Ономикалық талдау (2 БӨлім) Оқу кұралы Қостанай, 2016 2
Кәсіпорынның бағалық саясатын талдау
жүктеу/скачать 3,83 Mb. Pdf көрінісі
|
2.4 Кәсіпорынның бағалық саясатын талдау
Маркетингтік талдаудың ең негізгі бағыттарының бірі болып кәсіпорынның тауарлық нарықтағы баға саясаты табылады Баға кәсіпорынға жоспарланған табысты, өнімнің бәсекеге қабілеттілігін және оған сұранысын қамтамасыз етеді. Баға арқылы соңғы коммерциялық мақсаттар орындалады, кәсіпорын құрылысының өнімді өндіру тиімділігін анықтайды. Баға саясаты қысқа және ұзақ мерзімді мақсаттарды қамтамасыз ету үшін, нарықтағы жағдайға байланысты кәсіпорын бағасын орнықгырады (нарықтың белгілі бір бөлігін иемдену, нарықтағы көшбасшылыққа ұмтылу, жоспарланған сомма табысын алу, табыстың максимизациясы, фирманың тіршілік етуі және тағы басқа) Кәсіпорын өніміне баға маңыздылығын талдау мен баға саясатын зерттеуде мына сұрақтар маңызды болып келеді: •
баға қаншалықты шығындардың деңгейін көрсететінін анықтау; •
сатып алушылардың баға өзгерісіне әсері қандай (сұраныс икемділігі); •
бағаға әсер ету саясаты қолданылады ма; •
бәсекелестіктердің бағаларымен салыстыруда кәсіпорын бағалары тартымды ма және бәсекелестіктердің бағалы саясатынан кәсіпорындағы баға белгілеу саясатының айырмашылығы қандай; •
бәсекелестік фирмалар арасында бағаның өзгеруіне кәсіпорын қалай әсер етеді, баға белгілеу кезінде ұксас тауарларға мемлекеттік саясат қандай. Баға деңгейіи салыстырмалы талдау (4 кесте) кәсіпорынның ішкі нарықта иілгіш баға саясатын жүргізетінін керсетеді.
4 кесте - Өнімге деген баға деңгейін салыстырмалы талдау
Баға деңгейі 1 туб, ДЕ Өнім түрі Ішкі нарықта Сыртқы нарықта
талданатын кәсіпорын сала
бойынша орташа
бәсекелестік кәсіпорын талданатын кәсіпорын нарықтағы орташа
А 5,0
5,0 5,5
7,7 10,0
В 6,1
6,0 6,4
- - С 7,0 6,7 6,8
8,4 12,0
7,2 . 7,0 7,0
8,3 12,0
40
Кәсіпорынның бағалық саясаты тауарлардың өмірлік циклының кезеңі есебінен түзетілуі керек. Нарыққа тауардың енуі кезеңінде әдетте «құйылыстардың алуы» саясаты қолданылады. Баға белгілеудің өсу саясаты кезеңінде ұзақ мерзімді перспективаға бағдарлануы керек. Бағалық саясат жетілу кезеңінде қысқа мерзімді пайданы алуға бағытталады, ал темендеу кезеңінде жаңа тауар пайда болмағанша жеңілдіктерді қолданылу керек.
Бәсекеге қабілеттілік бойынша бәсекелес-тауардан айырмашылығын көрсететін тауарды жалпылама негізгі кажеттіліктерді канағаттандыру деңгейі бойынша сипаттау қолданылады. Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау сатып алушылардың кажеттіліктері мен нарықтың талаптарын зерттеуге негізделеді. Тауар сатып алушының қажеттілігін қанағаттандыру үшін ол нақтылы параметрлерге сәйкес келуі керек: •
•
эргономикалық (тауардың адам ағзасымен байланыста болуы); •
эстетикалық (тауардың сырт көрінісі); • экономикалық (осы кажеттіліктің қанағаттандыруы үшін тұтынушыда тауар бағасының деңгейі, оның сервистік қызмет етуі, қаржы мөлшері бар). Талдау тапсырмасы: •
баға және өнімнің бәсекеге түсе алатындығын болжау; •
оның деңгейіне әсер ететін факторларды зерттеу; •
өнімнің бәсекеге түсе алатындығы деңгейіне қажетті жабдықтама бойынша шара қолдану. Бәсекеге қабілеттілігін бағалау үшін талданып жатқан өнімнің көрсеткіштерін және сатып алушынын қажеттілігіне сәйкес бәсекелес тауарлардың деңгейін сапыстыру керек. Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін талдау әдістемесі 1 суретте көрсетілген.
Нарықты оқу Бәсекелестер туралы мәліметтер
Сатып алушылардың сұраныс ын зертгеу
Бұйымга талаптардың түжырымы және тауардың бәсекеге түсе алатындығын, баға көрсеткіштерінін тізімін анықтау
Экономикалык параметрлер Техникалық параметрлер Нормативтік параметрлер Жеке және топтық параметрлердің деңгейін анықтау
Бәсекеге қабілеттіліктің интегралды көрсеткішін есептеу Бәсекеге түсе алатындықтарды жоғарылату жөнінде шара қолдану 1 сурет - Бәсекеге қабілетті өнімнің құрылымды-логикалық талдауының сұлбасы
41
Бірлік көрсеткіштер кандай да бір техникалық және экономикалық параметрлердің өнім бәсеке параметрі көлеміне пайыздық өлшемін
(3)
көрсетеді: Мұнда - көрсеткіштщ параметрлік бірлік; Р - зерттелетін бұйым параметрінің жағдайы; Р 100
-үлгіге сәйкес тұтынушылықты 100%
пайызға қанағаттандыратын бұйым параметрінің жағдайы.
Топтастыру көрсеткіштері (G) бірлік керсеткіштерін біріктіреді (gі) параметрлері біркелкі топ бойынша (техникалық, экономикалық, эстетикалық) салмақтық коэффициент көмегімен (аі), нақты сарапшылық жолымен:
(4) Интегральді керсеткіш (I) топтау көрсеткіштерінің техникалық параметрлері бойынша қатынасын көрсетеді (Gm) экономикалық параметрлері бойынша топтау көрсеткіштеріне (Gэ):
(5) Егер І<1,
онда талданатын бұйым үлгіге сәйкес, ал егер 1>I кейде ол бұйым үлгі немесе бұйым бәсекесінен өз параметрлері бойынша асып түседі. Бақылау сұрақтары: 1.
Маркетингтік қызметті талдаудың мәні. 2.
Маркетингтік талдаудың негізгі міндеттерін сипаттау. 3. Шығын түсінігін анықтау. Шығын деңгейіне қандай факторлар әсер етеді? Сұраныс жағдайына кандай қандай факторлар әсер етеді? 4. Сұраныстың қандай көрсеткіштері бар? Сұраныстың икемділігі. 5. Сұраусыз өнімге тәуекел қалай сипатталады? Оның пайда болуының факторлары. 6. Сұраусыз өнімге тәуекел түрлері және оның пайда болу кезеңдері. 7. Тауардың төрт категориясын сипаттау 8. ЖЦТ кезңдері. 9. Баға саясатының мәні. Баға саясатының маңыздылығын сипаттайтын сұрақтар. 10. Бәсекеге қабілетті өнімге түсініктеме беру. Сәйкесінше тауар параметрлерін ашу 11. Бәсекеге қабілеттіліктерді талдау есептері. 12. Бәсекеге қабілеттілік көрсеткіштері.
42
Тестік тапсырмалар 1.
Маркетингтік талдаудың негізгі мақсаты
қандай? А) жеке дара капиталдың кұрамын игеру; В) өнімге деген сұранысты игеру және тапсырыстар портфелін қалыптастыру; C)
кәсіпорынның маркетинг ортасының құрылымын зерттеу; D) меншікті капиталдың кұрамы мен өнімге деген сұранысты зерттеу; Е) меншікті капиталдың кұрылымын және кұрамын зерттеу.
2. Қандай көрсеткіш көмегімен бағаның өзгерісіне сұраныстың сезгіштік дәрежесі өлшенеді? А) айналымдылық коэффициент; В) капитал сыйымдылығының коэффициенті; С) бағаның икемділік коэффициенті; D) қор сыйымдылығы; Е) қор қайтарымы.
3. Егер икемділік коэффициенті 1-ге тең болса, онда - А) бағаны төмендетудің екпінінен сұраныстың өсу қарқыны төмен; В) бағаны төмендетудің екпінінен сұраныстың өсу қарқыны жоғары; С) бағаны төмендетудің екпінінен сұраныстың өсу қарқыны бірдей; D) бағаны төмендетудің екпінінен сұраныстың өсу қарқыны төмен немесе тең; Е) бағаны төмендетудің екпіні сұраныстың өсу қарқынына тең емес.
4. Абсолютті икемді сұраныс нені білдіреді? А) баға көбейгенде өнімге деген сұраныс өзгермейді; В) баға өзгермеген немесе көбейген кезде сатып алушылық қуаттарының шектеріне дейін өнімге деген сұраныс үлкейеді; С) баға азайғанда өнімге деген сұраныс ұлғаяды; D) тауарға деген сұраныс көбейгенде сатып алушылық қуаты да үлкейеді; Е) тұрақты баға болған жағдайда өнімге деген сұраныс үлкейеді.
5. Қажетсіз өнімнің тәуекелі келесідей түрлерге бөлінеді: А) топтық және дара; В) сыртқы және ішкі; С) жеңуге болатын және ажырамас; D) ортақ дербес; Е) жеңуге болатын және ажырамас, топтық және дара.
6. Тауарлардың қандай категориялары бар? А) «жұлдыздар», «сауын сиырлар» «қойлар»; В) «жұлдыздар», «сауын сиырлар», «қиын балалар», «пайдасыз нәрсе»; С) «қиын балалар», «пайдасыз нәрсе»; D) «сауын сиырлар», «жұлдыздар», «пайдасыз нәрсе»; 43
Е) «сауын сиырлар», «пайдасыз нәрсе». 7. Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі нені көрсетеді?- А) біреуінен басқа барлық факторлардың нәтижелі көрсеткіштің көлеміне: байланысты әсерін жою; В) бәсекелестік тауарлардан оның айырмашылығын көрсететін, негізгі қоғамдық қажеттіліктерге сәйкес келетін өнімнің мінездемесі мен оның қанағаттандырылуы; С) жоспар бойынша ескерілген, көлем мен ассортимент графигіне байланысты енімді өндіру; D) өнімді сатып алу бағасы;
8. Тауардың бәсекеге қабілеттілігін талдау міндетіне не жататынын көрсетіңіз? А) оның деңгейіне әсер етуші факторларды игеру; В) өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің қажетті деңгейін қамтамасыз етуді қалыптастыру;
C) өнімнің бәсекеге қабілеттілігін болжау және бағалау; D) оның деңгейіне әсер ететін факторларды игеру, өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің қажетті деңгейін қамтамасыз етуді қалыптастыру, өнімнің бәсекеге қабілеттілігін болжау және бағалау; Е) оның деңгейіне әсер етуші факторларды игеру, өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің қажетті деңгейін қамтамасыз етуді қалыптастыру.
9. Тауардың бәсекеге түсуін бағалау үшін қандай көрсеткіштерді пайдаланамыз?
А) дара және интегралды; В) дара, топтық және интегралды; С) абсолюттік және салыстырмалы; D) ортақ, жеке дара; Е) топтық, интегралды.
10. Жаңа нарықтардың, жаңа тұтынушылардың, жаңа өнім түрінің іздестірілуі ненің көмегімен тұрақты түрде жүргізіледі? А) маркетинг; В) менеджмент;
С) аудит; D) қаржы; Е) бухгалтерлік есеп.
11. Бұл тауар көлемін сипаттайтын, тұтынушы белгілі бір баға бойынша сатып ала алатын экономикалық категория: А) сатып алушының қуаты; 44
В) ұсыныс; С) сұраныс ; D) тауар массасы; Е) тауар массасы, сұраныс , ұсыныс.
12. Бағалық икемділіктің формуласын көрсетіңіз: А) Ер= і-тауарына сұраныс санына пайыздық өзгеріс / тауар бағасына пайыздық өзгеріс; В) Е= і-тауарына сұраныс санына пайыздық өзгеріс / кіріс көрсеткішінің пайыздық өзгерісі; С) Е= і-сұраныс санына пайыздық өзгеріс / шығын көрсеткіштерінің пайыздық өзгерісі; D ) Еd= і-тауарына сұраныс санына пайыздық өзгеріс; Е) дұрыс жауабы жоқ.
13. Егер икемділік коэффициенті 1-ден көп болса, онда сұраныс қалай аталады? А) икемсіз; В) икемді; С) абсолютті икемсіз; D) дара икемділік; Е) бағалық икемділік.
14. Егер икемділік коэффициенті 1-ден кем болса, онда сұраныс қалай аталады? А) икемсіз; В) икемді; С) абсолютті икемсіз; D ) дара икемділік; Е) бағалық икемділік.
15. Егер икемділік коэффициенті нөлге тең болса, онда бұп сұраныс қалай аталады? А) икемсіз; В) икемді; С) абсолютті икемсіз; D) дара икемділік; Е) багапык икемділік.
16. Сатылым көлемі, бағаның орташа деңгейі, өнімді өткізуден түскен ақшалай түсім неге байланысты болады? А) тауардың көлемі; В) сатып алушылардың сұранысы; C) өндірушілердің үсынысы; D ) баға; Е) өткізу нарығы. 45
17. Тауарлардың қандай категориялары кәсіпорынға пайда әкеледі және экономикалық өсімге мүмкіндік туғызады? А) «Жұлдыздар»; В) «Балалар» С) «Сиыр»; D) «Жылқы»; Е) «Қасқыр
20. Интегралды көрсеткіштің формуласын көрсетіңіз: А)І = Gm*Gэ; В) I = Gm / Gэ; С) I = Gm + Gэ; D) I = Gm - Gэ; Е)І = Gm * Gэ *100;
46
1 – слайд
2 – слайд Әрбір кәсіпорынның қызметі маркетингтік талдаудан басталады және оның негізгі міндеттері болып мыналар табылады : Тауарға деген төлем қабілетті сұранысты игеру , шығын нарығы және өндірістік жоспарды негіздеу мен өнімнің көлемі мен ассртиментін жүзеге асыру ; Өнімге деген сұраныс тиімділігін қалыптастыратын және сұраусыз келген өнімге тәуекелділік деңгейін бағалайтын факторларды талдау ; Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау және оның деңгейін көтеру резервін іздестіру ; Стратегияны тактиканы , сұранысты қалыптастыру әдістері мен құралдарын өңдеу ; Тұрақтылық пен өндірістің тиімділігі мен өнімнің шығынын бағалау .
47
3 – слайд Маркетингтік талдаудың негізгі мақсаты - өнімге деген сұранысты талдау және тапсырыс портфелін қалыптастыру болып табылады. Кәсіпорынның өндірістік қуаттылығы мен болашақтағы қызметтік үрдісте қолдану деңгейітапсырыс портфеліне байланысты болады Өнім ге д еген сұра ныс тың төме ндеу і Тапс ырыс тар порт фел інің төме ндеу і
4 – слайд Сұраныс деңгейіне көптеген факторлар әсер етеді: - ұсынылатын тауарларға бағалар ; - сапасы; - сатып алушылардың табысы; - тауарға деген баға мен кірістерінің өзгеруі ; - нарықтың толықтылығы ; - пайыздық үлестер және т . б .
48
5 – слайд Бағаның өзгерісіне деген сұраныстың сезгіштік дәрежесі бағаның икемділік коэффициентінің арқасында өлшенеді ( Ер ): Табыс бойынша сұранымның икемділігінің коэффициенті табыстың өзгерісіне байланысты тауарларға деген сұраныс тың сезгіштігінің дәрежесін мінездейді Ер = і - тауарга деген сұраныстың пайыздық өзгерісі тауарға деген бағаның пайыздық өзгерісі Ер = і - тауарга деген сұраныстың пайыздық өзгерісі ' тұтынушы кірістерінің пайыздық өзгерісі
6 – слайд Сұранысты зерделеу тауарды тұтынушылардың сатып алмау салдарынан пайда болатын сұраусыз енімнің тәуекелін бағалауымен тығыз байланысты Сұраусыз қалған өнімнің тәуекелінен күтылу үшін оның пайда болу факторларын игеру қажет Ішкі себе птер Сыр тқы себе птер 49
7 – слайд -
қызметшілерімен өнімге деген сұраныс тың теріс жасалған болжамы ; -
бағалық саясат ; -
, кұрал - жабдыктардың төмендеуіне , н , технологияның артта калуынан , персонапдың төмен квалификациясы нәтижесінде өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуі ; -
. Ішкі себе птер
8 – слайд - сатып апушылардың төйлей алмайтындығы ; - үлестер бойынша проценттік қазынаның жоғарылатуы ; -
; -
- экономикалық ; -
. б . Сыр тқы себепте р 50
9 – слайд
Өткізетін Өткізбейтін Және мынада болуы мүмкін Өндірістің алдыңғы Өндірістік Өндірістен кейін
10 – слайд Өнімді өткізу нарығын талдау Өткізуді н арықтары нан сату көл емі ,
ң деңгейі , кіріс өнімі нің жүзеге ас уы ,
сомасы тәуелді болад ы және т . д . Ең бірінші кезекте нары қта соңғы 3-5 жыл ішінд егі әрбір өнімн ің динамик асын зерт теу қажет.
51
11 – слайд Талдау нәтижелері бойынша тауар категорияларының төрт түрін бөледі :
жұлд ызда р », кәсіпорынғ а негізг і таб ыс көзін әкел еді және эконом икал ық е сімге әсер етед і « сауын с иырлар » — « қиын балалар ды » қаржыла ндырады , инвести цияға мұ қтаж еме с , жүктеу/скачать 3,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|