Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл

7

№40 (1298) 

8 – 14 қазан 

2015 жыл

АНА ТІЛІ

ДƏУІР ДАУЫСЫ

ЕРЛЕР ЕСІМІ 

ҰМЫТЫЛМАЙДЫ

ӨТКЕНДІ ЕСКЕ АЛУ – 

өскендіктің белгісі

ОРБҰЛАҚ ШАЙҚАСЫ 

Ерлік пен қаһармандықтың өнегесі

К ксерек, Б дес, Жиембет, Сарбұқа, 

Елтінді, Жақсығұл, т.б. Батырлар есімі 

– болашақ ұрпаққа үлгі. 

Бүгінгі шараның негізгі мақсаты 

– Қазақ хандығының құрылу тари-

хын жас ұрпаққа жеткізу, олардың 

патриоттық сезімін қалыптастыру. 

«Алтау ала болса – ауыздағы кетеді, 

т ртеу түгел болса – т бедегі келеді» 

де ген дана халқымыздың дәстүріне 

адал болсақ, сонда ғана халқымыз 

ркениет к шінен қалмай, әлемдік 

қауымдастықтан  зінің лайықты ор-

нын алары хақ. 

Сонау 2000 жылдары «Аңырақай» 

шайқасының 270 жылдығын, респуб-

ликада «Рух» мерекесінің  туіне 

және «Мың бала» қозғалысының 

мірге келуіне Алматы облысы арқау 

болғанын айта кету керек. 

Міне, бүгін рухымызды асқақтатар 

тағы бір жоба іске асырылуда. 

Бүгінгі шайқасты тарихи қалпына 

к е л т і р у   ш а р а с ы н а   Г о л л и в у д т ы ң 

к птеген жобаларына қатысқан, Ба-

уыржан  бішев бастаған еліміздің ең 

мықты деген 50 кас кадері қатысуда. 

Қ а н ш а   ғ а с ы р   т с е   д е   т а р и х т ы 

ұмытпай, тағзым жасау – ұрпақ пары-

зы. Атадан –  сиет, анадан – қасиет 

алған адам ұрпағымен мың жасайды. 

Ежелгі Ер Түріктің тасқа жазып кеткен 

рухты с зі қандай мәңгілік болса, сол 

рух жастардың жүрегінде мәңгілікке 

орнығуы тиіс. 

Ұ л ы   Д а л а м ы з д ы ң   ұ р п а қ т а р ы , 

мұра герлері – жастарымыз жігерлі, 

н а м ы с т ы   б о л с ы н !   Е л - ж ұ р т ы м ы з 

а м а н ,   б е р е к е - б і р л і г і м і з   м ы қ т ы , 

тәуелсіздігіміз баянды болсын!

Ашық аспан астында  ткен осы 

басқосу – адамдардың тарихты еске 

түсірулеріне, бойындағы ел сүйгіштік 

рухын к теруге мүмкіндік туғызды. 

К рермендердің ыстық ықыла-

сына б ленген жиын «Тиграхауд» 

этникалық әуен тобы мен  нер паз-

дардың концерттік бағдарламасына 

жалғасты.

Бұл шараның к пке дейін қала 

т ұ р ғ ы н  д а р ы   м е н   қ о н а қ т а р ы н ы ң 

есінде қалары с зсіз. Осылайша 

Талдықорғанда Қазақ хандығының 

550 жылдығына арналған шара  зінің 

ауқымдылығымен, алуан түрлілігімен 

және танымдылығымен ерекшеленді.

С.БАЗАРБАЙ

Алматы облысы

РУХЫНА – ТА ЗЫМ!

РУХЫНА – ТА ЗЫМ!

қаланып, қаһарманның ат үстінде найза ұстап 

тұрған тұлғасы қоладан құйылды. Сәулет 

нерінің мәңгілік туындысының құрылысын 

«Абзиком» ЖШС қысқа мерзімде сапалы 

атқарып шықты.

1 қазан күні түстен кейін алаңға жинал-

ған қауым қарасы едәуір, күн де бар шуағын 

т гіп тұрды. Қ.Жұбанов атындағы Ақт бе 

ңірлік мемлекеттік университеті мен 

к лік, коммуникация және жаңа техноло-

гиялар колледжінің студенттері алаңда XVII 

ғасырдағы жоңғар басқыншыларына қарсы 

зұлмат соғыс к ріністерін нанымды түрде 

бейнеледі. 

С а л т а н а т т а   М ә д е н и е т   ж ә н е   с п о р т 

министрлігінің жауапты хатшысы Қуатжан 

Уәлиев құттықтау с з с йледі. Ел ағалары 

мірзақ Озғанбай, Мырзатай Жолдасбеков 

жүрекжарды лебіздерін білдірді. Белгілі 

айтыс ақыны  селхан Қалыбекова  рнекті 

жырдан шашу шашты. Ол Оңтүстік Қазақстан 

облысының Құрметті азаматы, жасы 90-ға 

келген абыз ақсақал Құдайберген Оңғаров 

бастап келген делегация атынан Тілеу ба-

тыр бейнесі тоқылған кілемді сыйға тартты. 

Осы ретте айту керек, оңтүстік аймақтың 

бір топ к зі қарақты, к ңілі ояу азаматтары 

здерінің жеке қаржысына Шым-қаланың 

к рікті орындарының бірінде әкелі-балалы 

Тілеу-Жолдыаяқ батырларға еңселі ескерткіш 

тұрғызды, ол таяу күндерде салтанатты 

жағдайда ашылмақ.

А қ т б е   а ж а р ы н   а ш ы п ,   а й б ы н ы н 

асқақтатқан баба тұлғасының ақ жамылғы-

сын Мырзатай, Дулат,  мірзақ ағаларымыз 

түсірді.  скери б лімдер мен оқу орындары, 

атқарушы органдар мен қоғамдық ұйымдар 

атынан ескерткіш іргесіне гүл шоқтары 

қойылды.

Сол күні жаңадан салынған зәулім 

Салтанат сарайында Тілеу батыр Айтұлы 

рухына Ас берілді.  р қиырдан жиналған 

жұртшылық назарына тарихи-деректі фильм 

ұсынылды.  нер мекемелерінің ұжымдары 

әуезді әнімен, күмбірлеген күйімен к ңіл 

шалқытты. Мерекелік шараларды облыс және 

қала әкімдіктері, Шекті Тілеу батыр Айтұлы 

мейірімдік қорының т ралқасы үйлесімді 

ұйымдастырды.

***

Жұма күні Ұлы даласын, асыл жұртын 

қорғап, ақырғы деміне дейін ат үстінен 

түспеген ұлы бабамыз —  білқайыр ханға 

а р н а л ғ а н   м е м о р и а л д ы қ   к е ш е н   а ш ы л -

д ы .   М е м о р и а л д ы қ   к е ш е н  

й т е к е   б и 

ауданындағы Толыбай ауылынан 90 шақы-

рым қашықтықтағы «Хан моласы» қоры мын-

да орналасқан. 

«Хан моласы» — XVIII ғасырдан бар к не 

қорым. Мұндағы  білқайыр бейітін қазақтар 

екі ғасырға жуық уақыт зиярат еткен. Тек ХХ 

ғасыр басындағы дүрбелеңдерден кейін ғана 

хан зираты ұмыт болған. Ел аузында да, қағаз 

бетінде де деректері сақталып қалғанымен, 

жермен-жексен болған  білқайыр бейітін 

анықтау бүгінгі зерттеушілерге оңайға түскен 

жоқ. Бұл жерде, облыс басшылығының 

қолдауымен, Шоқан Уәлиханов атындағы 

тарих және этнология институты этнология 

б лімінің меңгерушісі, тарих ғылымының 

докторы, профессор Серік  жіғали бастаған 

ғалымдар кешенді зерттеу жүргізді. С йтіп, 

Қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойы-

мен тұспа-тұс, « лі риза болмай, тірі байы-

майды» деп, әрдайым  ткеніне қарайлаған 

қазақтың бүгінгі ұрпағы ата-бабалары 

даңқты ханын, дана басшысын арулап 

к міп, аза тұтқан, қасиетті санап, тәу еткен 

жерде үлкен жиында бас қосты. 

Мемориалдық кешеннің ашылу салта-

натына еліміздің түкпір-түкпірінен келген 

және ақт белік тарихшылар, облыстар-

дан келген делегациялар  кілдері, зиялы 

Сапар одан әрі  Бекарыс тан би 

ауы лында жалғасты. Осындағы 

№ 2 4   о р т а   м е к т е п т е   б а б а ғ а 

а р н а л ғ а н   м ұ р а  ж а й д ы ң   а ш ы -

луы болды. Мұнан кейін ауыл 

т ұ р ғ ы н д а р ы н ы ң   қ а т ы   с у ы   м е н 

жиын  тіп, елдік пен ерлікке 

қатысты ой-пікірлер ортаға са-

лынды. 

Ертеңіне аудан орталығында 

қ о с   б а б а н ы ң   м і р   ж о л ы н а 

арналған ғылыми-тәжірибелік 

конференция  тті. Оны аудан 

ә к і м і   Н а ж м а д и н   Ш а м ұ р а т о в 

жүргізіп отырды. 

А л ғ а ш қ ы   с з   а л ғ а н   « Н ұ р 

Отан» партиясы облыстық фили-

алы т рағасының бірінші орын-

басары Наурызбай Бай қадамов 

мерейтойға байланысты облыс 

ә к і м д і г і   м е н   о б л ы с т ы қ   м ә с -

лихаттың құттықтауын жеткізді. 

Жиында негізгі баяндама-

л а р д ы   Қ о р қ ы т   а т а   а т ы н д а ғ ы 

Қызылорда мем лекеттік уни-

верситетінің ғы лымдары жаса-

ды. Баяндамаларда батырлар 

и н с т и т у т ы н ы ң   қ а л ы п  т а с у ы , 

халық  ақындары  жыр ла рын дағы 

би мен батыр бейнелері, Қа залы 

же рінің тарихы кеңірек с з болды. 

йтеке би кентіндегі театр-

лан  дырылған  қойылым,  облыс-

т ы қ   ж а с   а қ ы н д а р   а й т ы с ы , 

термеші-жыраулардың аймақтық 

фестивалі,  бдіраман т бедегі ат 

бәйгесі қалың қауымға қызық-

қуаныштарын сыйлады. 

Францияның Қазақстандағы 

елшісі Франсис Етьеннің осы 

қауым  кілдері,  білқайыр ханның тікелей 

ұрпақтары, қалың к пшілік қатысты. Сал-

танатты жиынды облыс әкімі Бердібек 

 Сапарбаев  ашты. 

– Ақт бе жерінде Қазақ хандығының 

550 жылдығын тойлауға арналған шара-

лар кеше облыс орталығында  тсе, бүгін 

йтеке би жерінде жалғасып жатыр. Біз 

осынау байтақ даламызды сақтап қалған, 

Ұлы Даланың азаттығы жолында қаны 

мен терін т ккен ата-бабаларымызды 

ешқашан ұмытпауымыз керек, тарихты 

к бірек зерттеп,  сіп келе жатқан ұрпаққа 

олардың үлгі- негесін жеткізуіміз керек. 

Халқымыздың тарихында даңқты хандары-

мыз аз емес. Солардың бірі және бірегейі — 

білқайыр хан.  білқайыр ханның рухына 

тағзым етіп, басымызды ие тұрып, осы жер-

де жүргізілген жұмыстардың бәрі ұрпақтар 

жадына ұлттық рухты, Отанға деген 

сүйіспеншілікті сіңіру үшін істелгенін атап 

теміз, — дей келіп, облыс басшысы осы 

істердің басы-қасында болған азаматтарға 

алғысын жеткізді.

Бұдан соң Қостанай облысының әкімі 

Архимед Мұхамбетов пен Қазақстан Респуб-

ликасы Парламенті Сенатының депутаты 

Елеусін Сағындықов с з алды.  з с здерінде 

о л а р   ж ұ р т ы н ы ң   а р қ а   с ү й е р і   б о л ғ а н 

ңірге сапары да бабалар тойы 

т і п   ж а т қ а н   қ ү н м е н   т ұ с п а -

тұс келіпті. Той қызықтарын 

жанындағы серіктерімен бірге 

құрметті қонақ та тамашалады. 

С з кезегіндегі елші былай деді: 

–   Б і з д і ң   е л д е   д е   т а р и х қ а 

а й р ы қ ш а   м ә н   б е р і л е д і .   С о -

нымен қатар тіліміздің, салт-

дәстүріміздің сақталуына да 

ерекше к ңіл б леміз. Бұл жағына 

келгенде ортақ ұқсастықтарымыз 

бар екен. 

Елші ескерткіш ретінде  з 

елінің кешегісі мен бүгінгісін 

баяндайтын кітап ұсынса, аудан 

әкімі қазақы дәстүрмен қонақтың 

иығына шапан жапты. 

 – Мерейтой  ткізудегі ең 

басты мақсат – теңдігіміз бен 

бостандық үшін күрескен, елді 

ауызбірлікке шақырған, жерімізді 

жаудан, елімізді даудан қорғаған, 

халықтың қалқаны болған ұлы ба-

баларымызды ұлықтау. Олардың 

мірі мен  негесін дәріптей оты-

рып, ұрпаққа ұлағатты тәрбие 

беру, – дейді Қазалы ауданынң 

әкімі Н.Шамұратов. 

Бұл мерейтойдың енді бір 

ерекшелігі Алматыдағы баспа-

лардан «Ақтан батыр» және «Бе-

карыстан би» кітаптары жарық 

к рді. Екі жинақ та мұрағаттық 

құжаттарға, ел аузындағы аңыз-

әңгімелерге негізделген. 

Нұркен ЖАНД УЛЕТҰЛЫ 

Қызылорда облысы 

білқайыр бабамыздың аяулы ғұмырының 

даңқты парақтарына, оның ұлы қолбасшы, 

к реген саясаткер ретінде халқына сіңірген 

еңбегіне кеңінен тоқталды. 

Жиында, сондай-ақ Қазақстан Рес-

публикасы Мәдениет министрлігінің 

ж а у а п т ы   х а т ш ы с ы   Қ у а т ж а н   У ә л и е в , 

белгілі жазушы, Қазақстан Республи-

касы Мемлекеттік сыйлығының иегері, 

Қажығали Мұханбетқалиұлы, Қазақстан 

Республикасы Ұлттық музейінің дирек-

торы Дархан Мыңбай,  білқайыр хан 

мемориалдық кеше нінің авторы, сәулетші 

Бек  Ыбыраев с з с йлеп, жұртшылықты 

Қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойы-

мен құттықтады, ұйымдастырылып отырған 

шараның маңызы,  білқайыр хан тұлғасы 

т ңірегінде ой-пікірлерін жеткізді.

Мемориалдық кешеннің лентасы салта-

натты түрде қиылғаннан кейін облыс әкімі 

Бердібек Сапарбаев бастаған топ  білқайыр 

хан кесенесіне бет алды. Осы жерде ұлы баба 

рухына Құран бағышталды. Арнайы тігілген 

киіз үйлерде  білқайыр ханға ас берілді.

білқайыр ханға арналған мемориал-

дық кешеннің ашылуынан кейін, осы 

оқиғаға орайластырылған шаралар Толыбай 

ауылында жалғасты. Осында  білқайыр 

хан музейі ашылды. Музейге XVIII-ХІХ 

ғасырлардан қалған құнды жәдігерлер, 

б і л қ а й ы р   х а н   ұ р п а қ т а р ы   т ұ т ы н ғ а н 

бұйымдар, олардың арасында, белгілі заңгер 

Бақытжан Қаратаевтың ұстаған бұйымдары, 

т.б. қойылған. Ең к рнекті жәдігерлердің 

бірі —  білқайыр ханның жеке м рі. Суреті 

арқылы жасап шығарылған к шірме түрінде 

болса да, бұл бүгінгі ұрпақ үшін қымбат 

дүние екені с зсіз.  білқайыр ханның 

үлкен портретін Жеңіс Жұбанқосов салып-

ты. Жәдігерлер жинақталған б лменің бір 

қабырғасына Аңырақай шайқасынан к рініс 

берілген. 

Ұлы тұлға рухына тағзым ету шарала-

рына дайындықты және  ткізуді  йтеке би 

ауданының іс басындағы азаматтары, аудан 

әкімі Аманғали Бердалин тиянақты жүргізді. 

Ақт бе облысының  йтеке би, Шалқар, 

Ырғыз, Қарғалы аудандарынан, сондай-ақ 

Қостанай облысынан киіз үйлер тігіліп, 

келушілерге қызмет к рсетті.

Жанғабыл ҚАБАҚБАЕВ,

журналист

Ақт бе облысы

Сыр өңіріндегі Қазалы жұртшылығы Қазақ хандығының 550 жылдығы 

аясында халық батыры Ақтан Ақайұлының 245 жылдығы мен Бека-

рыстан би Амалдықұлының 250 жылдығын атап өтті. 

Мерейтойға жиналғандар алдымен Ақтан батыр ауылында болып, 

№190 орта мектеп жанындағы өлкетану мұрайжайымен танысты. Дәл 

осы күні ауылда «Әзілхан иман» мешітінің ашылуы болды. Иман үйі 

кәсіпкер азамат Мнажадин Өтеевтің демеушілігімен салынды. 

Қазақ жауынгерлерінің аз қолмен 

жаудың сан мыңдаған әскерін 

соғыстың керемет әдіс-тәсілін 

қолдану арқылы жеңіліске 

ұшыратқан тарихтағы ең шешуші 

шайқастардың бірі қазіргі Алматы 

облысының Панфилов ауданы 

Орбұлақ түбінде болғандығы 

тарих беттерінде жазылған.

Қазақ хандығының 550 

жылдығының аясында осынау 

тарихи естелікті жаңғырту 

мақсатында Талдықорған 

қаласының ипподромында 

100 атты және 500 жаяу әскер 

кейпіндегі кәсіби қазақстандық 

каскадерлердің қатысуымен 

3 бөлімнен тұратын тарихи 

қойылым көрсетілді. 

Осынау ауқымды шара барысында 

қонақтар мен к рермендер назары-

на сан алуан к ріністер ұсынылды. 

Б і р і н е н - б і р і   т к е н   а л у а н   т ү р л і 

бағдарламаны жұртшылық қызыға та-

машалады. Осы күні қазақ тарихының 

қайта құрылуынан, салт-дәстүрінен 

түрлі қойылымдар к рсетіліп, садақ 

ату мен жамбы атудан «Алтын жебе» 

турнирі, ұлттық спорт түрлерінен 

(қазақша күрес, бұқа тартыс, асық 

ату, қол күрестен) жарыстар, кәуап 

және күріш, бауырсақ және қымыз 

ф е с т и в а л ь д е р і ,   ұ л т т ы қ   ә ш е к е й 

бұйымдар мен қол нер шеберлерінің, 

Қазақстан Республикасы Қарулы 

Күштерінің қару-жарақтары мен 

техникалар к рмесі, интерактивті 

а у л а л а р ,   қ о л д а н б а л ы   н е р д е н 

шеберлік сабақтары және басқа да 

түрлі шаралар ұйымдастырылды. Осы 

күні ежелгі батырлардың киімдерін 

киген жігіттердің сән к рсетілімі де 

к пшіліктің назарын  зіне аударды. 

Мақсат – осы шараны  ткізу арқы-

лы Ұлт к шбасшысы Н.Назарбаев-

тың «Мәдени мұра», «Халық тарих 

ағымында», «Қа зақстан – 2050», 

«Мәңгілік Ел» Стратегиясын іске 

а с ы р у ,   қ а з а қ   т а р и х ы   м е н   с а л т -

Халқымызда « ткенін еске алған 

–  скендіктің белгісі,  ткенін ұмытқан 

–  шкендіктің белгісі» деген нақыл 

с з бар. Биыл – ұлттық тарихымызды 

ұлықтау және бүгінгі биіктерімізді 

бағалау тұрғысынан мерейлі белес тер 

жылы екені белгілі. Бұл орайда Тараз 

қаласында Қазақ хандығының 550 

жылдық мерейтойына байланысты 

ұйымдастырылып жатқан шаралардың 

елдік мәні зор. Бұл той ең біріншіден 

ұлтымыздың ұлылығын ұлықтап, та-

мыры терең тарихымызды түгендейтін 

тағылымы мол тарихи оқиға екені анық. 

Осы ретте жылдың басты мерекесіне 

арналған ауқымды шараның бірін 

Тараз мемлекеттік педагогикалық 

институтының ұжымы ұйымдастырды. 

О ғ а н   е к і   ж а р ы м   м ы ң н а н   а с т а м 

қызметкерлер мен студенттер қатысты.

«Тарихқа – тағзым» ретінде ұйым-

дас  тырылған  шарада  университеттің 

рек торы Дария Қожамжарова құт-

тықтап с з с йледі. Ол Қазақ хан-

ды ғының 550 жылдық мерейтойы-

на үн қосып, атсалысып отырған 

о қ у   о р н ы н ы ң   о қ ы т у ш ы л а р ы   м е н 

студенттеріне алғысын жеткізді. 

Шара барысында оқу орнының 

студенті Сәбит Мұхамедияровтың 

орындауындағы Махамбеттің толғауы 

жиналғандарға асқақ рух сыйлады. 

Бұдан соң ер қанаты атқа мініп, қазақ 

хандары мен батырларының тұлғасын 

сомдаған студенттер бастаған топ Т ле 

би к шесімен мерекелік шеру жасап 

жүріп  тті. ТарМПИ-дың №1 оқу 

ғимаратының алаңында оқытушылар 

м е н   с т у д е н т т е р д і ң   қ а т ы с у ы м е н 

«Тарихқа – тағзым» атты Ұлы дала 

р к е н и е т і н е н   т е а т р л а н д ы р ы л ғ а н 

к р і н і с   қ о й ы л д ы .   Қ о й ы л ы м н ы ң 

сценарийін облыстық драма театрдың 

труппа меңгерушісі Сәнт ре Пірман 

мен аталған институттың шығарма

-

шылық дамыту орталығының басшысы 

Мырзабек Ешмаханов жазды. 

Жандарбек АСАН,

ТарМПИ Ақпараттық-имидждік 

б лімінің жетекшісі

Жамбыл облысы

дәстүрін еске түсіру арқылы  скелең 

ұрпақтың бойында патриоттық ру-

хын к теру, азаматтардың рухани 

және адамгершілік құндылықтарын, 

ұлттық мәдени дәстүрлерін насихат-

тау, мәдениетаралық, этникаралық 

және конфессияаралық қарым-қаты-

настарды үйлестіру болып табылады.

Ш а р а ғ а   қ а т ы с қ а н   А л м а т ы 

облысының әкімі Амандық Баталов 

з с зінде былай деді:

– Еліміз үшін 2015 жыл саяси 

маңызды мерекелер мен мерейтой-

ларға толы болды.

Соның ішіндегі ең маңыздысы – 

Қазақ хандығының 550 жылдығы. 

Ғасырлар қойнауынан ата та-

рихымыз үн қатып, ұлттық, елдік, 

азаматтық санамызды, рухымызды 

к теруде. 

Елбасы Нұрсұлтан  бішұлы На-

зарбаев Астана т рінде  ткен тарихи 

шарада: 

«Бүгінгі той – ең алдымен, Қазақ 

хандығының 550 жылдық тойы. Бұл 

– біздің елдігіміздің тамыры тереңде 

жатқанын танытатын аса маңызды 

 тарихи дерек. Қазақ хандығы кезеңі 

– ат жалында күн кешкен Алаш 

ж ұ р т ы н ы ң   қ а   һ а р   м а н д ы қ   д ә у і р і . 

Бізге бабалар тұлпарының тұяғымен 

жазылған ата тарихының әр парағы – 

ерекше қымбат. Қазақтың бүгінгі және 

болашақ буыны оны әрдайым орынды 

мақтан ететін болады» деп ерекше атап 

тті. 

Бетегелі белімізге, жусанды дарқан 

даламызға к ршілеріміз қашанда к з 

тіккен. 

Оның басты себебі жазы – жай-

лау, ойы – қыстау, құтты қонысымыз 

арқылы стратегиялық маңызы бар – 

Ұлы Жібек жолының  туі. 

Елдің шетінде, желдің  тінде 

орна ласқан Жетісу жерінде де сан 

шайқастар  тті. 

Елім, жерім, халқым деп жаны 

күйзеліп, елінің ертеңіне алаңдап, 

бабаларымыз бірлікке ұмтылды, 

намысқа шапты. Ұлтының ұйытқысы 

болған хандар, қол бастаған батыр-

лар, дуалы ауыз шешендер, билер 

тарих сахнасына шықты. Бұланты, 

Білеуті, Шұбартеңіз, Аяг з, Түркістан, 

Аңырақайда  ткен шайқастарда қазақ 

халқы шынығып, шыңдалды, бірлігі 

нығайды. Сондай ерекше оқиғаның 

бірі, елдік пен ерлік сынға түскен 

– «Орбұлақ шайқасы». «Орбұлақ 

шайқасы» жайлы мәліметті алғаш 

айтқан тарихшы Иоганн Эбергард 

Фишер болатын. Сонымен қатар 

орыс тарихшылары Алексей Левшин, 

Илья Златкин, қазақ ғалымдары 

Мұхамеджан Тынышбаев, Халел 

Досмұхамедов, Санжар Асфендияров, 

Сәкен Сейфуллин де жазған. 

Бұл соғыс 1643 жылдың жазында 

қазақ қолын басқарған Жәңгір сұлтан 

мен жоңғар қолын басқарған Батыр 

қонтайшы арасында болды.

лемдік соғыс  нерінің жыл-

намасына енуге лайық «Орбұлақ 

шайқасында» 600 қазақ сарбазы 

50 мың жоңғар әскеріне лайықты 

тойтарыс берді. Аз ғана қолдың 50 

мың адамды жеңуі бізге аңыз секілді 

к рінгенімен, шындық солай. 

Жеңіске жету үшін Жәңгір хан 

қолданған тактиканың бірі – соғыс 

жағдайында түтінмен улау, улы же-

бемен ату амалдары да қолданылған. 

Шайқаста Самарқаннан Жалаңт с 

батырдың 20 мың сарбазы к мекке 

келген соң, басқыншылар толығымен 

жойылды. 

Жәңгір ханның қасында Жалаңт с 

батырмен бірге қазақтың ержүрек, 

дарабоз батырлары болды. Атап айтар 

болсақ, Қарасай, Ағынтай, Қомпай, 

Суретті түсірген Айтжан МҰРЗАНОВ

8

№40 (1298) 

8 – 14 қазан 

2015 жыл

жүктеу/скачать 12,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: