Дәріс 3 АҚпаратты өлшеу

Дәріс 3 АҚПАРАТТЫ ӨЛШЕУ 
 
Ақпарат теориясының маңызды сұрағы ақпараттың саны мен сапасын 
өлшеу мөлшерін орнату болып саналады. 
Ақпаратты өлшеу мөлшері ақпарат теориясында үш негізгі бағытта 
жүргізіледі: 
1. 
Құрылымдық теория – массивтердің дискреттік құрылымын қарастырып, 
ақпараттық элементтердің (кванттар) қарапайым есептеуі бойынша, өлшеу 
немесе 
ақпараттар 
массивтерінің 
қарапайым 
кодтауды 
болжайтын 
комбинаторлық әдістер. 
2. 
Статистикалық теория – энтропия түсінігімен хабарла- маның 
анықталмағандығын, олардың болуының ықтималдығын, демек сол немесе 
басқа хабарламалардың ақпараттылығы. 
3. 
Семантикалық теория – ақпараттың қажеттілігін, пайдалылығын немесе 
маңыздылығын, мақсаттылығын ескереді. 
2.1. 
Ақпараттың құрылымдық мөлшері 
 
Құрылымдық теория – ақпараттың геометриялық, комбина- торлық және 
аддитивті өлшеміне (Хартли өлшемі) бөлінеді. 
2.1.1. 
Геометриялық өлшем 
 
Геометриялық әдіс арқылы ақпараттың санын анықтау – сызықтың 
ұзындығын өлшеу, ауданын немесе дискретті бірлік – кванттар түріндегі 
берілген ақпараттық кешенінің геометриялық моделінің көлеміне сәйкес келеді. 
Ақпараттық элементтер ішінде нақты ақпараттық кешеннің дискретті 
модельдерінде, ақпараттың бөлінбейтін бөлігі – кванттары, сонымен қатар 
сандық жүйеде – алфавит элементтері бар. 
Геометриялық әдіс арқылы потенциалдық, яғни құрылымдық габариттер 
түріндегі ақпарат мөлшерінің максимальды мүмкіндігі анықталады. Ол 
толығымен 
ақпараттық 
жүйенің 
зерттелетін 
бөлігінің, 
ақпараттық 
сыйымдылығын көрсетеді. Ақпараттық сыйымдылық, барлық өлшемдер [2,9] 
бойынша дискреттік мәндерінің қосындысымен есептеледі. 
Айталық, ақпарат XTN толық кешенімен бейнеленсін. Егер дискреттік 
санақтар X, T және N осі арқылы жүзеге асырылса, сәйкесінше Δx, Δt, Δn 
интервалында, онда үздіксіз координаттар мына мөлшерлі түрдегі элементтерге 
(кванттар) ыдырайды: