Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі Тілдерді дамыту және қоғамдық


тұЛғаЛар Есімшенің анықтауыштық қызметі. Ортақ етіс V БӨЛІМ



Pdf көрінісі
бет242/273
Дата02.02.2023
өлшемі10,84 Mb.
#64584
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   ...   273
Байланысты:
Қазақ тілі. Оқулық В1

тұЛғаЛар
Есімшенің анықтауыштық қызметі.
Ортақ етіс
V БӨЛІМ
екІншІ 
саБаҚ
Есімшенің анықтауыштық қызметі
Есімше формалары сын есім сияқты заттың белгісін аңғартып, сөйлемде қандай? деген 
сұраққа жауап береді, анықтауыш қызметін атқарады. 
Кеше кел
ген
адам не айтты? 
Қазақстанда көрме
ген
қалаларым көп екен ғой.
Айт
қан
сөзі шын емес, мен оған сене қоймаймын.
Әуежайдан күтіп ал
ған 
затың қайда?
Сын есім мен есімшенің заттың белгісін білдіруі бірдей емес. Сын есімдер заттың тұрақты 
белгісін білдіреді, ал есімшелер қимыл-әрекет нәтижесінде пайда болған өзгерісті аңғартады.
ақ шаш – ағарған шаш
Есімшелер сын есім сияқты көптеледі, тәуелденеді, септеледі.
Ортақ етіс
Етіс – іс-қимыл мен оны орындаушының арасындағы қатынасты білдіреді. 
Ортақ етіс – істің бірлесіп, ортақтасып істелгенін білдіреді. 
Тапсырманы орында
с
қан адам осы кісі. 
Әсемнің айт
ыс
қан
кісісі менің ағам екен. 
Жасалуы: 
Етістік +  -ыс, -іс, -с +жіктік жалғауы
Бізбен дүкен аралап, киім көр
іс
кен 
сенсің.
-лас, -лес, -дас, -дес, -тас, -тес жұрнағы арқылы жасалған туынды етістіктер де ортақ етіс 
мағынасын береді:
Сен әкеңмен ақыл
дас
.
Біз танымал жазушымен пікір
лес
тік.


305
МаМандыҚтың БәрІ жаҚсы
Зат есім тудырушы жұрнақтар
Белгісіздік есімдігі
VI БӨЛІМ
БІрІншІ 
саБаҚ
Белгісіздік есімдігі
Белгісіздік есімдігі – заттар мен құбылыстарды және олардың сан, сапа белгілерін, мекен, 
амал т.б. анық ашпай, тұспалдап қана көрсететін, яғни мағыналары нақтылы түрде берілмей, 
белгісіз мәнде айтылатын есімдіктің түрі. Мысалы, кейбіреу, қайсыбір, әркім, әрбір, әлдекім, 
бірнеше, әлдеқашан т.с.с.
Біреу
маған қараған сияқты. 
Бұл ұшу кестесі 
әлдеқашан
өзгеріп кеткен.
Бірнеше
кітапханадан іздегенімді таппай келемін.
Белгісіздік есімдігі жіктеледі, тәуелденеді, септеледі.
Жіктелуі:
Мен біреу
мін
Біз біреу
міз
Сен біреу
сің
Сіз біреу
сіз
Сендер біреу
сіңдер
Сіздер біреу
сіздер
Ол біреу
Олар біреу
Тәуелденуі:
Менің біреуім
Біздің біреуіміз
Сенің біреуің
Сіздің біреуіңіз
Сендердің біреулерің
Сіздердің біреулеріңіз
Оның біреуі
Олардың біреулері


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   238   239   240   241   242   243   244   245   ...   273




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет