км алсақ 8g (2уJR)  ■ һ -   -

Соны мен, бақылау пункт! мен геоид аралыгындагы аралық қаоаты - 
ның өсерін азайту үшін арнайы түзету енгізілуі қажет.
Аралық қабат  ушін тузету енгізу және  Буге редукцимсы.
  Бақылау 
нүктесі мен геоид беткейі аралығында орналасқан массалардың әсері, 
аралық қабат үшін түзету арқылы ескеріледі.  Бүл қабатгьщ әсерін
тартылыс потенциалының бірінші туындысымен есептеуге болады.
U  ( х ,  у
, 
z ) =  
k o
 
J
------j—  
d
 £ 
d  
T] 
d  C,
 
,
■ o r
мүндағы 
tj
 — айнымалы шамалар 
жоне ті  бойынша интеграл 
шектері ±оо, £ бойынша 0-ден й-қа дейін).
Осы интегралды  шешу нәтижесіңде
8g =2л/:аЛ=0,0419о/г 
(3.27)
мүнда 
a —
 аралық қабат жыныстарының тығыздығы.
Аралық қабат өсері 
В
 нүктесіндегі (3.7-сурет) ауырлық күші шама- 
сын өсіретін болғандықтан, ол өлшентен ауырлық күшінен алынып 
тасталады.  Сонымен, біріңғай ауадағы және аралық қабат түзетулері 
қосындысы 
Буге редукциясы
 деп аталады. Ал, ауырлық күшінің Буте 
редукциясын пайдалану арқылы табылған аномалиясын 
Буге анома- 
лиясы
 деп атайды
AgB *  g - Үо+  (0,3086 -  0,0419о) 
һ
 
(3,28)
Осы 
Ags
 аномалиясын есептеуде аралық қабат тығыздығының (о) 
мөнін дүрыс анықтаудың орны айрықша.  Егер,  есептеу барысында 
аралық қабат тығыздығы жыныстардың орташа тығыздығынан өте аз 
болса, онда ауырлық күшінің аномалиясы бірі ңғай ауадагы аномалия 
сияқты жер бедерінің әсеріне сәйкес, ал аса жоғары болса -  онда кері- 
сінше болады.
Гравиметриялық карталар түрғызу барысында аралық қабат тығыз- 
дығы 2,67 
г/см'1
 деп алынады. Жер шарының көпшілік аудандары үшін 
бүл шама адцеқайда жогары. Сондықтан 1955 жыдцан бастап бүрынғы 
КСРО  аймағында  аралық  қабат тығыздығының  мөні  2,3 
г/см 1
  деп 
алуға келісілген. Бүл шама шөгінді тау жыныстары нан қүралған аудан- 
дарга сөйкес келеді, ал басқа аудандар үшін аралық қабат тығыздьггы 
төжірибелік зерттеулер арқылы анықталу қажет.
Прея редукциясы. Бүл редукцияның негізгі мақсаты — жер бетінде 
өлшенген ауырлық күшін геоид беткейіне келтіру. Мүндай түзетулер
жер астында немесе су астында өлшенген ауырлық күші мәндеріне 
енгізіледі. 
*
Бүл түзету біріңғай ауадағы түзетуден аралық қабат үшін түзетудің 
екі есе өсерін (мвнін) алып тасгау арқылы анықталады. Мүның себебі,
74

жағдайда
ауырлық  күшін  өсіреді
нүктесінен
болса (бақылау нүктесі су бетінде) ауырлық күші азаяды.
Ag
п
 =0,3086 
һ
 -2- 0,0419о 
һ
 
(3.29)
Айта кететін жойт, 2  0,0419о 
һ
 мөні біркелкі сфералық қабатгың бе­
лице жаткан нүкгенің таргылысьша тең. Мүңдай қабаттьщ жердің ішкі 
нүктелеріне  әсері  0-ге  тең,  өйткені  су  бетіндегі  бақылау  пуктінен 
жоғары жатқан қабатгың тартылыс өсерін ескереді. Олай болса, Прея 
түзетуі бақылау пункгінің жердің ішіне қарай жылжу барысындағы 
ауырлық күші өзгерісін сипаттайды.
пайдалынуға болады
қабаттың орташа тығыздығын
тереңдікте (шахтада) ауырлық күші олшенген болса, онда
о =(0,3086 
һ  -
 Ag)/ (0,3086 
һ
),
юукда Ag -
айырмасы.
(3.30)
шахтада өлшенгеи ауырлық күштерінің
ауырлық  күшінің  аномалиясы. 
Мұхит 
дің  физикалық  беткейімен  сөйкес  к
айтгық. Егер гравиметриялық өлшеулер геоид беткейіңце (су үстіңде) 
жүргізілсе, онда ауырлық күшінің өлшенген және қалыпты мендерінің 
айырымы 
Ag =g 
-ү0 біріңғай ауадағы аномалияға тең болады.
немесе теңіздерде гравиметриялық олшемдер су бегіңде, 
су ішінде ондаған метр тереңдікте (сүңгуір қайықтарда жүргізілетін 
тусірімдер) немесе су түбінде жүргізілуі мүмкін. Егер гравиметрмен 
олшем су үстінде (су бетінен жоғары) жүргізілсе, оңца өлшенген ауыр- 
лык күші мөнін су бетіне келтіру үшін  биіктік үшін түзету (біріңғай 
ауадағы редукция) енгізіледі. Ал, егер аспап су бетінен томен орна- 
ласса, онда су беті мен бақылау нүктесі аралығыңдағы су қабатының 
тартылысын ескеру үшін Прея 
түзетуі
 енгізіледі. Бүл жағдайда ауырлық 
күішнің аномалиясы:
мүндагы
^вбір.ауа 
8   1 7(1
аспаптың тереңі
O8380gA
(3.31)
немесе мүхит суының тығыз
дығы (1,03 г/см5). Олай болса Прея аномалиясы
Agn”  g - ү0~ 0,222A. 
(3.32)
Әдетге, мүхит немесе теңіз айдындарын зерттеуде біріңғай ауадағы 
аномалиясына аралык қабат үпгін түзету енгізу арқылы Буге аномалиясы 
табылады. Аралық қабат қалыңдығы ретінде бақылау нүктесіндегі су 
тереңдігі альшса, оның  тығыздыгы жер қыртысы тыгыздығы мен теңіз 
суы тығыздығының айьфымына тең.  Сонымен, бүл түзету мүхитга
75

тығыа
талтъірып*, су тығыздығын жер қыртыс
Шьщдығында, мұвдай аномалия Буге аномалиясына дөл келмейді 
Өйткені, мүхитгарда геоидтан жоғары орналасқан массалар жоқ. Олак
болса,  аралық  қабат  үшін  түзету  0-ге  тең,  яғни  Буге 
аномалиясн 
мұхитта бірщғай ауадагы аномалияға тең.  Сондықтан мүхиттар мёя 
теңіздерде Буге аномалиясы деп шартты түрде ғана айтуға болады. 
Осы Буге аномалиясы төмеңдегі формулалармен есептелінеді:
-  өлшеу су үстіндегі кемеде жүргізіледі (теңіз денгейінен жоғапыУ
Agб=8-Үо " 
V’
0,0419 (о -  1,03)#, 
(3.33)
мүңцаіыЛп -  аспаптың (гравиметрдің) су деңгейінен биікгігі; # -  теңіз 
тереңдіп, 
м ',а —
 жер қыртысының тығыздығы. 
jj
-  өлшеу теңіз деңгейінен төмен жүргізіледі; 
'Я
ДВБ 
~  
-  У0-
 0,222
һ  +
 0,0419 
(о
 -  1,03)# 
(3.34)
-  өлшеу су түбінде жургізіледі (
Һ-Н )\
 
Я
д
^
б
 =  8 - Үо “   (°»265  +  0,0419а)#, 
(3.35)
Қажет болтан жагдайда су түбінің бедері үшін түзеіу енгізілуі керек. 
Бүл түзеіу нөтижесінде су түбіндегі бакылау нүктесінің нроенщясы
арқылы өтепн деңгейден жогары немесе томен орналасқан арш қ немесе 
кем массалар өсері ескеріледі. 
||
тузету.
 Алдымен айта кететін жәйт, 
жер бедерінің төмендеуі (бақылау пунктінен төмен орналасқан мае-
салардың  жетіспеуі)  немесе  кетерілуі  (бақылау  пунктінен  жоғары
орналасқан: массалардың аргыга) өлшенеіін ауырлық күшінің шамасын
азайтады. Шыңдығынд а, бақылау нүктесінен жоғары орналасқан мас­
салар тж бағытталған тартылыс күшін тудырып, бақылау нунктінде
ауырлық күшін азайтады. Ал, бақылау нүктесі деңгейінен төмен орна- 
ласқан массалардың кемшілігі де ауырлық күшін азайтады. Соңдықтан 
да, жер бедері өсері үшін түзету әр уақытга оң таңбалы болады. 
J
оңіректегі жер бедерінің гравитациялық өсерін анықтау үшін жер
оедері қарапайым геометриялық денелермен ауыстырылып, бүл өсер 
аналитикалық формулалар арқылы есептелінеді. Одетге, бақыдау пунк-
тшқоршаған төңірекп ценггрі бақылау пунктіңце орналасқан шеңберлер 
^ е с ім е н  жөне тарамдалған түзулермен бшгінген бірнеше шығыршык 
секторларға бөлінеді. Жер бедерінің өрбір сектордагы өсері биіктігі
пункпнщ биіІсгігіне тең кисықсызықты призманың өсерімен 
а^лстырылып, аналитикалық формулалар арқылы есегггелінеді. Осылай 
анықталган  өрбір  сектордың  өсерін  бір-бірімен  қосу  арқылы  жер
бедерінің өсерін табуға болады. 
Р
76

у
3.8-сурет.
  Жер  бедерінін  ауырлық  күшіне  өсері
Геофизикалық пракгикада агалған топографикалық түзетуді енгізу 
ушіх арнайы кестслер, палеткалар мен номограммалар пайдаланылады 
Кейінгі кезде, жер бедері өсерін анықтау үшін аэрофотографиялық
материалдар  кеңінен  қодданылуда.  Бүл  өдістің артықшылығы  жер 
бстінде  жүргіэілетін  күрделі  геодезиялық  жүмыстардан  қүтқарып, 
енгізілетін түзстулерді  автоматтандыруға  мүмкіндік береді.  Әдістін
мағынасы мынада. 
. . .  
.  « п
0  
жөне 
0.
 екі нүкгесінен жер бедері суретке түсірілді делік 
(
і
.
у
-
сурет). Жер бетіндегі 
А}
 нүктесінен түсіру биіктігі 
Н
 биікгікге орна- 
ласқан, 
ал 
А.
  нүктесінен  0 ,0 , кесіндісі 
ф
, 
бүрьпппен көрінеді.  Егер
О 0
  кесіңцісі 
А,
 нүкгесіне жақын орналасқан 
нүктесінен бақьшанса 
(v4, нүкггесіне қарағанда биіктік айырымы 
АН),
 овда кесіндінің көріну
бүрышы ф2 = ф,± Аф.
3.9-сурет.
  АэрофототүсірЦ
көмегімен  жер 
і 
бедерінің  өсерін  анықтау;
77

Бүл жағдайда 
.JH
(Н  ± А Н ) / Л
 =  (ф,± Аф)/ф 
(3.36)
немесе 
Я
А Л
 —//(Аф)/ф,)—ААф. 
Щ
Сонымен,  екі  нүктеден  түсірілген  аэрофоіотүсірім  көмегімен 
(түсірім  биіктігі  белгілі  болу керек) 
К
 және  Аф  мәндерін  анықтап, 
сонан кейін 
AH-ты
 табуға болады. Бүл процесті автоматгындыру үшііі 
үшаққа қондырылған арнайы стереометр жөне оған қосымша қондыр- 
ғылар қодданылады. Тәжірибелер нөтижелерін талдай келе, тогюгра- 
фиялық түсірімнің нақтылығы (0,02 -ь0,05)-10 5 м /с2 болу үшін аэро- 
фототүсірімнің масштабы 1:14000 — 1:35000 аралығында болу керекгігі 
анықталып отыр. 
■
■
 
J
Айта кететін жөйт, топографиялық түзетуді есептуде, түзету снгізі- 
легін төңіректің шекарасын анықтау қажет. Ол үшін алдымен төмеңдегі 
формуламен гравитадшшық әсердің шамасы анықталады 
|
Ag-> =  (jcko/4) 
(h2/ r j
 
(3.37)
Осы  Д&о  шамасына өр түрлі мендер бере отырып жене топокарга 
бойынша 
Һ
 (жер бедерінің бақылау пунктінен орташа артық биіктігі) 
мәнін анықтап, 
гт
 радиусы есептелінеді. Әдетте, бүл ради>'стың шамасы 
Ag, мені бірқалыпты озгермеген жағдайға жеткен қашықтықка тең.
3.4  Ауырлық  күшін  елшеудіц  мақсаттары 
' 
мен  тәсілдері 
|
. 
V
Қазіргі жыл сайын  жер шарында ер түрлі жағдайларда (қүрлықта, 
теңізде, шахтада, үңғымада) ауырлық күшінің мендері жүз мыңдағаи 
рет алшенеді. Гравимеіриялық олшемдердің мүндай кең таралуы, атар- 
дың ғылым мен техника салаларында аса қажеттілігіне жене де осы 
салалардың дамуына сейкес  ауырлық күшін пайдалану  ерісінің де 
кеңеюіне байланысты. 
J
Жер бетінде ауырлық күшінің таралу заңцылығын білу Жер фиг>М 
расын зерттейтін геодезия ғылым саласы үшін ете қажетті. Ойткені, 
жердің сығылуы туралы деректерді градустық өлшемдерге қарағанда 
гравиметриялық меліметгер арқылы табу, алдеқайда оңайға түседі.
Гравиметриялық деректер жердің жасанды серіктерін (спугниктерін) 
үшыруда ете қажет, өйткені спутник орбитасын нақты есептеу үшін 
жер бетіндегі ауырлық күшінің  таралу зандылыгын білу қажет.
Ауырлық  күшінің  абсолюттік  мәнін  білудің  метрология  ғылым 
саласы  үшін  маңызы  зор.  Экватордағы  ауырлық күшінің  түрақты 
болуына байланысты, ол  ер түрлі стандарттар жасау үшін және механи-
78

f  калық, магниттік, электрлік күштердің өлшем бірлігін белгілеу үшін 
ere кажет.
Жер бетінде, ең болмаса бір нүкгеде ауырлық күшінің абсолютгік 
I  менін білу -  жср шарындағы гравиметриялық өлшем нөтижелерін бір
I  абсолюттік  жүйеге  келтіру  үшін,  аурылық  күшінің  баяу  өзгерісін 
І  ЖӘне сйшң қалыпты таралу формуласының параметрлерін анықтау
үшін қажет.
! 
Ауырлық кушін  өашеу әдістерінің турлері.
 Ауырлық күшін өлшеу 
әдістері 
динамикальіқ
 жөне 
статикалық
 болып екіге бөлінеді.
I  
Динамикалық
  деп  ауырлық  күші  өсерінен  дененің  қозғалысын 
I  
бийқау арқылы өлшеуге негізделген өдістерді айтады. Өлшенетін пара­
метр  -  дененің белгілі бір қалыптан (күйден) екінші бір күйге ауысу
уакыты болады.
Статикалық
 деп ауырлық күші мен оны теңестіретін күштердің 
әсерінен дененің тепе-теңдік жағдайының өзгерісін елшейтін өдістерді 
айтады. Өлшенетін параметр -  түрақты массасы бар дененің үзындық 
немесе бүрыштық ьпысуы. Ауырылық күшін теңестіру үшін өр түрлі
күштерді пайдалануға болады. Қазіргі статикалық аспаптарда теңестіру
күші ретінде қатгы дененің (серіппенің, желінің, мембрананың жөне 
т.б.) серпімділік қасиетгері пайдаланылады.
Ауырлық күшін динамикалық өдістермен өлшеу кезінде томенде- 
гідей физикалық қүбылыстар жиі қолданылады:
1. Ауырлық күші әсерінен маятниктің тербелісі.
2. Ауьфлық күші жөне оғаң қарсы бағытталған серпімділік күші 
өсерінен серпімді маятник тербелісі.
3. Дененің еркін түсуі.
4. Түракты массамен бірге керіліп іліп қойган ішектің (желінің)
тербелісі.
Ауырлық күіш 
абсолют тік
 жене 
салыстцрмалы
 түрлерде өлшенеді. 
Абсолюттік өлшеу барысында бақылау пунктінде ауырлық күшінің 
толық мәні анықталады. Өлшенетін параметр — уақыт және түзу сызық 
бойымен елшенетін ара қашықтық; мәселен, маятниктің үзындыгы 
немесе дененің еркін түсу барысындағы жолдың үзындығы. Ал, салыс- 
тырмалы  өлшеу барысында  ауырлық  күшінін  бақылау пункті  мен 
негізгі пункт аралығындағы өсімшесі анықталады.
Ауырлық күшін динамикалық әдістермен анықтау да 
абсолюттік 
және 
салыстырмалы
 болып бөлінеді, ал статикалық — тек қана салыс- 
тырмалы түрде алшенеді.
79

Ауырлық күшін динамикалық принциптермен анықтайтьш грави- 
метрлер динамикалық, ал статикалық принциптермен -  статикалык. 
гравиметрлер деп аталады. 
1
Динамикалық өдістер арасында көп жьщдар бойы кең тараған маят- 
никтің еркін тербелісін өлшеуге негізделген маятникті өдіс бар. Басқа 
динамикалық аспаптар кейін (30-шы, 50-пгі жылдары) пайда болды.
Огатикалық әдістер ерте кеэден белгілі болганымен, арнайы аспаптар 
кейіннен (30-шы жылдары) шыға бастады. Қазірде статикалық аспаптар 
ауьфлық күшін салыстырмалы түрде анықтаудың негізін қүрайды.
Айта кететін жөйт, өлшенетін іравитациялық аномалия мөлшсрі өте 
аз, олар ауырлық кушінің толық мөнінің ІО М О 5 шамасын құрайды. 
Сондықтан оларды өлшеу үшін жоғаргы дөлдік қажет. Қазірде, грави- 
барлау зерттеулері  өте сезімтал аспаптармен жабдықталған,  оларьщ
көмегімен ауырлық күші толық мөнінің тіпті 
п
 • 108 бөлігін өлшеуге 
мүмкіндік бар. 
I
Ауырлық  күшін динамикалық өдістермен  влшеу.  Ауырлық  күшін 
өлшеуде динамикалық едістердің ішінде көп жылдар бойы маятникті 
төсіл басты орын алып кедді (маятник деп горизонталь өсті айнала 
еркін тербелетін қатгы денені айтады).
Маятникті тәсіл.
 Математикалық жене физикалық маятниктердің 
тербеліс теория сы арнайы окулықтарда қарастырылған /Миронов, 1980/, 
оларга тоқталудың қажеті жоқ деп ойлаймыз. Маятникті аспап көмегі- 
мен ауырльіқ күшінің абсолю т жөне салыстырмалы мәндерін өлшеуге 
болады.  Бұл анықтаулар  физикалық маятник периодыньщ 
Т
 еркін 
түсу үдеуімен байлг---------------| ---------  
1 J  
'  4 Г Я
L —
 Маятниктің келтірілген үзындығы.
Бүл төсілде маятниктің  тербеліс периоды мен келтірілген ұзыңцығын 
аса жогары нақтылықпен ашпену керек. (3.38) формул аға сөйкес 
g
 мәнін
1 
мГл
 нақтылықпен анықтау үшін маятниктің тербеліс периоды 10 6с- 
тен, ал келтірілген үзындық 1 мкм-ден жоғары далдікпен өлшену қажет.
Ауырлық күшінің абсолютті мөнін елшеу үшін айналмалы маят- 
никтер пайдаланыл ады. Олармен жүмыс істеу өте қол айсыз, сондықтан 
да мүндай бақьілаулар ірі стационарлық обе ерваторияларда жүргізіледі.
Айналмалы маятниктің оргақ нүктеден өтетін, бір-бірімен параллель 
екі тербеліс өсі бар. Бүл остерде маятник кезекпен тербелісте болады. 
Алғавиқы айналмалы  маятник 1818 жылы қүрастырылған. Сол кезден
XIX  ғасырга  дейін  мүндай  маятниктің  бірнеше  түрлері  жасалып 
шыгарылды. Олардың көмегімен жер шарының көптеген  нүктесінде
(3.38)
80

аумрлык кушінің абсолютгік мәні өлшенді. Дегенмен, осы мендердің 
барлыгының нақтылығы бірдей деп айту қиын.
Жер бетіндегі ең болмағанда бір нүктедс ауырлық күшінің абсо- 
люттік мөнін  міндетті түрде  білу өте  қажет.  Қазірде  мүндай  нүкте 
Потсдам геодезиялық институтында орналасқан. Осы Потсдам пунктіне 
дүниежүзі гравиметр иялы қ түсірімдер нөтижесі келтіріледі. Бүл пункт- 
геіі 1898—1904 жылдары айналмалы маяпіиктер көмегімен анмқталган 
ауырлық күшінің мөні (потсдамдық):
g
 =  (981274 ± 3)  -10 s 
м /с1
Бүл шама маятникгі аспап үшін нақтылыгы жогары болып саналады.
Ауырлық күшінің  абсолютгік мәнін анықгау барлық жсрде мүмкін 
емес. Сонымен қатар, ауырлық күшінің жер бетіндегі таралу зандылы- 
гын анықтауда салыстырмалы өлшемдер ыңғайлы болады. Сондықтан 
да, срте кезден бастап салыстырмалы өлшемдер үніін маятники аспашар
қолданылған
пунктге бір маятники
аспаппен өлшеулер жүргізіп, солардьщ айырмасын табуда.
Маягникгі тәсілмен ауырлык кушінің салысгьфмалы мөнін анықгау 
үшін  маятник тербелісінің  периодын  екі  нүктеде  (пунктте)  өлшеу 
жеткілікті болады.  Екі  пунктте өлшенетін тербеліс периодтарын 
Т{ 
жене 
Т
 деп алсақ, онда (3.38) формуласын дифференциалдау арқылы
dg
(ІТ
~8я 
іЩЩ
Ч
т
(3.39)
ягни
ГО/Г,
2gAT IT  Щ
 - 2 g , ( T 2  -  
[іі пункттегі ауьфлық күшінің абсолюттік
(3.40)
біле отырып (3.40) формула көмегімен Ag өсімшесін анықтауға болады.
Кейінгі  жылдары  маятник тербеліс  периодын  2-108  с-ке дейінп 
дөлдікпен анықтауға болатын аспап шығарылды.  Бүл аспаптармен 
аныкталатын ауырлык күшінің дөлдігі 0,1 
мГл-тг
 жетеді.
Дененің еркін гпусу төсілі.
 Маятникті төсілмен ауырлық күші мәнін 
анықтаудың дөлдігін  одан  өрі  арттыру  мүмкін  емес,  оның  өзінше 
қиыншылықтары баршылық. Сондықтан, ауырлық күнпн анықтау
далдігін арттыру үшін жаңа өдістер іздестірілген. Осындай өдістердің
бірі —
 дененің еркін түсу немесе баллистикалық принципше негізделген 
өдіс болды. Бүл әдіс дененің 
t
 уақьггында еркін түскен 
s
 жолын анық-
елген
S  1  
gt4 2
(3.41)
81

Егер дененің еркін түсу барысында / уақытында 
s
 жолын өлшеуге 
мүмкіндік  болса,  онда  төмендегі  формула  арқылы  ауырлық  күші 
есептеяінеді. 
Н
Осы принципті қолданып жасалған аспап көмегімен жер бетінде 
ауырлық күші анықтальш, олардьщ нөтижесін талдау барысында  Пот- 
сдамдағы ауырлық күшінің  абсолюттік мәні  14 •  10 5 
м /с
1-ке артык 
екендігі анықтадды. Сонымен, қазіргі Потсдамдағы ауырлық күшінің 
абсолютгік мөні 
g
 = 981  260,1  10~5 
м /с1.
 
J
Ішекті  гравиметрмен  өлшеу  төсілі.
  Бүл  төсіл  бойынша  ішекке 
ілінген салмақты зат өсерінен ішектің көдденең тербеліс жиілігі мен 
ауырлық күші арасындағы байланыс
мүңдағы 
I —
 ішек үзьгндығы; 
т —
 зат массасы; 
ах —
 сызықшқ тығызяығы.
(3.43) формуласын днфференциадцау арқылы
Сонымен,  екі пунктге  ішектің жиілігін  өлшеу арқылы Ag  мәнін 
анықтауға болады
f 0 —
 ішектің тірек жиілігі.
Ішекті гравиметрлер үңғымаларда, үшақтарда, кемелерде ауырлық 
күшін  өлшеу  үшін  пайдаланылады.  Өлшеу дөлдігі  0,05 
мГл- f
a
Бүгінгі таңда өлемде елшенген ауырлық күшінің басым  көішііліп 
салыстырмалы  түрде  анықталған.  Осы  өлшенген  салыстырмалы 
мөндерді бір жүйеге келтіру үшін (Потсдам пунктіне), ербір мемле-
кстгің өз территориясында бір немесе бірнеше арнайы гр а виметриялық
тірек пункттері болып,  олар  Потсдам пуктімен тікелей  байланыста 
болуы керек.
Ауырлық күшін статикалық өдісгермен анықтау. Ауырлық күшін сгати- 
калық  өдіспен  анықтау,  қазірде  кең  таралған  өдістердің  бірі.  Бүл 
принципке негізделіп жасалган ондаған гравиметрлердің түрлері бар.
g  =   2  s /i2
(3.42)
(3.43)

жүктеу/скачать 22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: