Ислам мәдениеті мен білімін қолдау қоры имани гүЛ Қайрат ж о л ды ба й ұ л ы

И М А Н И Г
Ү Л
зайыптылардьщ  сперма,  жүмыртқалары  болғанымен, 
әйелдің жатыры жарамаған яки түгелдей жоқ жағдайда не­
месе бала көтеріп, тууды каламаған жағдайда жүгініледі.
Қазіргі  таңца  әлемде  жоғарыда  айтылган  барлық 
тәсілдер  кеңінен  колданылуда.  Қолдан  үрықтандыруды 
біреулер  тек  ақша  табу  мақсатында  пайдаланса,  енді 
біреулері  үйленбей-ақ  балалы  болу  үшін  немесе  ерлі- 
зайыптылардьщ  біреуіндегі  яки  екеуіндегі  жүкті  болуға 
бөгет  келтіретін  кей  акауларға 
байланысты  кеңінен 
қолдануда.  Бүгінгі  танда  танымал  яки  белгісіз  адамдар- 
дың  спермаларын  сақгап,  сосын  оны  қажетсінген 
адамдарға  сататын  арнайы  элемдік  сперма  банкалары 
көптеп күрылған.
Ислам 
ғүламалары 
«Рабитатул-аламил-ислам» 
(Әлем  мүсылмандарының  өзара  байланысы)  үйымы 
ұйымдастырған 
фиқһ 
(ислам 
құкығы) 
мэжілісінің 
VIII  кезекті  отырысында  жоғарыда  айтылған 
қолдан 
ұрықтандырудың  барлық түрлері  мен жолдарын зергтеп 
мынандай пәтуалар шығарған:
1. 
Ерлі-зайыптыл ардың спермасы мен жұмыртқа клет- 
калары табиғи түрде үрыктапа алмаған жағдайда,  оларды 
қолдан үрықтандыруға шариғат рұқсат етеді. Яғни, жұкті 
болуга  қажетті  «сперма,  эйелдің  жұмыртңа  клеткасы 
жэнежатыр» бэрі бірдей бір ерлі- зайыптылардікі болған 
жағдайда  ғана  колдан  ұрықтандыруга  рұқсат.  Ал  бұған 
жоғарыда айтьшған сырттай жэне іштей үрыктандырудың 
бірінші жолдары ғана сай келеді.
Рүқсат етілген бүл жолдың өзінде де мынандай шарт- 
тар орындалуы тиіс:
• 
Әурет  жерін  көрсетуге  тыйым  салынғандықтан, 
эйелдің  жүмырткасын  алу  немесе  үрықтанған  зигота- 
ны  жатырына  кайта  салу  істерін  мүмкіндігінше  сенімді 
мүсылман  әйел  дэрігер  яки  баска  эйел  адам,  әйтпесе,
359

ИМАНИ ГҮЛ
мүсылман  ер  дэрігер,  ол  да  мүмкін  болмаған  жағдайда 
баска  кез-келген  сенімді  ер  дәрігер  атқарады.  Бірақ,  жа- 
нында баска туыскандары бірге болуы керек.
•  Үрықтардың  ауысып,  шатастырылмайтындығына 
нақты  көз жеткізілуі керек.
•  Қолдан .урыктандыру күйеуінің көзі тірісінде жаса- 
луы керек. Өлгеннен кейін рүксаг жоқ.
•  Ерлі-зайыптылардың  бұл  іскс  бірдей рұқсаты  бо­
луы керек.
2. 
Қолдан  ұрыктандырудын  қалған  барлык  түрі 
шариғат  бойынша  -   харам.  Бұл  жолдардьщ  кез-келгені 
зинаның  бір  түріне  жатады218.  Өйткені,  бүл  тэсілдерде 
сперма мен жүмыртқа бірдей ерлі-зайыптыға тиесілі емес 
яки тиесілі болған күннің өзінде жатыр оларға еш қатысы 
жоқ  бөтен  біреудікі.  Мүндай  жолдар  ата-тектің  шата- 
суына,  көптеген  келеңсіз  жайтгардың  етек  алуына  экеп 
соғары сөзсіз.  Аталмыш тәсілдердің ішіндегі кең тараған 
суррогатгық (қүрсақ ана) тэсілмен балалы болуға оң көзбен 
карайтын  адамдар да кездесіп  жатады.  Алайда, оның да 
өзіндік  қауіп-қатері  мен  кері  нәтижелері  болатыидығын 
ескермей болмайды.  Айталык, олардын кейбірі:
•  Батыста  туылған  сәбиді 
қүрсақ  ананың  зигота 
иелеріне  кайтармау  оқиғасы  жиі  кездеседі.  Расында  да, 
ұрық басқа біреудікі болғанмен өз қанымен қорекгендіріп, 
тоғыз ай бойы қиналып көтерген, жан алып - жан берісіп 
барып  толғатып  дүниеге  экелген  бауыр  еті  баласын  кім 
баска  біреуге  көзі  қиып  бере  салсын?  Қайтарған  күннің 
өзінде  бүл  жағдайдың  ананың  ішкі  жан дүниесіне,  пси- 
хологиясына  калай  эсер  ететінін  дүниеге  сэби  экелген 
аналар жаксы түсінер.  Ана баласын табыстағаннан кейін
211  эл-Имамул-әкбар  Махмуд  Ш эш ут,  Ә л-фэтээуа,  281-бег.  Даруш- 
шурук, Каир, 2004 ж.
360

И М А Н И ГУ Л
өмір  бойы  оны  санасынан  өшіре  алмасы  анық.  Ғүмыр 
бойы  рухани  күйзеліске  түседі.  Бала  мен  ана  арасьшда 
өзара  рухани  тығыз  байланыс  болатындығын  ешкім  де 
жоққа  шығара  алмайды.  Себебі,  жаратылысының  негізгі 
кезеңдерін  бала  ананың  жатырында  тэмамдайды.  Рухы 
ананың жатырында беріледі. Кұранда бьшай делінеді: 
«Расында,бізадамдыняғыз(сүзілген)балшықтан219 
жараттық. Сосын оны шэуеттін бір тамшысы күйінде 
мыісты  жерге  орналастырдық.  Сосын  ол  тамшыны 
алақаға  (жабысқақ үрыіааиған клеткаға) сосын оны 
мудғаға  (бір  тістем  ет  бейнесіндегі  жаратылысқа) 
сосын  мудғаны  сүйектерге  айналдырдык,  сосын 
сүйектерді етпен қаптадық, сосын оны басқа бір жара­
тылыс жасадық. Алла -  ең керемет Жаратушы»220.
Құранда  баланың  анасы үрығын  берген  эйел  емес, 
оны  дүниеге  экелген  жан  екені  айтылады: 
«Олардың 
аналары  -   оларды  дүниеге  әкелгендер  ғана»221.  «Біз 
адамдарга  әке-шешесіне  жақсылық  жасауды  өсиет 
еттік.  Анасы  оны  қиындықпен  қүрсағыпда  көтеріп, 
сондай 
ауыртпашылықпен 
дүниеге 
әкелді...»222. 
«Әлсіреген  үстіне  әлсіреген  күйде  анасы  оны 
көтерді»223.
•  Сэби  өскеннен  кейін  әке-шешесіне  қарсы  шығып, 
өзін тапқан қүрсақ анасына қайтамын деп қиғылык салған 
жағдайда не болмақ?
•  Бұған  қоса,  баланың  пікірімен  санаспастан  оны 
туған  анасына емес,  жүмыртка  иесі  эйелге тапсырылуы-
219 Бүл жсрдс Адам атамыздың 
зу
 
баста балшыкган жаратылғандыгы 
яки  адам  денесінің топырақтағы элементтердІ  камтитындыгына 
иш арат етілуде.
220 М уминун 
сүресі,12~14~аят.
221  М ужадәла сүресі, 2-аят.
222 Ахқаф сүресі,  15-аят.
223 Тафсируль-мунир,  13-т, б. 347
361

ИМАНИ ГҮЛ
на  кім  рұқсат  берді.  Яғни,  әр  сэби  өзін  туған  анасынын 
кұшагында өсуге, ақ сүтін емуге құкылы емес пе?
•  Корсак  ана  алдын  ала  берілген  каржыны  қанағат 
тұтып,  өзгесін  керек  етпей  ішіндегі  баласын  әдейі  түсік 
кып тастаса ше?
• Ал баланың түр-әлпеті ұнамаса немесе дене бітімін- 
де бір акау кездесе қаласа, тіпті, ешбір себепсіз балага тап- 
сырыс  берген ұрық иелері  баладан бас тарткан жағдайда 
баланың жэне кұрсак ананың жағдайы қалай болмак?
• Кұрсак ана өз өмірінде бірнеше жанұяның ұрпағын 
туып  бсрсе224,  кейіннен  ол  балалары  ер  жете  келе  бір- 
бірімен үйленіп жатса қалай болады? Яғни, шешелері  бір 
аға-қарындастар  бір-бірімен  тұрмыс  к¥рып  жатса  калай 
болғаны? Олай дейтініміз, кщэсақ ана бэрінің бірдей ана- 
сы емес пе?
•  Құрсак ана үйленбеген қыз  болған жағдайда онын 
тұрмыска шықпастан жукті болғанын көрген ел не ойлай- 
ды?  Бұл  бәлкім діні  бұзылған батыста ерсі  болмаганмен, 
біз  секілді  зинаны  үлкен  күнэ  санайтын  мұсылман 
елдерінде өте жиіркенішті қылық.
•  Батыста  суррогаттық  ананың  өз  күйеуінен  жүкгі 
болып  калу  жағдайы  да  кездесуде.  Германияда  бір  эйел 
суррогаттық  ана  болуға  келісім  берген.  Сөйтіп,  жатыры-
214 М ысалы, Ү лыбританияның 38 жасар тұрғыны  кұрсак ана - Керол 
Хорлок осымен қатарынан сегіз рет өзгелердің баласын босанып, 
енді  тоғызыншысына  аяғы   ауыр.  О л  -  Childlessness  overcome 
through  Surrogacy  (үрпаксыздығсқа  кдрсы  ботен  кісілердің. 
нэрсстесін көтеру) уйымында жұмыс істейтін коп эйелдердің бірі. 
Өздігінен  сэби  кетере  алм ан ты к  ж анұяларға жалдамалы  к,үрсак 
аналарды іздеу мақсатында 1990 ж ы лы  қурылгап бұл үйымға Ке­
рол Хорлок  1994 жылы келген. Ол жы л сайын бір нэресте кетеріп 
келеді.  А ҚЩ -та бұ:і  үлкен  бизнес  көзіне  айналған.  Заң  жузінде 
толемнің  сң  жогарғы  мөлшері  белгілеибеген.  А лайда,  Sunday 
Times  - т ы д   хабарлауынша  төлем  мөлшері  12  меи  18  мын  евро 
көлемінде өзгеріп отырады. (бұл мағлұмат M ednovosti.ru  сайты- 
нан алынды.)
362

И М АНИГҮЛ
на  келісілген  шарт  бойынша  ерлі-зайыптылардың  зиго- 
тасы  қойьшғаннан кейін аяғы ауырлайды.  Алайда,  уакыт 
өте  келе  оның  сол  зиготадан  емес,  өз  күйеуінен  жүкті 
боп қалғаны аныкталады.  Бірақ, ол алдын ала 8000 АҚШ 
долларын  алып  қойгаңдықган,  элгі  ерлі-зайыптыларга 
күйеуінен  жүкті  болған  өз  баласын  табыс  етуге  мәжбүр 
болған. Кейбір адамдар өз балаларын акшаға осылай саіу- 
да. Міне,  бүл -  дінсіз, рухсыз  ғылымның жетістіктері225.
* 
Қазір  батыста  табиғи  жолмен  өзі  босануға 
денсаулығы  жете  тұрып,  эйелдің  баланы  кестіртіп  ал- 
дыруы  сәнге  айналды.  Себебі,  толгатып,  киналып 
туғанша  кестіріп  аддыра  салу  әлдеқайда  оңайырак. 
Бірақ қиналмай экелген баланың анасына деген қүрмет- 
ықыласының  каншалықты  болары  тағы  белгісіз.226 
Себебі, ана мен баланың арасында рухани байланыстың 
бар  екені  сөзсіз.  Ол  ғылыми зертханада  білінетін  нәрсе 
емес.  Ананың  аналығы  да,  қаһармандығы да  оны  тоғыз 
ай бойы қабырғасы қайыса көтеріп, қиналып босануын- 
да  емес  пе?  Ал  енді  суррогаттық  тәсілдің  де  бара-бара 
еріккендердің  ермегіне  айналмасына  кім  кепіл?  Бала 
көтеріп қиналғысы келмейтін кей эйелдер баласын тауып 
беретін басқа біреуді жалдауды әдетке айналдыруы мүмкін 
той.  Бүл  — батыста  кең  етек  алған  ауру.  Қазіргі  күннің 
өзінде  елімізде  «Мен  бала  туып  дене-бітімімді  бүзгым 
келмейді»,  «жасьш цырыцта, баламды басқа біреу туып 
берсе...  Өйткені,  мен үшін жүмысъш мацыздырақ»  деп, 
орталыққа  келетіндердің  бар  екендігін  Қазақстандағы 
«Экомед»  клиникасының  бастығы  Салтанат  Берденкызы 
Да  айтуда227.  Сонда эйел  ана болудан  қашса,  күйеу  бөгде
225 М ухаммед Али эл-Баарр, Дин ве тып ачысыцдан түп бебек. 80-81 
бет. Ауц:  Адил Бебек. Несил иайынлары, Стамбул,  1989 жыл. 
Ә рине, мэж бүр жағдайда кестіріп алу баска жағдай.
7 «Қ азақстан заман» газеті,  11  қараша 2005.
363

ИМАНИ ГҮЛ
еркекгін  ұрығын  өзінің  эйелінің  жатырына  койылуына 
намыстанбаса,  оны  үят  деп  қабылдамаса,  ағасынын  ба- 
ласын  карындасы  немесе  анасы  тағысьш  тағы  жақын 
туыскандары  туьш  беріп  жатса  бұл  адам  баласының 
азғындауы емес пе?
• 
Жоғарыдағыларға  коса,  сперма  мен  жүмыртқаны 
түтікшеде  ұрықтандырғаннан  кейін  оны  үшінші  бір 
эйелдің жатырына кою жолымен дүниеге келген баланың 
жаратылыс,  болмыс,  мінез-күлык,  психология,  акыл- 
есінің  ақаусыз  болатындығына  ешкімнің  кепілдік  бере 
алмасы жэне хақ228. Мүны алдағы уакыт көрсетеді. Бұл өз 
алдына зерттеуді қажет стетін тақырып.
Қыскасы,  суррогаттық  тэсілмен  дүниеге  бала  әкелу 
мейлі  діни  тұрғысынан  болсын,  мейлі  адамгершілік 
жағынан  болсын  қүптарлық  іс  емес  екені  айкын.  Ислам 
ғүламалары  бірауыздан  қолдан  үрықтандырудьщ  бүл 
тэсіліне «харам» деп анық пәтуа берген.
Иә,  өмірде  бала сүюдің кандай  бақыт  екені  баршага 
аян.  Алайда,  міндетті  түрде  бала  сүю  керек  екен  деп 
шариғат 
тыйымдарын 
аттап, 
адамгершілікке 
жат 
кылықгарға  бару  дұрыс  емес.  Бүл  түргыда  батыстық 
экспериментер  мен  адасулар  бізге  үлгі  бола  алмай­
ды.  Батыста  үйленбей-ақ  балалы  болуды  қалайтын 
эйелдер арнайы қүрылған сперма банкаларынан белгілі 
бір  мөлшердегі  қаражатқа  калаган  адамының  үрығын 
сатып  алып  балалы  бола  береді.  Белсіз  азаматтар  өз 
эйеліне  осы  сперма  банкаларынан  танитын  яки  таны- 
майтын  еркектердің ұрығын  пайдалануы на  рұқсат  ету- 
де.  Бедеу  эйелдер  күйеулеріне  өзі  мүлдем  танымайтын 
бөтен әйелдін, жұмыртқа клеткаларын қолдануына разы 
болуда.  Керек десеңіз, шешесі  кызынын баласын, кызы
2И  М ухаммед  Б арада  Ғазию ли,  ол-ихсаиус-сииаги  м ин  манзурин
исламии.
364

ИМАНИ ГҮЛ
ш еш есінікін,  қарындасы  ағасының  баласын  босанып 
беретін жайттар да кездеседі.
Бүгінде  батыста  құрсак  аналар  мен  баласыз  ерлі- 
зайыпты лар  арасында  бизнестік  мақсатты  көздеп 
делдалды қ 
жасайтын 
мекемелердің, 
эйелдердің 
ж ұмыртқа  клеткалары  мен  ер  адамдардың  спермала- 
рын  саудалайтын  орталыктардың  кең  тарағандығы 
барш аға 
мэлім. 
Бұлардың 
қай-кайсысы 
болма- 
сын  біздін  адамгершілігімізге  сыйыспайтын,  келер 
ұрпақ  алдындағы   адалдығымызға  нұқсан  келгірер 
жиіркеніш ті  істер  екені  сөзсіз.  Сүрактыц  жауабын 
Ш экэрімнің:
«Ғылым деген бүл болса -  адыра қапсын,
Демеске  бара  жатыр  ішім  толып»229-  деген  даналық 
сөзімен тамамдайын.
229  Ш әкәрім,  Өлеқцер  мен  поэмалар,  139-бет.  Ж алын  баспасы,  Ал­
маты  1988 ж.
365

«Салауат»  сөзі  араб  тілінде  «береке»,  «қурмет 
көрсету»,  «тілек»  сияқты  мағыналарды  білдіреді.  Ал 
діни  терминде  болса,  салауатгың  айтушыға  байланыс­
ты  мағыналары  да  өзгеріп  отырады.  «Ахзаб»  сүресінде: 
«Сөзсіз, А лла Т ағала ж эне О н ы н  періш телері әрдайым 
пайғам б арға  салауат  етеді.  Е й ,  и м ан   еткендер!  Сен­
дер  де  О ғаи  (М үхаммсдке)  салауат  айты п,  зкан- 
дүниелеріңмен сәлем ж олдаңдар!»250 делінеді.
Жоғарыдағы аягга білдірілгендей, Пайғамбарымызға 
тек  адамдар  ғана  емес,  Алла  Тағаланың  өзі  де  жэне 
Оның  періштелері  де  салауат  етеді.  Сондыктан  са­
лауат  Алла  Тағаладан  болган  жағдайда  «рақы м   ету, 
дәрежесін  көтеріп,  мерейін  үстем  ету,  берекеге  кенел- 
ту»  мағыналарын  білдіреді.  Ал  періштеден  айтылған 
жағдайда «ізгі дұға  және  кеш ірім   тілеу»  мағынасында 
Колданылады.  Ал  мұсылман  үмбетінің  салауат  айтуы  -  
ардакты  Пайғамбарымыздың  (с.а.у.)  Алла  Тағаланың 
ерекше  рақымына  беленіп,  аскак  дәрежесінің  одан  эрі 
биіктеп,  мерейінің  үстем  болуын  тілеуі  болмак.  Яғни, 
үмбетінің  пайғамбарына  деген  ізгі  тілегі.  Салауат  тура- 
лы қыскаша осылай түсінік  бергеннен кейін жоғарыдағы 
сұракка қайта оралайық.
Онсыз  да  Алла  Тағапаның  ракымы  мек  берекетіне 
бөленген,  абырой-дэрежесі  жоғары  Пайғамбарға  (с.а.у.) 
салауат айтып, жақсык тілеу не үшін кажет?
230 Ахзаб сүресі/56.

ИМАНИ ГҮЛ
Біріншіден, ақырғы пайғамбар Мүхаммсдкс (с.а.у.) са- 
лауатайтуымыз-мойнымыздағы қарызымыз. Оның (с.а.у.) 
алдындағы  жакындыгымыз  бен  сүйіспеншілігіміздің 
белгісі.  Оған  деген  алғысымызды  тілек  ретінде  білдіріп, 
жүрек  жарды  сағынышымыз  бен  қүрметімізді  салауат 
түрінде жеткізу болмақ.
Егер  пайғамбарымыз  жіберілмегенде,  біз  ¥ л ы   Жа- 
ратушыны  барлық  кемел  сипатгарымен  танып,  қатесіз 
түсіне  алатын  ба  едік?  Пайғамбарымыз  келмес  бұрын 
адамзат  ай,  жүлдызға,  жансыз,  тілсіз,  меңіреу,  қолдан 
жасалған пүттарға Құдай деп табынғаны баршаға белгілі. 
Ендеше,  адамзатқа  таухид  дінін  үйретіп,  Раббымызбен 
табыстырған ардакты елші хазреті Мұхаммсдке (с.а.у.) са­
лауат айту — эрбір  мұсылманның пайғамбары  алдындағы 
адал  борышы.  Пайғамбарымыз  (с.а.у.)  өзіне  білдірілген 
ақиқаттарды жан шыдатпас  киыншылықгармен  қырқыса 
жүріп  адамзатқа  жеткізді.  Сол  жолда  малый  да,  жа- 
нын да аямады.  Сол үшін апталап емес  айлап  аш  қалды. 
Мушріктердің: 
«Әбдімүттәліптің  жетімегінен  басқа 
пайгамбарлыцца адам  табылмай  цалып па?1»  дейтіндей 
қорлық  сөздерін  естіп,  келеке-мазағына  душар  болды. 
М үбәрак  жүзіне  дүшпандары  сан  рет  түкіріп,  ғибадат 
жасап  жатқан  кезде  түйенің  қан-жынын  әкеп  төбесіне 
Котарып, айыздары қана алшан басып кете барған кездері 
де  болды.  Жаңа  дінге  қарсы  шыққан  Мекке  мүшріктері 
Пайғамбарызды  өлтіруге  ант  ішіп,  мүбэрак  өмірін 
қауіп-катерге  кіріптар  етті.  Жакын  туыстары  мен  жора- 
жолдастарын  өлтіріп,  мал-мүліктерін талан-таражға  сал- 
ды. Бірақ, хақ діннін адамзатқа жетуі үшін пайғамбарымыз 
(с.а.у.) осыныц бэріне мойымай шыдады. Пайғамбарымыз 
бүл  жан  түршігерлік  киьшшылықтарка  қияметке  дейін 
келіп-кетер  жалпы  адамзатгың  бакыты  үшін  душар  бол­
ды.  Иә,  ол  акырғы  дін  исламды  бізге  жеткізбегенде,  ақ
367

пен  қараны,  дүние  мен  ақыретті,  тозақ  пен  жүмакты, 
адамдыктың  асыл  касисгтсрі  мен  қүндылықтарын,  ¥лы 
Жаратушының  бізді  екі  дүниеде  де  бақытгы  ететін, 
адамзатгы  тура жолға  бастайтын  ескірмейтін  заңдарын 
қайдан  біліп,  кімнен үйренетін едік? Осының бэрін бізге 
тұнык  күйінде  үйреткен  хазіреті  Мұхаммедке  (с.а.у.)  са- 
лауат  айту  -   біздің  Оған  деген  шексіз  алғысымыз  бен 
сүйіспеншілігіміздің рэмізі.
Салауат -  сан ғасырлар бойы жалғасып келген эрбір 
үмбетінің «Уа, Пашамбарым! Мен де сенің үмбетіңмін»,- 
деп көкірек кере куаныштан жар салуының көрінісі.
Салауат  -   сан  ғасырды  артқа  тастаса  да,  үмбетінін 
Пайғамбарына деген түгесілмес сағыныш сазының әуені.
Салауат -  үмбетінің  Оған  (с.а.у.)  бір  қадам  болса да 
өзін жақын сезінуінің шарасы болса керек.
Екіншіден,  үмбетінің  әрбір  істеген  жаксылығынын 
сауабы  Пайғамбарымыздың  да  амал  дәптеріне  жазылып 
отырады.  Сол себепті, Оньщ «махмуд мақамы» биіктеген 
сайын  биіктеп,  акыретте  көптеген  үмбетіне  шапағат 
ете  алатын  болады.  Салауат  аркылы  Пайғамбарға  Алла 
Тағаладан  береке,  рақым  тілеп,  асқақ  дәрежесінің  одан 
сайын  биікке  көтеріліп,  мейірімінің  үстем  етілуін  сұрау
-   Оньщ  (с.а.у.)  ақыретге  шапағатына  кенелуімізге  себеп 
болады. Үмбеті Оған салауап айткан сайын оның биіктегі 
дэрежесі  одан  эрі  асқакгап,  шапағат  ету  ауқымы  кеңейе 
түседі.
Хақ Елшісі Мухаммед (с.а.у.) хадисте: «Қиямет күні 
адамдардыц маган  ең  жақыньі  — мына  дүниеде маган 
көп салауат айтқан адам»231 - деген.  Пайғамбарына са­
лауат айтып, сәлем жолдаған кұл,  иншалла,  ана дүниеде 
пайғамбарға  анағүрлым  жақын  ту рады.  Сөйтіп  Хак  ал­
дын да  есебімді  қалай  беремін  деп  ақ  тер,  көк  терге
23і  эт-Тирмизи. Салат/357.
ИМАНИ ГҮЛ 
________________________________ _
368

И М А Н И ГҮ Л
тұсіп  абдыраған  кұл  күтпеген  жерден  пайғамбарыньщ 
кең  шапағатына  ие  болады.  Сондықган  салауат  айтудың 
пайдасы  Пайғамбарымыздан  бұрын  Онын  умбеті,  бізге 
тиеді.  Шындап  келгенде,  салауат  айтуға  Ол  емес,  біз 
мұқтажбыз.
Үшіншіден, біз пайғамбарымызға салауат айтқан сай- 
ын  Алла  Тағала  бізге  он рет салауат айтады.  Он кунәміз 
кешіріліп, дәрежеміз он есе көтеріледі.
Әнас 
атты 
сахаба 
риуаят 
еткен 
хадисте 
Пайгамбарымыз  (с.а.у.)  былай дейді:  «Кімде-кш маган 
бір р ет   салауат  айтса,  Алла  Тагала  оган  он  салау­
ат  айтады,  Әрі  он  күпэсі кешіріліп,  дэрежесі  он  есе 
көтеріледі»232.
Демек,  ¥л ы   Жаратушының  ракымына  бөленіп, 
күнэларымыздың  кешіріліп,  дәрежеміздің  өсуіне  се­
беп  болар  салауатқа Пайгамбарымыз  емес,  керісінше  біз 
зэруміз.
332 эн-Нэсаий. Сэһу/55.
369

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Абай 
К үнаибаев, 
Өлендер мен поэмалар. «Ғылым» 
баспасы, Алматы -  1977 ж.
2.  Абай,  Қара  сөз,  Поэмалар.  «Кітап»  баспасы, 
1992ж.
3.  Абдул  Мэжид  Азизул-зандани,  Китабу  Тэухидул- 
Халик. Дарус-Салам, Египет,  1994 ж.
4.  Абдуллаһ Аймаз,  Кадер  Илми  Исбаты.  Силм мат- 
басы. Измир,  1983.
5. Абдул-Фаттах Эбу гудда, Эр-Расулул-Му’аллим уа 
Әсалибуһу  фит-та’лим.  Дарул-Башаирул-Исламия,  Бай- 
рут,  1997 ж.
6.  Адем Татлы,  Мерак  еттиклеримиз.  Жиһан иайын- 
лары, Станбул.
7.  Адем  Якуп,  Куран  Мужизелері.  Несил  Матбажы- 
лык, 2003 ж.
8. Али Жума Али, эл-Кэлимут-таййбу фэтээуа асрия. 
«Дэрус-сэлам» баспасы. Египет, 2005 ж.
9.  Афиф  Әбдул-Фаттаһ  Таббара, 
Рухуд-динил- 
Исламий. Дарул-гилм Лилмэлаййн, Байрут.  1995.
10. Ахмад ибну Али ибниХажарил-Асқалани, Фатхул- 
Бэри ли шархил-Бухари. Дэрул-Фикр, Бэйрут. 2000 ж.
11.Ахмед  Шаһин,  иени айле  илмихалы.  Жихан иай- 
ынлары.
12.  Эбу  Зэкария  Мухиддин  Иахия  энНэуэуий, 
Нузһатулмуттакин,  «Муэссисэтуррисэлэ»  баспасы,  Бай­
рут 1991ж.
370

ИМАНИ ГУЛ
13.  әл-Имамул-әкбар  Махмуц  Шэлтут,  Эл-фэтээуа. 
Даруш-шурук, Каир, 2004 ж.
14.  эш-Шэйх Мухаммед Мутауалли эш-Ша'рауи,  эл- 
Фэтээуа. Дэрул-фэтх ли-и'ламил-араби, Каир,  1999 ж.
15.  Бухари,  Эбу  АбдуялаЬ  Мухаммед  ибн  Исмайл, 
Эс-Сахих. Байрут.
16.  Гуфран Койунжу, Герчеге догру-13,  10-бет.  Стан- 
бул,  1996 ж.
17. Емине Шеникоглу, Генчлерин иманыны сорылар- 
ла чалдьшар, «Мегауб» баспасы,  1993 ж.
18.  Ергун Чапан,  Ислама гөре терөр ве  интихар  сал- 
дырылары, Станбул. 2005 ж.
19.  Жүсіп Баласағұн,  Кұтты Білік. Жазушы баспасы, 
Алматы,  1986 ж.
20.  Зафар Ахмад  эт-Тәһауани,  Иғлаус-сунан.  Дарул- 
кутубул-ғилмия, Байрут.  1997 ж.
21. Қүдайбердіүлы Шәкэрім, Шэкэрім шығармалары. 
«Жазушы» баспасы, Алматы  1988 ж.
22. М. Букайлее, Китабы Мукаддес, Куран ве билим. 
ауд: Суат Иылдырым. Т.Ө.В. иаиыневи.
23.  М.  Фатхулла,  Эн-нурул-халиду  Мухаммадун 
мафхаратул-инсания, Муассисатул-Рисэлэ, Бейрут.
24. М. Фатхуллаһ,Әсилатул-асрил-мухаиира. «Дэрун- 
нил» баспасы. 2002 ж.
25.  Махмуд  Хамди  Закзуқ,  Хақайқул-Ислам  фи 
муажаһати 
шубуһаатил-мушаккикин, 
Кайр 
каласы, 
Мажлисул-ағла ли шуунил-Исламия. 2004 ж.
26.  Мехмет  Айдын,  Мусбет  илим  ве  Аллаһ.  Шамил 
иайыневі. Станбул,  1976 ж.
27.  Муслим,  Эбул-Хусайн  ибн  Хажжаж.  Эс-Сахих, 
Байрут.
28. Мустафа Зарқа, Фәтәэуа.  «Дарул-калам» баспасы, 
Димашқ. 2001  ж.
371

ИМАНИ ГҮЛ
29.  Мустафа  Сайдул-Хан,  Мухиддин  диб-мусту,  Эл- 
акидатул-Исламия.  Дарул-Кэлимут-таййб,  Дару  ибни 
Кэсир, Байрут,  1996 ж.
30.  Муқағали  шығармалары,  «Жалын»  баспасы,  Ал­
маты,  2001 ж.
31.  Мухаммед Абдул-Ғани  Ибраһим Халил,  Саддул- 
фажуа  уэссулма  байнал-ихуати  уэл-умма.  Сауд  Арабия, 
Эл-Мадинатул-мунаууара.
32. Мухаммед Гимара, «Хира» журналы, №1,2005 ж, 
Каир қаласы.
33.  Сайд Хауа, Аллаһ. Дэрус-Сэлам, Египет,  1998 ж.
34.  Сафвет  Сених,  Шубһелер  үзерине.  «Т.Ө.В.»  ба­
спасы, Измир,  1988 ж.
35.  Уәһбатуз-Зухайли,  әт-Тафсирул-мунир.  Димашқ, 
«Дэрул-фикр» баспасы,  2003 ж.
36. Һейет, Мүслұман Илим Өнжулери. Стамбул, 2005 ж.
37. Чарльз Дарвин,  Турлерин көкені. Онур Иайынла- 
ры,  Анкара 1996.
38.  Шабан  Дөген,  Муслүман  илим  Өнжүлери  анси- 
клопедиси. Стамбул,  1984 ж.
39. Шәкәрім, Өлевдер мен поэмалар,  139-бет. Жалын 
баспасы, Алматы  1988 ж.
372

жүктеу/скачать 8,77 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: