Досмурзин ержан

Мәдениеттану
аз білінетін бөліктер, күтпеген ашуларға, жетістіктерге 
әкеледі. М ысалы үш ін; өздеріңізге белгілі джинсы 
шалбарлардың қалталарының бүрыштарына қатырылған 
қ а т ы р ғ ы ш т а р
(з а к е л п к а л а р ) 
“ Ьеуі 
8 ігаи § 8 ” 
компаниясының маркасын, әлемге ең белгілі атағын 
әкелді.
С ән саласы барған сайын, бос уақытты өткізуге 
(демалыс үшін, спорт үшін) арналған киімдерге бағдар- 
ланады. Аэробикалық гимнастиканың және спорттың 
басқа түрлерінің таратуларына байланысты Джоггинг- 
тер* костюмдерінің қажеттілігі пайда болды. Бүл костюм- 
дерді спортпен қатар, күнделікті шығуға да пайда- 
ланылады. С ән толы қ айтқанда, әрқаш анда жасты- 
лы қты қ және кәусарлықтың әсерліктігіне үмтылады. 
Сән жасартуды қалайды. Антропологтардың* дәлелдеуі 
бойынша - кейбір қарапайымдылықты тайпаларында, 
(таңбалар, қал жасау, өрнектер) әшекейленуге ғана емес, 
сонымен қатар, әжімдерді жасыру үшін жасалған. Бун­
да Сәннің мәні — өзгеру, жастардың өмірінің шымыр- 
лықты екпініне жақын болу. Карл Ясперске* оралсақ: 
“Сәнде адам өзінің жекедаралықты, шиеленісті сезім- 
дерінің іздеулерін көріп, ілесіп сыртқа шығарғысы келеді”.
Сәнде-сәнді киімді сәнділі кестемен әшекейлеу, өте 
кең таратылған. Үзақтылы ертелікті уақытта, тоқыма- 
шылықтың келуіне шейін, маталарды түрлі-түсті ою- 
өрнекпен әшекейлеу өнері кең пайдаланған. Ертелікті 
кестелерд ің үлгілері, А зи ян ы ң , Е уропан ы ң ж әне 
Американың ертелікті цивилизацияларының мәдениет- 
терінде табылған. Бүның өзі, бүл қолданбалы өнердің 
түрін, тәуелсіздікті таратылуын көрсетеді.
Әшекейлі, өрнектілі кестенің дәстүрлері, мындаған 
жылдар бойы сақталып, дамып, бүгінгі уақытқа дейін 
жетті.
132

Модениеттану
Жабдықтаулар сапалығы ретінде, әр түрлі талшық- 
тың ж іптері ж әне терілердің, боялған маталардың 
бөліктері, пайдаланылады. Б.э.дейінгі, V ғасырдағы, 
М онғолиядағы , Пазырық* төбесінде табы лған ер- 
тоқымдылық жабулары - ең ертелікті кестелері осы 
уақытқа да апарылады.
Ертелікті Орыс кестесі, XII ғасы рдан басталып 
сақталған, және В изантиялы қ өнерінің әсерлігімен 
ерекшеленеді. Бүл уақыттағы Еуропа кестесіне сызы- 
лы п-көрсетілген сүлбаларды ң экспрессиясы * және 
түрғылықтысы тән. Бүл кесте иконалық* жазудың және 
миниатюраның* әсерлігіменде келді.
П о л и х р о м д ы қ Готикалык* Кесте к ір е у к е н ің - 
тыныкенің жарықтылы бояуларымен және жебеліктік 
ою-өрнектердің әсерліктерінен пайда болды.
Орта ғасырларда кестенің тағы бір түрліктісі келеді. 
Бүл кесте “Ақпен ақтың үстінен” деген үғымды қам- 
тиды. XV—XVI ғасырдағы Венециялык ІІІілтері — 
Еуропалық кестенің гүлденуін көрсетеді. Бүл кесте, 
ілгішпен жүқалықты жіптерден істеледі. Кестелер үшін 
картондарды, Қайта-Өрлеу дәуірінің жетекші-шеберлері,
С.Ботичелли, Перуджино., ж.т.б. жасады. Осы уақыттан 
бастап, кесте ерлердің және әйелдердің салтанаттылық 
костюмдерін безендіруіндегі ең керектілі бөлшегі бола 
бастайды . С он ы м ен қатар кесте, х ал ы қ ты қ кос- 
тюмдерінде, бүл кесте, түстілік үйлесімді реңбояулары- 
ны ң лакон и зім ім ен *, 1-2-і түспен ш ектелгенім ен 
ерекшеленеді. Бүндай киім, анықталған аудан турушы- 
ларының, өзінділікті, танымалы белгілері болып келді.
Бөлектілі нысандар, мүраға берілді және жасау мүлкі 
ретіндегі қызметті атқарды.
Тек XIX ғасырдың басында, Еуропалық Ресейдің 
негізділі халықтық өнеркәсібі қалыптаса бастағанда, 
кестелік ою-өрнектер әр түрлі бола бастайды.
133

Мәдениеттану
К естен ің Т ех н и калы қ әдістері әртүрлі болады. 
Кестенін-шалмалыктык. сипалыктылык. жебеліктілік. 
ттгілтерлі-селдірліктіліх тігістерімен. айқышпен тігу, және 
т.б. әдістері болады.
Кестеде — маталар мен жіптердің әр түрліктісіде аз 
еместілікті. Дәстүрлі жібектілік. жүнділік және макталы- 
кағазды лы к жіптерден басқа, бөлектілі-ерекш елікті 
кездерде, (Мысалы; салтанатты киім тігудегі, дайындау 
барысында) алтын жіптер. іігытыра-моншактар. түтіктер, 
асыл гаухардай қымбат тастар, пайдаланылады.
Әр Сән, ерекшелікті өткенге шегіну, болашаққа ену 
ж әне уақы тты ң айнасы болып келеді. Ал С әнш і- 
Дизайнер әрі ағайыны-бәтуәгері, дәнекері. Бірақ Әр- 
Сән кіндік ата-аналарын қажетсінеді. Сән тек анықтал- 
ған өзаралықтықта мойындалып қабылданғаннан кейін, 
ол сән бола алады. Сәннің мақсаты жалпылама үстем- 
дікте, бірақ бүның өзі, оның Батысында жасырады.
С ән ш і-Д и зай н ер л ер өздерін ің С ән -С ал асы н д а, 
қандай жағдайларында болмасын, өздерінің шешім- 
ділікті іздеулерін тоқтатпаулары қажет. Сонда ғана, 
оларды ң сән -сал асы н д ағы қы зм еттіліктері ж үзеге 
асырылады.
С әнш і-Д и зай н ерлер болаш ақта косм осты лы қты
шалғай ауылдан келгендердің, Голливудтың гламурының 
сарындарында, өз істерінде пайдаланады.
Егерде эконом иканы ң қай бір бөлімі постдағда- 
рысында бола қалса, Сәнге бүл ешқашанда апарылуы 
мүмкін емес. Өйткені, Сән оз омірімен өмір сүреді.
Отырмаңыз. Сәнденіңіз. Сіздің сәнденгеніңіз өзіңізді 
жаңартқаныңыз. Өмірге әліде болса, жаңаша, жарық- 
тылы, қуаныш тылы көздеріңізбен қарап, қалы спа- 
ғаныңыз. Өзіңізді, қоғамды болашаққа қарай апарға- 
ныңыз, еңгізгеніңіз.
Егерде Сіз, Сәнге деген бірінші адымға қабілеттілі 
болсаңыз, онда келесі адымда игересіз.

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: