Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015

182 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
айналады, ол жо ары дрежеге к теріледі немесе керісінше "жымны 
леуметтік кемелденуі, бірлігі мен т"ратылы дегейі де т мендейді. 
Атал ан рдісті ба ыттылы ы мен арындылы ы ("жымны "йымда-
су дегейі, кемелденуі, бірлігі жо арылайды немесе т мендейді, жылдам 
немесе баяу жзеге асады жне т.б.) масатты ба ыттал ан рекеттер-
ге туелді, леуметтік басаруды ызметі сйкес келетін ба ытты 
мазм"нына байланысты.
Lжымны леуметтік #$рылымыны дамуы. Я ни, осы "жымны 
"рамына кіретін топтарды леуметтік бейнесі мен оларды за-
ра арым-атынастарын жетілдіре тсу болып табылады. @жымны 
леуметтік жне ксіби "рылымы ндірістік жне экономикалы 
шарттар а байланысты ата "рылады: ызмет ету саласы, меншік 
трі, салалы жне технологиялы ерекшеліктері, материалды жне 
ндірістік база. Медициналы мекемелерде ебек сипаты, медицина-
лы к мек к рсетудегі ксіби жне біліктілік дрежесіне байланысты 
ебекті к птрлілігі немесе б лінісі болады, б"л ксіби жне леу-
меттік топтарды "рылуына ыпал етеді. Со ан байланысты леу-
меттік басару осы топтарды зара рекеттесуіні институционалды 
жатарына згерістер енгізуге ба ытталуы тиіс.
=леуметтік институттарды #ызметтеріні мазм$нын #$ру, дамы-
ту жне 'згерту — б"лар медициналы мекемелерді ызмет атаруы 
шін те ажет ал ышарттар болып табылады. Ебек "жымына тн 
маызды "йымдастырушылы жне функционалды институттарды 
алыптасуы "ыты нормалар мен "йымдасан тжірибе арылы 
аныталады. Алайда леуметтік зара рекеттер институттарды ыз-
мет атару механизміні згеру ммкіндіктері наты медициналы 
мекемелер "жымдарында саталынып отырады. Б"л ата ережелерге 
негізделмеген, біра негізгі технологиялы рдісті тиімділігін арттыру 
шін р трлі "рылымдарды "руда ажетті ммкіндік болып табыла-
ды. Мсыалы, белгілі бір тексеру топтары, сапаны амтамасыз етуге ба-
ыттал ан консилиумдар, медициналы-экономикалы стандарттарды 
сараптау ба алары, емдеу хаттамалары жне т.б. арастырылып отыр-
ан ызмет трлері леуметтік зара рекет институттары "жымы а-
лыптасуына айын сер етеді.
+ызметкерлерді #ызыгушылы#тарын #амтамасыз ету. Басару 
ызметі немі адамдарды оларды ажеттілігінен пайда болатын ма-
сатына емес, олар ж"мыс істейтін медициналы-леуметтік жйені 
масатына жетуге ба ыттап отырады. Денсаулы сатау жйесіні 
нарыты атынастар а бейімделу рдісі барлы медициналы меке-

3.6. Медициналы мекемелерді басару 
183
мелерді ызметкерлеріні тпкілікті мдделерін оз айды, сонды-
тан нарыты экономикалы атынастарды алыптасу жа дайында 
денсаулы сатау саласын басаруда медициналы жне кімшілік 
ызметкерлерді мддесін амтамасыз ететін жне ор айтын ызмет 
алыптасуы тиіс. Басару леуметтануында медициналы мекеме-
лерді ызметкерлеріні мддесіні мынадай жйелерін анытайды: 
ебекті ор ау, медициналы ызметкерлерді ж"мыс жасауына а-
жетті жа дайларды жеілдету жне жасарту; медициналы ызмет-
керлерді денсаулы ын ор ауды амтамасыз ету; леуметтік жа дай 
згерістеріне адамдарды тиімді трде бейімделуін амтамасыз ету; 
медициналы мекемелерді леуметтік "рылымы мен инфра"ры-
лымын дамыту; медициналы мекемелерді ж"мыстарын басару 
рдісіне дрігерлерді жне баса да медициналы ызметкерлерді 
атысуын алыптастыру жне жетілдіре тсу; ызметкерлерді ксі-
би дрежесін к теруді амтамасыз ету; "жымды бірлікті амтамасыз 
ететін институционалды рекетті "йымдастыру; ебек, леуметтік-
саяси, ндірістік, шы армашылы жне т.б. о амды белсенділік 
трлерін дамыту; ызметкерлерді бойында инновациялар а тартым-
дылыты алыптастыру, инновациялы даярлы пен инновациялы 
ба дарды дамыту.
=леуметтік-психологиялы# сйкестікті #амтамасыз ету — б"л рбір 
"жымны жне ызметкерлерді жеке ерекшеліктеріне байланысты. 
Басару рдісінде сіресе, маызды мселе трлі дрежелі басарушы-
ларды кадрларды іріктеу жне та айындау болып табылады. Б"л дре-
жедегі ызметкерлерді тек ана ксіби біліктілігі ана емес, сонымен 
атар, леуметтік-психологиялы талаптар да ескеріледі.
Сонымен, леуметтік жне адамгершілік дегейі жоары шаын топ#а 
ережелерді са#тамайтын ж$мысшыны #осса, онда б$л жадай $жыма еш 
зиянсыз жне аталан ж$мысшыа тиімді болып табылады. Ал керісінше, 
#алыптасу дегейі т'мен $жым болса, онда оан ережелерге толы# баы-
натын жне талаптара сай маманды енгізсе, жадай одан сайын ушы-
уы м%мкін.
Lжымны леуметтік #$рылымыны ж%йешесінде прогрессивті 'з-
герістерді #амтамасыз ету. @жымны демографиялы "рылымыны 
немесе белгілі бір б лімшесіні артаю тенденциясы байалса, дереу 
жас жне тжірибелі кадрлармен сйкестілігін амтамасыз ету керек 
немесе ызметкерлер санын жас мамандар арылы толытыру ажет.
Мысалы, кез келген бас#ару ж%йесі жоары дрежеде орындаушылы# 
тртіпті талап етеді. Сонымен #атар, егер медициналы# мекемені бас 

184 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
дрігері жоары дрежеде орындаушылы# тртіпті к%шейтуге баыт-
талан шараларды ж%зеге асырса, онда басшы б$л шаралар дрігерлерді, 
орта #ызметкерлерді жне #ызмет к'рсетуші #ызметкерлерді м%ддесі 
мен #ажеттіліктеріне негізделген болса ана $жымды бас#ару #$ралы 
ретінде не$рлым тиімді болатынын т%сіне білуі тиіс.
Барлы дегейдегі медициналы мекемелер шін басаруды тиімді 
механизмі т"р ындар а медициналы-санитарлы жне профилакти-
калы к мек к рсету жне "йымдастыру, медициналы мекемелерді 
аккредитациялау, дрігер мамандарды лицензиялау жне медициналы 
ызмет к рсетуді к лемі мен сапасын реттеу сияты барлы медици-
налы мекемелерді ызметтеріні ведомстволы салааралы стан-
дарттары жйесін жасау жне енгізу болып табылады.
Ынталандыруды нары#ты# механизмдерін енгізу. Материалды 
жне рухани ынталандыру трлерін олдануды йренбей, леуметтік 
рдістерді басару а болмайды. леуметтік рдісті б"л объективті 
ажеттілігін ынталандыру принципі сипаттайды. К птеген ынталан-
дыруы нарыта механизмдері экономикалы атынастар а сер 
етеді, ебек німділігін, д"рыс жне шы армашылы ебекті, тртіпті, 
біліктілікті к теруге ызы ушылыты оятуды жо арылатады. Денсау-
лы сатау саласын басару органдары леуметтік серіктестікті лгісін 
басаруда келесі шарттар бойынша алыптастырады:
келісс здер барысында екі жаты тедігі жне ж"мысшылар мен 
●
ксіпкерлерді "ы ын шектеуге жол берілмеуі тиіс;
келісс здер барысында келісімге келу дістері мен тсілдеріні ба-
●
сымды ы алыптасуы;
келісімдерді орындауды міндеттілігі;
●
арым-атынастар жасау барысында ы сенім мен зара 
●
сенімділік;
ріптестік барысында кеес беруді т"раты трде ткізу;
●
алын ан міндеттемелер шін жауапкершілік.
●
@жымды келісімшартты рбір келесі дегейі немесе келісімі 
не "рлым жо ары дрежедегі келісімшарттарын т мендете алмайды 
жне ызметкерлер шін алды ыларымен салыстыр анда, не "рлым 
тиімділігімен айрышалануы тиіс.
леуметтік басаруды тиімді стратегияларын, тетіктерін жне 
"ралдарын жасауда трлі модельдеуді, болжам жасауды, медици-
налы-леуметтік зерттеулерді маызы зор болып табылады. Олар 
"жымда ы крделілігі мен жіктелуі р трлі леуметтік рдістерді ашу а 
к мектеседі, басарушы органдар мен менеджерлерге наты апарат-

3.6. Медициналы мекемелерді басару 

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: