Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және әылым министрлігі бекіткен алматы, 011 £
жүктеу/скачать 16,47 Mb. Pdf көрінісі
|
Биотехнология
| ■
Ферментативтік үдерістің химиялық синтезден елеулі айыр- машылыгы бар: 1) аэрацияланған биомассаны араластыруда физико-химиялық әсерлерге, химиялық катализаторға қарағанда жасушалардың се- зімталдығы; 2) химиялық реакдияларға қарағанда жасушалардың осу жыл- дамдығының төмендігі; 3) биореакторда залалсыздыкты үстау, саңылаусыздығын сақтау; 4) жасушалар өсуі, биохимиялық механизмдерді реттеудің біршама күрделілігі^ Алынған ақырғы өиімнің түрақтылығы химиялық синтезден ферментацияның биореакторда биокатализдік реттеудің белгілі күрделіліктерімен, технологиялық ерекшеліктер көмегімен, биоло- гиялық метаболизмнің өзгешеліктеріне байланысты. Микроорганизмдердің штамдар, аса жоғары продуценттер көбінесе ауксотрофы болып келеді, сондықтан өндірістік микроор- ганизмдерді қорларда (коллекцияда) сақтайды. Олардың қорла- рындағы тіршілік қабілеті мен өндіргіштік қасиетін қолдайды. Дәстүрлі микробиологиялық өндірістерді мейілінше жетілдіру үшін биотехнологияның жаңа бағыттарындағы тәсілдерін кеңейту үшін микроорганизмдердің қорларын пайдаланады. Коллекцияның мін- 23 дел - микроорганизмдердің тіршілік қабілеттерін қолдау және басқа микрофлора мен ластанудың алдын алу үшін керекті барлық сақтық шараларын іске асыру, белгілі уақытқа дейін сактау. Мик- роорганизмдердің қорларын қолдау мен дамыту үшін ерекше жүмыс жүргізеді, микроорганизмдерге таксономикалық зерттеу жүргізу, микроорганизмдерді белсенді түрінде сақтау әдістерін өндеумен қатар биотехнология орталығында өнеркәсіптік микро- организмдердің штамдарының қорлары бар. Бүл қорлардың қүра- мындагы микроорганизмдерді гендік-инженериялық жүмыстарда пайдаланылады. Өсімдіктер жасушалары — өсімдіктер биотехнологияеыньщ (немесе биотехнологияньщ салалары классификациясы бойынша ауылшаруашылық биотехнологиясынъщ) негізгі нысана болып келеді. Өсімдіктер жасушалардың ерекше қасиеттерінің бірі - то- типотентік қасиеті - өсімдіктердің сомалық жасушаларының өсуге қабілеттілігін толық көрсете алуы, яғни ядродағы генетикалық информация негізінде организм түзу мүмкіндігін іске асырылуы. Өсімдіктердің тотипотенттік қасиеті болғандықтан, іп \>ііго өсірі- летін жасушалардан белгілі бір жағдайда регенерант-өсімдіктерді алады. Бүл регенерант-өсімдіктер сапалы, жоғары өнімділігімен сипаіталатың, қолайсыз абиотикалық және биотикалық фактор- ларға төзімді мәдени өсімдіктердің жаңа сүрыптаудың немесе өсімдіктердің жаца формаларының (сомалық будандар, трансгенді өсімдіктер сияқты) көзі болып табылады. Багалы өсімдіктерді не месе жоғалып бара жатқан өсімдіктерді, сауықтырылган вирус- сыз өсімдіктерді биотехнологиялық тәсілдермен клондап өрі қарай көбейтуге болады. Сонымен қатар, өсімдік жасушалары қүнды биологиялық белсенді заттардың (фитогормондар, майлар, бояу- шылар, витаминдер, алкалоидтар, аминқышқылдар, ферменттер және т.б.) продуценттері болып табылады. Өсімдіктер жасушалар микроорганизмдерге қараганда анато- мо-морфологиялық қурылысы жағынан ерекшеленеді. Өсімдік мү- шесінің кесіндісін, ягни эксплантты залалсызданган қатты не месе сүйык ортага отыргызады. Әртүрлі тәсілмен запалсыздан- дырылган нысаналардан керекті үлпалар бөлініп алынады. Жиі қолданылатын стерильдейтін заггар, атап айтқанда: - активті (белсенді) хлоры бар натрий және калий гипохло- риттері, хлорамин, хлор әгі; - құрамында сынап бар алмас (сулема), диоцид; сутегі ди оксид!; 24 ч - этанол; \ — суда еритін бром, күкірт қышқылы, фенол; — кейбір антибиотиктер, фунгицидгер қолданылады. Стериль- дейтін заттардың түрі, концентрациясы жэне залалсыздандыру мерзімі зерттелген өсімдікке байланысты. Ол заттар барлық мик- роорганизмдерді құрту, жою мен қатар өсімдік жасушаларына зиян тигізбеу керек, және де өсірілетін объектіден суға шайқағанда оңай кетуі керек. Осы шарттарға сай келмесе, стерильдейтін зат- тан жасушалар мен ұлпалар уланады, осынын әсерінен өсуі теже- леді. Ұлпаны бөліп алуды және оны қоректік ортаға отырғызуды ламинар боксінде өткізеді. Бұл бокстің ішіне фильтрден өткізіліп, микроорганизмдерден тазартылған ауа беріліп тұрады. Организм- нің әрбір түрі, тіпті сол бір түрінің кез келген мүшелері мен үлпа- лары жақсы өсу үшін белгілі қоректік ортаны талап етеді. Қара- пайым қоректік ортаның қүрамына минералды түздар, көмірсулар, витаминдер, фитогормондар, амин қышқылдары кіреді жүктеу/скачать 16,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|