Боз кілемде – «Жас Барыстар»

Қазір төрткіл дүниенің төрт бұрышын-

дағы тамам жұрттың бозкілем үстіндегі 

белдесуге аңсары ауып келеді. Туған топы-

рақта да күнұзақ күрестің қыр-сырына 

қанығуды қалайтын қарадомалақ бала лар-

дың қарасы көбейді. Соңғы жылдарда 

қолға алынған «Қазақстан Барысы» жобасы 

өзінің өміршеңдігін дәлелдей түсті. Оған 

жылма-жыл қаншама балуан қаты сып, бас 

жүлдені сарапқа салып отыр. Ер те де қазе-

кем нің атағы мен абыройы кү рес тің осы 

түрі арқылы да жалпақ жұртқа жайылды. 

Бүгінгі таңда сондай жанға жа ғымды жаңа-

лыққа қайта оралып, көл-кө сір қуанышқа 

кенеліп жүрген жайымыз бар. 

Осыдан үш жыл бұрын тұсауы кесілген 

«Қазақстан Барысы» жобасын дәл қазір 

дүйім ел делебесі қоза отырып тамаша-

лайды. Бас ордамыз – Астана төрінде 

жылма-жыл өткізіліп жүрген ақтық сынға 

еліміздің түкпір-түкпірінен «сен тұр, мен 

атайын» дегендей, апайтөс балуандар жи-

налып, бір күн бойы бозкілемнің шаңын 

қағып, ұлттық күресті асқар шыңға шығар-

ды. Бұл қазақ күресі қай кезде де маңызы 

жоғары болатынын тағы бір мәрте дәлел-

дей түсті. Аталмыш алқалы аламанды 

жылма-жыл асыға күтетін ағайынның 

қатары көбейіп, оған қатысқысы келетін 

ұландардың да қатары молайып келеді. Әр 

жыл сайын жаңа есімдер ашылып, жан-

күйер лер де оларға үлкен қолдау білдіріп 

отыр. 

одан да кеңге жаятын түрі бар. Өйткені 

биыл үшінші мәрте өткізілген «Қазақстан 

Ба 

Головкиннің соңғы айқасы үздік үштікке енді

Астана уақытымен қарашаның 3-і күні 

таңертең Нью-Йорктің «Мэдиссон Сквер-

Гарден» спорт сарайында өткен Геннадий 

Головкин мен америкалық Кертис Стивенстің 

арасындағы жекпе-жек 2013 жылы тікелей 

эфирде ең көп телекөрермен жинаған 

айқастардың үздік үштігіне енді. Нақты айтсақ, 

НВО телеарнасының тегін тарату жүйесі арқылы 

жекпе-жекті орташа есеппен 1,41 миллион 

көрермен тамашалаған. Тіпті кейбір раундтарда 

көрермендерінің саны 1,566 миллион адамға 

дейін жеткен. Ал ең көп телеаудиторияны 

биылғы жылы пуэрто-риколық Мигель Отто 

мен доминикандық Делвин Родригес жинаған. 

5 қазанда өткен бұл айқасты НВО телеар-

насының тегін тарату жүйесі арқылы тікелей 

эфирден орта есеппен 1,555 миллион көрер-

мен тамашалаған. Екінші орында мексикалық 

боксшылар Хулио Сезар Чавес пен Брайан 

Вераның айқасы тұр. Жекпе-жекті әлгі телеарна 

арқылы 1,416 миллион көрермен тамаша лап-

ты.

ШАЙБАЛЫ ХОККЕЙ

Өздеріңіз білесіздер, 7-10 қараша 

арасында Еуротур додасы аясындағы 

Карьял кубогы өтеді. Төрт кубок жолындағы 

додадан тұратын Еуротур бәсекесіне Ресей, 

Чехия, Швеция және Финляндия құрама-

лары ғана қатысады. Осы төрт құраманың 

сапына шақыртылған хоккейшілерден 

басқа Құрлықтық хоккей лигасындағы 

ойыншылар аз ғана үзілісті пайдаланып, 

біраз тынығып алады. Хоккейшілер дем 

алып жатқанда, клуб басшылары мен 

бапкерлері басқа да мәселелерін шешіп 

алуды әдетке айналдырған. 

Мәселен, «Барыс» клубы осы үзіліс 

кезінде құрамын Канада қорғаушысы Кэм 

Баркермен толықтырды. Себебі біздің 

«Барыс» Құрлықтық хоккей лигасындағы 

ең көп гол соққан команда болғанымен, 

қорғанысы осалдау. «Барыс» тіпті сегіз 

қорғаушымен ойнамайды. Әр ойынға 

алты-жеті қорғаушымен шығып жүр. Бұл 

да қорғанысының төрт құбыласы тең емес 

екендігін сездіретіндей.

Енді 27 жастағы Кэм Баркер «Барыстың» 

осы бір осалдау шебін нығайта түседі деп 

сенеміз. Биыл жазда ғана команда сапына 

қосылған Майк Ландин секілді ҚХЛ 

додасына тезірек бейімделіп кетсе деп 

тілейміз.

Кэм Баркермен биылғы маусымның 

аяғына дейін келісімшарт жасалыпты. Ол 

бұған дейін Солтүстік Америкадағы Ұлттық 

хоккей лигасында шыңдалып, «Чикаго 

Блэкхокс», «Миннесота Уайлд», «Эдмонтон 

Ойлерз» және «Ванкувер Кэнакс» клубта-

ры ның сапында ойнаған. Тіпті 2005 және 

2006 жылдары өткен жасөспірімдер ара-

сындағы әлем чемпионатында Канада 

құра масының сапында жеңімпаз атанып, 

алтынмен апталыпты. 2012 жылы өз елінің 

құрамасымен Шпенглер кубогының иегері 

атанған екен.

Жасөспірімдер арасындағы екі дүркін 

әлем чемпионына енді тек «Барыс» бап-

кер лерінің сенімін ақтап, Қазақстан клубы 

жанкүйерінің сүйспеншілігіне бөлену ғана 

қалды.

Сыйлық жылына бір рет үш жеңімпазға 

тапсырылады. Оның ішінде екі сыйлық 

мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру 

мақсатында қазақ тілінде жарияланған 

материалдарға, бір сыйлық орыс тілінде 

жарияланған материалдарға белгіленген.

Үміткерлер 2013 жылдағы жұмыстарын 

мына тақырыптар бойынша тапсыруы тиіс:

1. Олимпиада ойындарының іріктеу 

сындарына, әлем және Азия чемпионат-

тарына, әлем кубоктарына, мәртебелі 

халы қаралық додаларға және Қазақстан 

біріншіліктеріне арналған жарияланымдар 

(очерктер, мақалалар, сараптамалар, те-

лет рансляциялар, телекөпірлер және т.б.)

2. Қазақстандық БАҚ-та бұқаралық 

спортты, балалар мен жасөспірімдер ара-

сын дағы спортты, мүгедектер арасындағы 

және ұлттық спорт түрлерінен спорт 

ойындарын (Спартакиадалар, турнирлер, 

Паралимпиалық ойындар, Ұлттық спорт 

түрлері фестивалі, ауыл спорты ойындары 

және т.б.) насихаттау.

3. Елімізде денешынықтыру және Спорт 

саласы бойынша проблемалар көте 

ру 

және оның шешу жолдарын көрсетіп беру.

Бердіқұл атындағы сыйлықтың лауреаты» 

деген арнайы төс белгімен марапатталып, 

диплом мен ақшалай сыйлыққа ие болады. 

Лауреаттардың есімдері еліміздегі ақпарат 

құралдарында жарияланады.

Өтініштер мен мақалалар мына мекен-

жай бойынша қабылданады: 010000, 

Астана қаласы, Сығанақ көшесі, 25 үй, 11 

қабат, Штаттағы ұлттық командалар және 

спорт резерві дирекциясының баспасөз 

қызметіне («2013 жылғы С.Бердіқұл 

атындағы байқауға» деген белгімен).

Қабылдау мерзімі – 2013 жылдың 5 

жел тоқсанына  дейін.

Әлихан ЖАППАР

Футболдан Испания чемпионатының оныншы турында «Барселона» 

мен «Реал» кездесіп, алғашқысы жеңіске жеткен (2:1). Жанкүйерлер 

арасында «Эль-классико» аталып кеткен осы екі команданың әрбір 

кездесуін әлем болып күтеді ғой. Біз де күтіп, теледидардан тамашалап 

едік. Осы ойыннан кейін «Реалдың» жеңіске жеткенін қалайтын 

фанаттар әйгілі қос команданың арасындағы матчтарда Мадрид 

клубының бәсі жоғары екенін айтып қоймады. Екеуара кездесулердің 

нақты жалпы есебін білуге бола ма?

Мейрамбек УӘЛИЕВ, Қарағанды қаласы

Шынымен де, «Реал» мен «Бар се-

лона» арасындағы кездесуде 

Корольдік клубтың жеңісі көп. Осы 

уақытқа дейін атақты қос клуб 226 

рет жолдары түйіскен. Соның 90-

ында Мадрид футболшылары жеңіс-

ке жеткен. Каталондықтарда болса, 

88 рет басым түскен. Қалған 48 ойын 

тең аяқталған. Доп айырмасы – 

380:367. Мұнда да таразы басы 

«Реалға» қарай ауып тұр.  

«Реал» тіпті 1943 жылы «Барсе-

ло наны» күйрете жеңіп, рекорд жа са-

ған. Испания кубогының жартылай 

финалында Корольдік клуб Катало ния 

командасының қақпасына 11 доп 

соғып, 11:1 есебімен күйрете жеңген. 

Ал 26 қазан күні өткен «Эль-клас-

сикода» Каталония клубының жолы 

болды. Алаң иелері сапынан Брази-

лиядан биыл ғана Испания бірін-

шілігіне ауысқан Неймар есеп ашты. 

Екінші кезеңде Чили шабуылшысы 

Алексис Санчес таблодағы есепті 

еселей түсті. Төреші қосқан қосымша 

минутта Хесе Родригес бір доппен 

есеп айырмасын қысқартты. Қоры-

тын ды есеп – 2:1.

бан бай ауылы) турнир өтіп, соған бардық. 

Ол кезде бірінші сыныптамын. Салмағым 

небәрі – 22 келі. Ұйымдастырушылар «бұл 

– әлі кішкентай бала. Турнирге қатыстырмай-

мыз» деп шу шығармасы бар ма. Жылап 

тұрып алғаннан кейін ақыры өзімнен ауыр 

салмақтағы балаларға қарсы жұдырықтас-

ты рып қойды. Содан не керек, ұтылып 

қалдым. Сол ауылдың орыс баласынан 

оңбай таяқ жедім. Өзіміздің ауылда орыс 

жоқ, олар 

дың қандай болатынын да 

білмеген мін. Жеңіліп қалған соң намысқа 

булығып әбден жыладым. Бойымда кек 

пайда болды. Ауылға барып апамның 

айран, сү тін ішіп, жаттығуды бұрынғыдан 

да кү шейт тім. Содан үшінші сыныбымда 

әлгі ауылда турнир өтіп, қайта бардық. 

Салма ғым артқан, бойым аздап өскен. 

Жаңағы орыс бала екеуміз бір салмақта 

екенбіз. Финалда кездестік. Қалай жұды-

рықтас қа нымды білмеймін, әйтеуір жек-

пе-жек біткен соң өзіме келдім. Қарасам, 

анау баланың көзі көгеріп, мұрнынан 

тоқтамай қан кетіп жатыр екен. Төреші 

айқасты тоқ та тып, қолымды көтергенде 

ғана жеңге німді біліп, уһ дедім.

— Сол жылы Ғалымжан аға отбасылық 

жағдайына байланысты ауылдан кетіп 

қалды. Сөйтіп, Бауыржан Оспанов ауылға 

Мұрат ағамызды шақырды. Бұрынғы 

бапкер көбіне үлкен балаларға көңіл бөле-

тін де, мені кішкентай деп аса мән бер-

мейтін. Мұрат аға бірден өзінің баласындай 

көріп, бокстың небір «сиқырларын» үйрете 

бастады. Жетінші сыныбымда ол да 

Алматыға кетіп қалды да, көп ұзамай мені 

өзінің жанына шақыртып алды. Біраз уақыт 

соның үйінде тұрып, жаттықтық. Өз бала-

ла рынан артық көрді десем де болатын 

шығар. Ауырып қалған кездерімде жеңгем 

екеуі түнімен көз ілмей шығатын кездері де 

болған. Қазір Алматының Шаңырақ ық-

шамауданындағы спортқа арналған 

мектеп-интернатында жаттығып жүрміз. 

— Отбасы құрғансың. Келіншегің 

Әнел Базанқызы да өзің секілді бокс-

шы. Қазақстан чемпионы атанып, тіпті 

ұлттық құрама сапында да өнер көр-

сет кен. Бірақ соңғы кездері шаршы 

алаңнан көрінбей кетті.

— Үйленгеннен кейін боксты қой  дедім.  

Әйелімнің көзі көгеріп, ерні ісіп жүрге нін 

көргім келмейді. Үйде отыруы тиіс. Қазір 

бір ұлымыз бар. Есімі – Рамазан. Былтыр 

Рамазан айында дүниеге келген. Қанында 

бар ғой, теледидардан бокс жек пе-жегін 

көріп қалса, боксшылар секілді тұра 

қалады да, кәдімгідей жұдырығын сілтеп 

қояды. Соған қарағанда түбі боксшы 

болады-ау.

— Жәнібек, енді демалысың қашан 

аяқталады? Шаршы алаңға қашан 

шығасың?

— Біраз демалыс берген. Жаңа жылға 

дейін мазаламаймыз деді. Содан кейін 

халықаралық турнирлерге қатыса бастай-

тын шығармыз. Келесі жылы бізді Азия 

ойындары күтіп тұр. Одан кейін Катар 

астанасы Дохада әлем чемпионы деген 

атағымды қорғасам деймін. Ең бастысы,   

Олимпиада шыңына көтерілгім келеді. 

мөлшерінде ұйымдастырылып келе жат-

қаны белгілі. Дегенмен облыстық деңгейде 

жастар мен жасөспірімдер арасындағы 

іріктеу турнирі өткізіліп жүргенімен, олар 

республикалық деңгейде бәсеке көрігін 

қыздырып жүрген жоқ. Осыған байланыс-

ты Дүниежүзілік қазақ күресі федерациясы 

мен «Қазақстан Барысы» қазақ күресін 

дамыту қоры тағы бір игілікті істі қолға ал-

ды. Ендігі кезекте өрендер де өзара бәсеке 

көрігін қыздырып, жүлделерді сарапқа 

сала тын  болды. 

Серік ТӨКЕЕВ, Дүниежүзілік қазақ күресі 

федерациясының президенті:

– Үш жылдан бері қазақ күресінен 

«Қазақстан Барысы» жобасын қолға 

алып келеміз. Оның қандай деңгейге 

көтерілгенін баршаңыз жақсы білесіз-

дер. Ендігі кезекте «Жас Барыс» жобасы 

бойынша жұмыс қолға алынды. Бұл 

орай 

да «Қазақстан Барысы» қазақ 

күресін дамыту қорымен бірге ауқымды 

іс-шаралар жүргізу көзделіп отыр. Біз 

былтыр қазақ күресінен Бразилияда 

жастар арасында әлем чемпионатын 

өткізіп қайттық. «Жас Барыс» турнирі 

арқылы өрендер өрелі биіктерге қадам 

басады деген ойдамын. Осындай беде-

сулер арқылы балуандар шеберлігін 

шыңдап, шымылдығын шыңдай түседі.

Үш жыл бұрын «Қазақстан Барысы» 

жобасының алғашқы қазығы Қызылорда 

қаласында қағылды. Қалың қазақ тұратын 

өңір осылайша өзге аймақтарға өнеге көр-

сеткен болатын. Содан кейінгі жылдарда 

аталмыш турнир республикалық деңгейге 

көтерілді. Соның нәтижесінде турнирдің 

іріктеу кезеңі еліміздің барлық аймағында 

өткізілетін болды. Сыр бойы тағы бір жаңа-

шыл істі қолға алды. Жас өрендер арасын-

дағы «Жас Барыс» белдесулері де осы 

құтты мекеннен бастау алды. Келешекте ол 

еліміздің басқа аймақтарында өткізіліп 

тұратын болады. 

Сәрсен ҚҰРАНБЕК, «Қазақстан Барысы» 

қазақ күресін дамыту қорының атқарушы 

директоры:

– Қазақ күресі бізге әкенің қанымен, 

ананың сүтімен дарыған қасиет қой. 

Рас, бір жылдарда ол ұмыт қалып қой-

ғаны жасырын емес. Десек те, елдің 

ішінде оған көңіл бөлген жанашыр 

жандар аз болған жоқ. Осының нәти-

жесінде ұлттық күресіміз ұмыт қалмай, 

бүгінгі күнге дейін жетті. Ендігі кезекте 

ұлттық күресті жоғары деңгейге көтеру 

– парызымыз. Осы бағытта Дүниежү-

зілік қазақ күресі федерациясы, біздің 

дамыту қорымыз және басқа да 

мекемелер ортақ іске жұмылып, игілікті 

істерді бірігіп жүзеге асыра бастадық. 

Алдағы уақытта Тараз қаласында қазақ 

күресінен Евразия кубогын сарапқа 

салуды көздеп отырмыз. Оған Еуропа 

мен Азияның бірқатар мемлекеттерінен 

балуандар келеді деп күтілуде. Бұл – ал-

ғашқы жылдарда қол жеткізіліп отырған 

нәтижелер. Келешекте одан да үлкен 

жобалар жасалады деп ойлай мыз. 

Сыр өңірінде өткен «Жас Барыс» 

додасына еліміздің барлық өңірінен дерлік 

өрендер келіп бақ сынады. Олардың ара-

сында қызылордалық ұландар өздерінің 

дайындық деңгейі жоғары болғандығын 

тағы бір аңғартты. 1996-1997 жылдарда 

өмірге келген жасөспірімдер арасында 

жеті салмақта жүлделер сарапқа салынған 

еді. Соның үшеуі бозкілем иелеріне бұйыр-

ды. Атап айтқанда, Рахат Советов (51 келі), 

Райымбек Рантаев (57 келі) және Рахман-

берді Әбдірашит (64 келі) жеңімпаз атан-

ды. Қалған салмақтарда атыраулық Жүніс 

Бекет (46 келі), алматылық Әбдіқасым 

Сахан (72 келі), жамбылдық Жасұлан Көр-

пебай (81 келі) және қарағандылық Ақжі-

гіт Оралов (81 келіден жоғары) чемпион-

дық атаққа қол жеткізді. 

1994-1995 жылдарда дүниеге келген 

жастар арасында Жамбыл облысының 

балуандары – Нұрдәулет Ораз (60 келі) 

және Дәулет Пахриддинов (80 келі), шым-

кенттік Ерсұлтан Мұзаппаров (70 келі), 

Шығыс Қазақстан өңірінен Ерасыл Қажы-

баев (90 келіден жоғары), қызылордалық 

Нұрым Сәлімгереев (90 келі) жеңімпаз 

тұғырына көтерілді.

Ал 1998-1999 жылдарда туылған 

бала лар арасында Жамбыл облысынан 

келген – Нұрзат Сәлімбаев (38 келі), Ернар 

Үсіпұлы (46 келі), Рашит Махмұтов (55 

келі), Аты рау облысының таланттары – 

Әділет Құл шым (50 келі) мен Саян Қайыр-

ғалиев (66 келі), Оңтүстік Қазақстан 

облысының үміті Марат Оразәлі (42 келі), 

Шығыс Қа 

зақс 

Құнан (60 ке лі), Астананың қыраны Мәди 

Қожахметов           (73 келі) топ жарды.  

Қызылорда  облысы           

Жалпы, биыл ең көп телекөрермен жинаған 

айқастардың қатарында Генаның тағы екі жек-

пе-жегі бар. Ирландиялық Мэттью Маклинмен 

болған кездесуін теледидардан 1,1 миллион 

көрермен тамашаласа, пуэрто-риколық 

Габриэль Росадомен болған айқасын 813 мың 

телекөрермен теледидардан тікелей эфирде 

қараған. Салыстырмалы түрде айтайық, 

украиналық Владимир Кличко мен ресейлік 

Александр Поветкиннің 5 қазанда өткен 

айқасын НВО телеарнасы арқылы 1,2 миллион 

көрермен тамашалаған. Онда да бұл – тікелей 

эфир мен қайталауды қосқандағы көрсеткіш. 

Бұл жекпе-жек телеаудитория бойынша биыл 

9-орынды иемденді.

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№195 (1106) 

7.11.2013 жыл, 

бейсенбі

— Бәрі Алланың қалауымен шығар. 

Шыны керек, бірден әлем чемпионы 

атанамын деп ойлаған жоқ едім. Былтыр 

ел

ел ч

емпи

онат

ын

ж

ең

іп

а

лдым. Сосын осы 

жазд

а  А

ия ч

емпи

оны

чемпионатында әр жекпе-жегімді соңғы 

айқасым секілді өткіздім. Басында үшінші 

орынға іліксем болды деп ойлағанмын. 

Жартылай финалға жеткенде, «ары қарай 

екі-ақ қадам қалды ғой, осы жерде өлсем 

де чемпион болып кетейін

н

»  деп алдыма 

.

— Дегенмен сен

— Шыны к

ер

ек, бір 

жылдың ішінде тур-

ни

нирл

ер тт

ым

к

өп б

ол

олып

к

ет

ті. Жиын – шаршы 

алаң, жиын – шаршы алаң, әйтеуір бірінен 

кейін бірі жалғасып жатты. Адамды шар-

шатып жібереді екен. Әлбетте, бәріне де 

шыдауымыз керек, бәріне де қатысуы мыз 

керек, оны жақсы білемін. Бірақ кейде ағ зам 

оған төтеп бере алмай

й жа

жа

тт

ы.

Ә

ре

ң

шы

шы-

жек

пе-ж

екті

ө

өт

кі

к

ей

йін

, 

, 

сосын қоямын» деп өзімді қай рау мен 

болдым. Қазір  үйреніп қалдық қой, енді 

қандай ауыртпалыққа болса да шы даймыз.