«Қазақстан бейнесі. Қазақстанның өткені мен келешегі. Шешендік

18
Сынып: 11-сынып, І тоқсан
Бөлім: «Жастар мәдениеті және мәселесі. Шешендік сөздер» бөлімі 
бойынша жиынтық бағалау мәселелері 
Оқу мақсаты 
 
11.2.4.1 
Әртүрлі 
стильдегі 
(ғылыми, 
ресми 
іс 
қағаздар,
публицистикалық, ауызекі сөйлеу, көркем әдебиет стилі) мәтіндердің 
тақырыбын, автор көзқарасын, мақсатты аудиторияға сәйкес қызметін, 
құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау 
11.4.1.1 Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға 
сай жазу 
Бағалау критерийі 
 
 
Білім алушы 
 
Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, автор көзқарасын, 
мақсатты аудиториясын салыстырады; 
 
Екі мәтіннің құрылымын, тілдік ерекшелігін талдайды;
 
Мәнмәтін бойынша тілдік бірліктерді орфографиялық нормаға сай 
жазады 
Ойлау дағдыларының деңгейі 
Жоғары деңгей дағдылары 
Орындау уақыты 
 
 
15-20 минут 
1-тапсырма. Төменде берілген екі мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіндердің 
стилі мен тақырыбын және мақсатты аудиториясын салыстырыңыз. Екі 
мәтініннің құрылымын, тілдік ерекшелігін талдаңыз. Берілген кестені 
толтырыңыз. 
 
1-мәтін 
Тәуелсіздік және қазіргі қазақ тілі 
 
Алаш ұлт-азаттық қозғалысының Тәуелсіздік үшін күресі ең бірінші 
рухани дүниеміздің өзөгү – тілдің бостандығы басталған еді. Cонау 1905 жыл 
қарашасында Мәскеуде өткен Ресейдің жергілікті және қалалық қайраткер 
съезінде 5 миллионға жуық қазақ халқының атынан аса көрнөктү саяси 
реформатор, ғұлама ғалым Әлихан Бөкейхан сөз сөй, өз халқының ана тіліне 
бостандық берілуін, ісқағаздарының қазақ тілінде жүргізілуін, қазақ 
мектебінің қудаланбауын айтуы жайдан-жай емес болатын. 
Әлеуметтік әділеттілікті ұрандатқанымен оны іспен дәлелдей алмаған 
кешегі кеңес заманында қабылдаған Қазақстанның екі Контитуция да елдің, 
жердің иесі қазақтың тілі жөнінде бір ауыз сөз болған жоқ. Дегенмен, 
Республикамызда Кеңес өкіметінің алғашқы 20-30-жылдарында қазақ тілін 
мемлекет деңгейде жүргүзүу үшін біраз әрекет жасалынды. 1920-1925 
жылдары Қырғыз АКСР Халық Комиссарлары Кеңесінің Төрағасы (бүгінгі 
Премьер-министр) Сәкен Сейфуллин қазақ тілінің тағдыры туралы тоғыз 
мақала жазды. Бірақ көп ұзамай халықтың мүддесі үшін күрескен ұлт 
зиялыларын түгел дерлік қуғындап, көбісін түрмеге тығып, алдын атып 
жойғаннан кейін кеңестік билік орыс тілін мемлекет мәртебе көтеруге тікелей 
кірісті. 1938 жылғы 13 наурызда БКП(б) ОК мен КСРО Халық комиссариаты -

19
«Ұлттық республикалар мен облыстардағы мектептерде орыс тілін міндетті 
оқыту туралы» қаулы қабылдады. 
«Ана тілі» газеті, Бәкір ӘБДІЖӘЛЕЛ, саяси ғылым докторы, профессор 
2-мәтін 
– Әке, латынша жаза аласың ба? 
– Иә! 
– Қайдан үйрендің? 
– Мен оны мамандығыма қарай институтта оқып жүргенде үйренгенмін. 
Төте жаза да аламын. 
– Төте жазу? 
– Иә! Араб әрпімен қазақша жазу. 
– Латынша жазуды неге сұрадың? 
– 
Бүгін 
ұстазымыз 
Латын 
әліпбиі 
ағылшынша, 
немішше 
альфавтиттерінен құралатынын айтып түсіндірді. Мен өзі атымды жазып 
көрдім. ARSEN. Еш қиындығы жоқ екен. Тек «І, Ң, Ө,Ә, Ұ, Ғ» сынды 
әріптерді қалай жазарымды білмедім. 
– Оның да уақыты келеді, балам! 
– 2025 жылы мен нешеге келемін? 
– Нешеге келесің? 
– 18-ге. 
– Көрдің бе, балам, сен жаңа өмірді жаңаша бастайсың! 
Байқаймын ұлым қиялымен өзінің болашағына еріп кеткен секілді. 
Ойланып қалыпты. Жаңа заманның азаматы жаңаша ойланып тұр... Ол ой 
үстінде тұрғанда, «ұлымның келешегі жарқын болсын!» деп іштей тілек еттім. 

жүктеу/скачать 9,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: