  формасы  ретінде 

айқындауға болады. Мобильді қондырғылар қарым-қатынастың дыбыстық, SMS, электронды 

пошта,  видеобайланыс,  әлеуметтік  желілер  (Twitter,  Facebook,  т.б.)  түрлері  арқылы  айту, 

көрсету, жазу мүмкіндігін қамтамасыз етеді. 

Мобильді оқытуға мынадай мобильдік құралдар жатады: 

– ұялы телефондар, смартфондар (Bleackbery), коммуникаторлар (iPone). 

–  МP  34  плеерлер,  нетбук  кітаптар,  электронды  ойындарға  арналған  құрылғылар 

(Nintendo DS), касткассетaларды тыңдау құрылғылары (iPod), GRS навигаторлары; 

–  портативті  компьютерлер  –  портативті  қалта  компоненттері  (ПҚК),  планшетті 

компьютерлер (iPad). 

Зерттеушілердің  пікірінше,  осылардың  ішінен  смартфондар  мен  айфондар,  нетбук 

кітаптар, PDAS, Нинтендо, плеерлер, ІPods-тар жиі қолданылады. 

Оқу үдерісінде материалдар түрлі мақсатта қолданылады. Атап айтқанда: 

– 

веб-ресурстарды 

мультимедиалық 

оқытуда 

пайдалану 

(аудиофайлдар, 

видеофайлдар, лекциялар жазылған касттар, сызбалар, карталар, суреттер, т.б.); 

- сайттарды, анықтамалықтар мен сөздіктерді жылдам қарауды қамтамасыз ету, 

-  оқырмандардың  оқу  материалдарын,  мобильді  байланыс  құралдарына  негізделген 

платформаларды  (SMS-тестер,  оқу  құралдары  мен  мобильді  қосымшалар  негізінде 

нұсқаулықтар) құруға атсалысуы. 

-  оқыту  коммуникациясында  (SMS-хабарламалар,  Twitter,  вебинарлар,  Skype,  т.б.) 

қолданылады. 

Бүгінде  мобильді  оқыту  әдісінің  дәстүрлі  және  дистанционды  оқытудағы  табысты 

интеграциясына, оның оқу үдерісін оңтайландырған тиімді әрекеті жатады. Демек, мобильді 

құрылғылар мен технологияларды пайдаланудың артықшылықтарына мыналарды жатқызуға 

болады: 

-  кез  келген  уақыт  пен  орында  аутентикалық  оқулықтарға,  анықтамалық  ресурстар 

мен бағдарламаларға жылдам қол жеткізу; 

- оқытушы мен оқушы арасындағы үздіксіз кері байланыс; 

-  студенттің  жеке  басының  ерекшеліктерін  ескеру  (көтеріліп  отырған  мәселенің 

диагностикасы, оқытудағы жеке қарқын, т.б.); 

-  оқушылардың  мотивациясын  таныс  техникалық  құралдар  мен  виртуалды  орта 

арқылы арттыру; 

- автономды оқытуды ұйымдастыру; 

- өмір бойы үздіксіз білім алудағы дағды мен ерекшеліктерін дамыту; 

- оқытушылардың біліктіліктерін жұмыстан қол үздірмей арттырып отыру. 

жүктеу/скачать 14,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: