Оқулық Қазақ тіліне аударған А. М. Марқабаева Жауапты редакторы проф. Т.Қ. Рахыпбеков 2015

3.6. Медициналы мекемелерді басару 
187
сияларын, #ызметкерлерді бас#ару #ызметтерін, жоары бас#арушы ор-
гандар (денсаулы# са#тау саласын бас#ару органдары) жат#ызуа болады. 
Б$л субъектілер баалау %рдісіне кешенді баа беруге, жасауа, 'ткізуге, 
бас#аруа жне т%зетуге м%мкіндік береді. Соы уа#ытта осындай субъ-
ектілерді #ажеттілігі артуда. Біра# $жымды# органдар детте #ыз-
меткерлерді #ызметін тар ма#сатты $жымды# баалауа алып келеді 
(сыйа#ыларды б'лу #орлары, #ызметкерлерді іріктеу, даярлау, аттеста-
циялау жне т.б.) жне уа#ыт пен #аражатты к'п м'лшерін #ажет 
етеді. Lжымды# баалау субъектілеріні ж$мысыны тиімділігі #аты-
сушыларды м$#ият тадалып алуынан жне оларды ж$мысын аны#-
тайтын #$жаттарды сапасына туелді. Біріншісі — баалауды д$рыс 
сапасын #амтамасыз етеді, ал екіншісі — #ызметкерлерді ж$мысын ба-
алау %рдісі кезіндегі шиеленістерді алдын алады.
Медициналы ызметкерді ж"мысын ба алау шін сарапшылар 
мынадай ал ышарттар бойынша тадап алынады: біліктілігі, апарат-
тандырылуы, немшілдігі. Медициналы ызметкерді ж"мысын ба а-
лау жйесіне ойылатын маызды ал ышарт — оны жйелі трде ткізу 
ммкіндігі болып табылады.
Б$л алышартты маыздылыы — назара тек #ана соы кездегі 
о#иалар ана алынады. Басшы объективті т%рде #ызметкерді соы 
кезедегі жетістіктеріне назар аударады, себебі, осы к%нгі тапсырма-
лар аса маызды, ал б$рыныра# жасалан іс-рекеттерді маыздылыы 
т'мендейді. Осындай жадайда о баалар $мытылады, ал теріс баалар 
деттегідей к'пке дейін есте са#талуы м%мкін.
@жымды басаруды діс-тсілдерін леуметтік зерттеулер нти-
жесі к рсеткендей, табысты менеджерлер ызметкерлерді басару а ба-
ыттал ан шешімдерді абылдау кезінде ж"мыс уаытында жіберілген 
ателер, ж"мыс тртібіні б"зылуы жне т.б. сияты сипаттамалар л-
кен р л атарады, біра оларды ызметкерлерді сапасын ба алауды 
сенімді апараты ретінде абылдау а болмайды. Медициналы меке-
мені ызметкерлеріні ж"мысын ба алау шін сарапшыларды сырт-
тан шаыру а болады (рекрутингтік фирмалар, ызметкерлерді ба алау 
орталытары, консалтингтік мекемелер).
Медициналы# мекемелердегі шиеленістер. Медицина леуметтануы 
шін шиеленістерді екі ба ытта зерттеу маызды.
Біріншіден, денсаулы сатау саласында ы реформалар таусылмай-
тын леуметтік аты ыстарды тудырады. Осы шиеленістерді таби а-
тын зерттеу денсаулы сатау жйесіні ызметіне тзетулер енгізуге 
ммкіндік береді.

188 
III Блім. Денсаулы сатау саласын басару леуметтануы
Екіншіден, денсаулы сатау саласында дстрлі бюрократиялы 
мекемелермен атар жаа нарыты "рылымдар пайда болды. Rз ке-
зегінде б"л р трлі шиеленістік жа дайларды тудырады, оларды тсін-
бей жеке "рылымды элементтерін жне денсаулы сатау жйесін 
т"тастай табысты басару ммкін емес.
Заманауи медициналы мекемелер леуметтік шиеленістерді т"тас 
табын тудырады. Оларды маыздысы — масатты болжау шиеленісі. 
Бюджеттік медициналы мекеме — з ызметін ата ережелер, н"сау-
лытар, нормалар жне тртіпті саталуына негіздейтін инструмен-
талды "йым. Мекемені алдында кера ар жне тіпті зара сйкеспейтін 
масаттар туында ан кезде шиеленіс пайда болады.
Медициналы# мекеме алдында сапалы тегін медициналы# к'мек жне 
а#ылы медициналы# #ызмет к'рсету міндеттері #ойылан, біра# сонымен 
#атар, #аржылы# жне материалды# ресурстар елеулі м'лшерде #ыс#ар-
тылан жне медициналы# к'мек к'рсету тарифтері т'мендетілген. +ор 
бар кезде белгілі бір уа#ыт к'лемінде #ойылан міндеттерді орындауа 
болады, біра# #ор сар#ылан кезде баыттарды р#айсысыны жылжуы 
тек #ана бас#аларды шыыны ар#ылы м%мкін болады. Осы міндеттерді 
орындау жауапкершілігі к'птеген адамдара жне б'лімшелерге ж%ктел-
гендіктен ма#саттарды кереарлыы мамандандырылан ж$мысшы топ-
тарыны шиеленістік #арым-#атынасына алып барады, #ызметтерді 
б$зылу сипаты #алыптасады
1
.
+азіргі жадайда #ызметтеріні ма#саттарын 'здері тадайтын 
жеке медициналы# мекемелер уа#ыт 'ткен сайын к'бейе т%суде, яни, 
олар ма#сат к'здеу субъектілеріне айналады. =леуметтік жоспарда б$н-
дай мекемелер одан рі шиеленісшіл. Б$ндай белгілер тн мекемені іштей 
шиеленіске бейімділігіні себебі — олар адамдарды жеке рекеттері-
не, яни, жекелеген индивидтерді субъектілік бастауларына баса назар 
аударады. Табыс табу ма#саты бойынша леуметтік ріптес ретінде 
#ызметкерге талаптарды барлыы #ойылады, ал шын мнінде #ызмет-
кер шексіз жалдамалы ж$мысшы к%ші ретінде ана #алады. =леуметтік 
демагогия астарында ксіпкерлер ж$мыс к%ніні $за#тыы туралы, ден-
1 
ызметкерлерді ж"мысын б"лай ба алау ызметкерлерді ынталандыруды заманауи 
психологиялы тріне сйкес келмейді. Марапаттаулар жазалау а ара анда не "рлым 
тиімді болып келеді, біра стсіздіктер мен ателіктер ксіби дамуда табыс сияты маыз-
ды р л атарады. Осылайша ткен негативті ба алар азіргі уаытта ы ызметкерді ксі-
би потенциалына сай емес. Б"ндай жа дайларды алдын алу шін ызметкерлерді ба алау-
ды мониторингтік принципін олдану ажет, нтижелері жйелі трде арнайы "жатта 
к рінеді, б"л "жат «Ж"мысшыны мансапты т л"жаты» деп аталады. Атал ан ба алар 
кешенінде жоспарлан ан іс-шараларды жзеге асуын баылау а болады. Мансап т л"-
жаты осы мекемеде ж"мыс атар ан уаыт бойы ж"мысшымен бірге болады. 

3.6. Медициналы мекемелерді басару 
189
саулы# пен ебекті са#тау, демалыстарды #амтамасыз ету т.б. тура-
лы задарды б$зады. Нтижесінде леуметтік шиеленіс меншік иелеріні 
ма#саттары арасында, $йымны бас#арушылары арасында жне негізгісі 
$жым #ызметкерлері арасында пайда болады.
Медициналы-леуметтік с"рауларды нтижелері бойынша, шие-
леністерді ту ызатын жне дамытатын факторларды ба алауда ЕПМ-
ні басарушылары мен дрігерлерді арасында лкен айырмашылы 
бар.

жүктеу/скачать 1,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: