Ақпараттық технология дамуының кезеңдері

32 
Нақты 
пәндік 
аймақ 
қҧрамы 
арнайыландырылған 
ақпараттық 
технологиядан 
кӛрініс 
табады, 
мысалы, 
ҧйымдастырылған 
басқару, 
технологиялық процестерді басқару, автоматтандырылған басқару, оқыту және 
т.б. 
CASE-технология (Computer Aіded Software Engіneerіng – программалық 
қамтаманы компьютерлік автоматты жобалау) ақпараттық технологияны
автоматты жобалауды жҥзеге асырушы ӛз алдына «технологиялық жабдық» 
болып табылады. 
Бірінші дәуір (1900-1955 ж.ж.) перфокарта технологиясымен байланысты, 
яғни мәліметтерді жазу екілік қҧрылым тҥрінде ҧсынылған. 1915-1960 ж.ж. 
ІBM компаниясының дамуы мәліметтерді картаға жазудың, іріктеудің және 
кесте қҧрудың электромеханикалық қҧрылғы жасаумен байланысты. 
Қҧрылғының ыңғайсыздығы, кең кӛлемді перфокартаны сақтау қажеттілігі 
жаңа технологияның, яғни, электромеханикалық компьютердің пайда болуына 
әкелді. 
Екінші дәуір (1955-1980 ж.ж., жазбаны ӛңдеудің программаланған 
қҧрылғысы) әрқайсысы ондаған мың перфокарта ақпаратын сақтай алатын, 
магнитті лента технологиясының пайда болуымен байланысты. Ақпаратты 
ӛңдеу ҥшін сақталған программасы бар электронды компьютерлер жасалды, ол 
жҥздеген жазбаларды бір секунд ішінде ӛңдей алатын болды. Бҧл жаңа 
технологияның басты жетістігі, бағдарламалық қамтама болды, яғни соның 
кӛмегімен компьютерді программалау және қолдану жеңіл болды.
Осы заманның бағдарламалық қамтамасы жазбаларды файл негізінде 
ӛңдеудің моделін қалады. Мҧндай бағдарламалар бірнеше кіріс файлдарын 
ретімен оқып, шығыста жаңа файлдарды ӛңдейді. Осы жазбаға бағытталған 
тізбектелген тапсырманы анықтауды оңайлату ҥшін COBOL және басқа да 
бірнеше бағдарламалау тәсілдері жасалды. Операциялық жҥйе осы жазбаларды 
сақтау ҥшін, тапсырманы орындаудағы басқару тәсілін және жҧмыс ағынын 
басқару ҥшін тапсырманы жобалаушы файл жағдайын қамтамасыз етті. 
Ҥшінші дәуір (1965-1980 ж.ж, жылдам мәліметтер қоры) интернативті 
режимде ақпаратқа жылдам қол жеткізумен байланысты, яғни бҧл жылдам 
транзакциялы мәліметтер қоры жҥйесін қолдануға негізделген. 
Интернативті компьютерлік терминал компьютеріне қосылу ҥшін 
техникалық қҧралдар телеграф аппаратынан қарапайым алфавитті-цифрлы 
дисплейге дейінгі жолдан ӛтті және де соңында әмбебап компьютер 
технологиясына негізделген қазіргі заманғы интеллектуалды терминалға жетті. 
Жедел мәліметтер қоры мәліметтік дискілерде немесе барабандарда 
сақталды, яғни кез-келген мәлімет элементіне 1 секунд ішінде қол жеткізу 
қамтамасыз етілді. Мәліметті басқарудың бҧл қҧрылғысы және программалық 
қамтамасы бағдарламаға бірнеше жазбаларды оқуға, ӛзгертуге және жедел 
қолданушыға жаңа мәндер қайтаруға мҥмкіндігі бар. Алғаш жҥйе мәліметті 
іздеудің қарапайым жолын қолдаған: не жазба нӛмірі бойынша тікелей іздеу,
не кілт бойынша ассоциативті іздеу. 
Жазбаны 
қарапайым 
индексті-тізбектеп 
ҧйымдастыру, 
жиынға 
бағытталған анағҧрлым мықты модельді дамытты. Мәліметтер моделі 

33 
иерархиялық және желілік модельден реляциялық модельге дейін даму 
жолынан ӛтті. 
Бҧл ескі мәліметтер қорында мәліметтер схемасының ҥш тҥрі қолданылды: 
- логикалық, мәліметтер қоры жазбасының геобальды логикалық жазбасын 
және жазбалар арасындағы байланысты анықтайды; 
- физикалық, мәліметтер қоры жазбасының қҧрылғы жадысында және 
файлда физикалық орналасуын сипаттайды, сонымен қатар логикалық 
байланысты қолдау ҥшін қажетті индекстерді сипаттайды. 
- әрбір қосымшаға ҧсынылатын подсхема, бҧл тек бағдарлама қолданатын 
логикалық схеманың бӛлігін ғана кӛрсетеді. 
Логикалық және физикалық схема және подсхема механизмі мәліметтердің 
тәуелсіздігін қамтамасыз етті және қазірдің ӛзінде сол дәуірде жазылған 
кӛптеген бағдарламалар, логикалық және физикалық схемалар ӛзгергенімен, әлі 
де бәрі басталған сол подсхемаларды қолдану арқылы жҧмыс істеп келеді. 
1980 жылдары жазба жиынына ҧйымдастырылған мәліметтердің желісі 
моделі ӛте танымал болды. Бірақ, навигациялы бағдарламалық интерфейс 
тӛмен деңгейлі болды, ол ақпараттық технологияның одан әрі ӛмір сҥруіне 
секірмелі қызмет кӛрсетті.
Тӛртінші дәуір (реляциялық мәліметтер қоры: «клиент-сервер» 
архитектурасы, 1980-1995 ж.ж.) тӛмен деңгейлі интерфейс ҥшін альтернатива 
болып табылады. Реляциялық модель идеясы маңыз бен байланыстың біркелкі 
ҧсынылуынан тҧрады. 
Мәліметтің реляциялық моделі мәліметтерді анықтау ҥшін, мәліметтер 
бойынша навигация ҥшін және мәліметтерді манипуляциялау ҥшін бірыңғай 
тілді игереді. Бҧл бағытта жҧмыс істеу SQL атты тілдің пайда болуына әкелді, 
бҧл тіл стандарт ретінде қабылданды. 
Қазір барлық мәліметтер қоры жҥйесі SQL интерфейсін қамтамасыз етеді. 
Бҧдан басқа, барлық жҥйелер стандарттан тыс жеке кеңейтілулерді қолдайды. 
Ӛнімділігі мен қолдану қарапайымдылығынан басқа реляциялық модель 
кейбір кҥтпеген жетістіктерге ие. Ол «клиент-сервер» архитектурасында, 
параллельді ӛңдеуде және графикалық қолданушы интерфейсін қолдануда ӛте 
қажетті болып табылады. «Клиент-сервер» қосымшасы екі бӛлімге бӛлінеді. 
Клиенттік бӛлім енгізуді қолдануға және қолданушы ҥшін мәліметтерін 
ҧсынуға жауап береді. Сервер мәліметтер қорының сақталуына, мәліметтер 
қорына клиенттік сҧраныстың ӛңделуіне, клиентке жалпы жауапты қайтаруға 
жауап 
береді. 
Реляциялық 
интерфейс 
әсіресе 
«клиент-сервер» 
архитектурасында қолдану ҥшін ӛте ыңғайлы және бҧл жоғары деңгейлі 
сҧраныстар мен жауаптардың ауысуына әкеледі. Жоғары деңгейлі SQL 
интерфейсі 
клиент 
пен 
сервер 
арасындағы 
коммуникацияны 
минимизациялайды. Қазір кӛптеген клиент-серверлік қҧрал Open Database 
Connectіvіty (ODBC) хаттамасы негізінде тҧрғызылады, бҧл клиент ҥшін 
серверді жоғары деңгейлі сҧраныстың стандартты механизмімен қамтамасыз 
етеді. «Клиент-сервер» архитектурасы одан әрі дамуда. 
Бесінші дәуір (мультимедиялық мәліметтер қоры, 1995 ж.). Интернет 
клиенті мен сервері апплеттерді қолдану арқылы тҧрғызылады, бҧл сол немесе 

34 
басқа типтегі мәліметтерді сақтайды, ӛңдейді және кӛрсетеді. Қолданушылар 
бҧл апплеттерді броузерге немесе серверге қояды. Жалпылама ҥлестірілген 
апплеттер дыбысты, графиканы, видеоны, электронды кестелерді, графтарды 
басқарады. Осы апплетті қолданған әрбір мәліметтер типі ҥшін класстар 
библиотекасы бар. Стол ҥстілік компьютерлер және Web-браузерлер 
мәліметтердің кӛп бӛлігінің ҥлестірілген қайнар кӛзі және қабылдауышы болып 
табылады.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: