Досмурзин ержан
жүктеу/скачать 8,45 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Микеланджело Буонаротти*
- Микеланджело Буанорротти
| торстар* — Апполондар* — екіншіден әйелдер мүсіні
Коралар* (грек тілінде “кора” аудармада дева — қыз) - үшіншіден Храмдық* мүсіні — үстілікті ойылымдар — яғни рельефтер. Грециялы қ мүсін бүл негізінде жас-жауынгерлік мүсіні. Бүнда көбінесе оның денелік күші көрсетіледі. Кәрілік, балалық шақ, денелік жагынан жантүршігерлік көрінісі бар адамдар, мүсінде орын алмайды. Денелік күш-қуат рухани күш-қуатпен бірлікті бейнеленеді. Осы бірлікте көбінесе жалаңаш мүсіндерді көп көреміз. Грециялық мүсін өзінің бастауын стадиондардан алады десек артық емес. Грециялық мүсінде бірлікті идеясы — ойы ең тартымдылықты болып келеді. Бүнда біз д е н е н ің б а р л ы қ б ө л ш е к т е р ін ің е р к ін д іл ік т і бейнелеуін анықтаймыз. И талиянды қ мүсінші Микеланджело Буонаротти* (1476—1564) адамды әлем жаратылысының тең ортасы ретінде санады. Ол өзінің адам денесін мүсіндеуде, шеберлігін одан әрі жогарылатып, аса жетістіктерге жетеді. Ол адамның бүлшық еттерінің барлық қозғалыстарын, дененің сезім- ділік қозғалыстарын көріп-оқып-танып біледі. Адамның 94 Модениеттану бүлшық еттерін білу үшін — ол өліктерді бөлшектеп- кесіп біледі. Өзінің әйгілі “Адам” атты шығармасын 4- к ү н д е о й ы п -ш ы ғ а р а д ы . Б үл ш ы ға р м а с ы о н ы ң көркемділік шеберлігінің “Ж ауһары” яғни “шедеврі” болып саналады. Ол “меланхолист”* шебері бола түрып ад ам ға — а қ ы л қ ү д а й д а н б ер іл ед і дей д і. О н ы ң м үсіндерінде біз көбінесе адам ны ң “күн әліктерге түтқындалған жанның, қатты ынталығын” анықтаймыз. С о н ы м е н қ а т а р ол а д а м н ы ң д е н е с ін ің с ы р т қ ы жүқалықтысын терең бағалаған сенсуалистісі* болды. Микеланджело Буанорротти өнердің 3 (үш) саласында үлы Мүсінші, сәулетшісі, бейнелеушісі, өз уақытының “Супержүлдызы” болды. Мүсіншілік пластикалықты* деген түсінікпен бір- леседі. Мүсіндік шығармасы немесе бірнеше шығар- машылықтардың (мүсіндік-ансамблдің) пластикалығы- нақтылықты сендірумен, өмірлік шындығымен, шығар- маның сәйкестіктерінің келістірулерімен, бейнелік- идеялық ой-өрісімен, пайдаланған көркемділік бейне- леу қүралдарымен, көлемдік форманы модельдеумен, жапсырудың тәсілдерімен, — осы аталған сапалықтар- мен жетіледі. Бүларды ң өзі түлабойға, орталы қты ансамбльдік топтың негізділікті ретіндегі тәніліктісінің көрнектілі өлшеміне жетуге көмектеседі. Пластикалықты деген үғы м ж ү м с а қ т ы л ы қ т ы , м а й ы с т ы л ы қ т ы , пластикалы қты сүлбалы қты ң (силуэттің) өлшемді- ліктісінің және іш тейлік толықтылығын, көлемнің, форманың, нысанның, толық өлшемділігін қамтиды. Бүнысымен қатар бүл үғым декоративтік-қолтаңбалық өнердің және монументалдық-көркемділік шығарма- ларының, көркемділік-бейнелік сапалықтарын бағалауға пайдаланады. 95 Мәдениеттану Мүсіндегі пластикалық деген үғым кең мағыналықта — кө р н ек тіл іктін і, үй лесім діліктіні, қозғалы сты ң, формалардың, сызықтардың әдемілігін қамтиды. Мүсінде композиция* деген үғым орын алады. Ком- позицияның мүсіндегі ең басты негізділі есебі, мағы- налығы, бүл шығарманың идеясының негізділі ойын белгілеу, ш ы ғарм аны ң әрбір бөлігі өзіне арналған орынын иемденуін көрсету. Мүсінде тағы бір үғым бүл рельеф* — (бедер). Бедер — мүсіннің негізділікті түрлерінің бірі. Бүнда барлық бейнелеу көлемділіктердің, айдынның жалпақтылықтың үстінде ш ығып түрулары ны ң көм егімен жасалады. Анықталған маңыздылықта бедер шеңберлік мүсінге қар ам а-қ ай ш ы л ы қ ты бітім ділік нем есе өрнектілік бейнелеу ж ал п ақ ты л ы қ та (плита түрінде) тастан, топырақтан, темірден, жапсырумен, оюмен, шеккінің көмегімен орындалады. Мүсіннің тәсілі өзінділікті күрделі болады. Бейнелеу өнерімен салыстырғанда, бүнда туынгердің жүмысымен қатар (жапсыру, ою, кесу) маңыздылықты орынды — қ о л ө н ер ш іл ер д ің , м ү сін ш іл ер д ің ж ән е м үсін д ілік технологияларының* шеберлерінің еңбектері алады. Бейнелеу өнерімен қатар, м үсін-мүсінш ілік барлық халықтарда, тіпті барлық уақыттарда кең таратылган. Антикалық бейнелеу өнерінде, мүсінге жетекшілікті рөлі беріледі. Г ректілік м әден и етп ен ш ы ғары лы п қалы птасқан, түлғаның үйлесімді дамыған идеалы,* антикалық мүсінде ең жарықтылы, көрнектілі көрінісіне ие болады. Готикалық* өнерде м ү сін н ің рөлі өте маңыздылығына жетеді. М үсін сәулеттілікті “адам- дылықтайды” және сәулеттіліктің рухани қанықтығын күшейтеді. жүктеу/скачать 8,45 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|