Инкассалық өкім - заң актілерінде көзделген жағдайда ақшаны жөнелтушінің келісімінсіз, оның банктік шотынан ақшаны алу үшін пайдаланылытын төлем құжаты. Инкассалық өкім салық және кеден органдарына төленбеген телемдерді,
сондай-ақ соттың шешімі бойынша басқа да төлемдерді талап ету
жағдайында колданылады. Мұндағы салық және кеден органдарының
инкассалық өкімімен басқасы міндетті түрде соттың шешімдері,
бұйрығы, қарары және қаулысы бойынша берілетін орындау парағымен бірге
жүреді.
Инкассалық өкімде төлемнің тағайындалуы ақшаны аударушының банктік
шотынан, оның келісімінсіз ақшаны алуға қүқық беретін заңдық актіге
сілтеме көрсетіледі.
Салық және кеден органдарынан келіп түскен инкассалық өкім сомасы
аударушының шотындағы қаражат көлемінде төленуі мүмкін, яғни қаражат
көлемі толық жетпеген жағдайда, сол құжаттың келесі бетіне «жартылай төленді» деген белгі қойылуға тиіс. Қалған сома қаражаттың шотқа түсуіне
қарай төленеді. Тек қана соттың шешімен келетін инкассалық өкімдер шотта
қаражат сомасы жеткілікті болған жағдайда теленеді, керісінше жағдайда ол
шоттағы қаражат қозғалысына тиым салынды. Мұндай төлем құжаттары
басқа қүжаттарға қарағанда кезектен тыс төленуге тиіс.
Чекпен есеп айырысу. Чекті есеп айырысу барысында төлем құралы
ретінде занды және жеке түлғалар пайдалана алады. Чек арқылы ссеп
айырысудың қолайлылығы мынада:
егерде төлеуші тауарды шығарға дейін төлегісі келмей, ал
жабдықтаушы төлеуге кепіл бергенше тауарын жібергісі келмеген
жағдайда;
сатушы белгісіз болған жағдайда.
Еліміздегі чекті пайдалану барысы 1998 жылғы 5 желтоқсандағы ҚР
Ұлттық банкі Басқармасының бекіткен №266 қаулыға сәйкес жүзеге асады.
Аталған ережеге сәйкес чектер темендегідей түрлерге бөлінеді:
