Досмурзин ержан

Модениеттану
бүлшық еттерін білу үшін — ол өліктерді бөлшектеп- 
кесіп біледі. Өзінің әйгілі “Адам” атты шығармасын 4- 
к ү н д е о й ы п -ш ы ғ а р а д ы . Б үл ш ы ға р м а с ы о н ы ң
көркемділік шеберлігінің “Ж ауһары” яғни “шедеврі” 
болып саналады. Ол “меланхолист”* шебері бола түрып 
ад ам ға — а қ ы л қ ү д а й д а н б ер іл ед і дей д і. О н ы ң
м үсіндерінде біз көбінесе адам ны ң “күн әліктерге 
түтқындалған жанның, қатты ынталығын” анықтаймыз. 
С о н ы м е н қ а т а р ол а д а м н ы ң д е н е с ін ің с ы р т қ ы
жүқалықтысын терең бағалаған сенсуалистісі* болды. 
Микеланджело Буанорротти өнердің 3 (үш) саласында 
үлы Мүсінші, сәулетшісі, бейнелеушісі, өз уақытының 
“Супержүлдызы” болды.
Мүсіншілік пластикалықты* деген түсінікпен бір- 
леседі. Мүсіндік шығармасы немесе бірнеше шығар- 
машылықтардың (мүсіндік-ансамблдің) пластикалығы- 
нақтылықты сендірумен, өмірлік шындығымен, шығар- 
маның сәйкестіктерінің келістірулерімен, бейнелік- 
идеялық ой-өрісімен, пайдаланған көркемділік бейне- 
леу қүралдарымен, көлемдік форманы модельдеумен, 
жапсырудың тәсілдерімен, — осы аталған сапалықтар- 
мен жетіледі. Бүларды ң өзі түлабойға, орталы қты
ансамбльдік топтың негізділікті ретіндегі тәніліктісінің 
көрнектілі өлшеміне жетуге көмектеседі. Пластикалықты 
деген үғы м ж ү м с а қ т ы л ы қ т ы , м а й ы с т ы л ы қ т ы , 
пластикалы қты сүлбалы қты ң (силуэттің) өлшемді- 
ліктісінің және іш тейлік толықтылығын, көлемнің, 
форманың, нысанның, толық өлшемділігін қамтиды. 
Бүнысымен қатар бүл үғым декоративтік-қолтаңбалық 
өнердің және монументалдық-көркемділік шығарма- 
ларының, көркемділік-бейнелік сапалықтарын бағалауға 
пайдаланады.
95

Мәдениеттану
Мүсіндегі пластикалық деген үғым кең мағыналықта
— кө р н ек тіл іктін і, үй лесім діліктіні, қозғалы сты ң, 
формалардың, сызықтардың әдемілігін қамтиды.
Мүсінде композиция* деген үғым орын алады. Ком- 
позицияның мүсіндегі ең басты негізділі есебі, мағы- 
налығы, бүл шығарманың идеясының негізділі ойын 
белгілеу, ш ы ғарм аны ң әрбір бөлігі өзіне арналған 
орынын иемденуін көрсету.
Мүсінде тағы бір үғым бүл рельеф* — (бедер). Бедер
— мүсіннің негізділікті түрлерінің бірі. Бүнда барлық 
бейнелеу көлемділіктердің, айдынның жалпақтылықтың 
үстінде ш ығып түрулары ны ң көм егімен жасалады. 
Анықталған маңыздылықта бедер шеңберлік мүсінге 
қар ам а-қ ай ш ы л ы қ ты бітім ділік нем есе өрнектілік 
бейнелеу ж ал п ақ ты л ы қ та (плита түрінде) тастан, 
топырақтан, темірден, жапсырумен, оюмен, шеккінің 
көмегімен орындалады.
Мүсіннің тәсілі өзінділікті күрделі болады. Бейнелеу 
өнерімен салыстырғанда, бүнда туынгердің жүмысымен 
қатар (жапсыру, ою, кесу) маңыздылықты орынды — 
қ о л ө н ер ш іл ер д ің , м ү сін ш іл ер д ің ж ән е м үсін д ілік 
технологияларының* шеберлерінің еңбектері алады. 
Бейнелеу өнерімен қатар, м үсін-мүсінш ілік барлық 
халықтарда, тіпті барлық уақыттарда кең таратылган.
Антикалық бейнелеу өнерінде, мүсінге жетекшілікті 
рөлі беріледі. Г ректілік м әден и етп ен ш ы ғары лы п 
қалы птасқан, түлғаның үйлесімді дамыған идеалы,* 
антикалық мүсінде ең жарықтылы, көрнектілі көрінісіне 
ие болады. Готикалық* өнерде м ү сін н ің рөлі өте 
маңыздылығына жетеді. М үсін сәулеттілікті “адам- 
дылықтайды” және сәулеттіліктің рухани қанықтығын 
күшейтеді.

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: