БАЙЛАНЫСТЫ ЖАСЫ КӘМЕЛЕТКЕ ТОЛМАҒАНДАРДЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
117
 ~ 
 
1)ашық ортада қолданатын тәрбиелік әсер шаралары; 
2)жабық ортада қолданатын тәрбиелік әсер шаралары. 
   Бірінші  түрге  сынама  кіреді.  Сынама  кәмелетке  толмағандардың  қарым-
қатынас  ортасында,  «сынама  агенттерінің»  қаралуымен  жүреді.  Сынама  агентінің 
міндеттеріне  социалдық  зерттеу  жүргізу,  кәмелетке  толмағанның  тұлғасын  және 
оның жүрген ортасының жағдайын зерттеу жатады. 
   Кәмелетке  толмағандардың  істері  бойынша,  соттармен  қолданылатын 
тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шаралары арасында жабық ортада айналысу немесе 
институализация  ерекше  орын  алады.  Институализация  тәрбиелеудің  мәжбүрлеу 
шарасы болып табылады. Оның негізгі мазмұны-арнайы жабық мекемеге, тәрбиелеу 
үйлеріне,  түзеу  мекемелеріне  орнату,  басқаша  айтқанда,  қозғалу  бостандығын, 
мінез-құлық түрінің таңдауын, кейбір құқықтар мен бостандықтарын шектеу [3]. 
   Еліміздің  қылмыстық  заңы,  қылмыс  жасаған  кәмелетке  толмағандарды 
қылмыстық жауаптылықтан тәрбиелеу әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолданумен 
байланысты босатуды қарастырған.  
   Бірақ 
қылмыстың 
ауырлық 
дәрежесінің 
заң 
шығарушылық 
классификациясының  болмауы  жағдайында  оның  маңызды  және  шектеуші  мінезі 
болмас  еді.  Қазақстан  Республикасы  жаңа  қылмыстық  заң  шығарушылығымен 
кішігірім ауыр, орта ауыр, ауыр және аса ауыр қылмыстар категоризациясы бар.  
    Ескі  нормаға  сай  белгісіздік  ҚР-ң  қк  жаңа  нормасымен  жойылды.  Оның 
нақты  мазмұны  кішігірім  ауыр  немесе  орта  ауыр  қылмыс  жасаған  кәмелетке 
толмағандарға тәрбиелеу әсері бар мәжбүрлеу шараларын қолданумен жазалаудан 
босату  мүмкіндігі  беріледі.  Одан  басқа  ҚР  Қылмыстық  Іс  Жүргізу  Кодексі  бойынша 
тек  сот  кәмелетке  толмағандарға  тәрбиелік  әсері  бар  шараларды  қолдану  құқығы 
бар [4]. 
 Бұл ережелер Қазақстан Республикасының ҚК 81 бабында тәрбиелік әсері бар 
мәжбүрлеу  шаралары  көрсетіледі.  Кәмелетке  толмағанға  сотпен  келесі  тәрбиелік 
әсері бар мәжбүрлеу шаралары қадағалынады: 
а) ескерту; 
б) 
ата-аналарының 
немесе 
олардың 
орнындағы 
адамдардың 
не 
мамандандырылған мемлекеттік органның қадағалуына беру; 
в) келтірілген зиянды қалпына келтіру міндетін жүктеу; 
г)  бос  уақытын шектеу  және  кәмелетке  толмағанның  жүріс-тұрысына  ерекше 
таланттар белгілеу; 
д) кәмелетке толмағанға арналған арнаулы тәрбиелік немесе емдеу-тәрбиелеу 
мекемесіне орналастыру. 
Кәмелетке  толмағанға  бір  мезгілде  тәрбиелік  әсері  бар  бірнеше  тәрбиелеу 
шаралары  тағайындалуы  мүмкін.  Тәрбиелік  әсері  бар  мәжбүрлеу  шараларының 
индивидуалдық ерекшеліктерін қарастырайық. 
   Ескерту  кәмелетке  толмағанға  оның  әрекеті  мен  келтірілген  зиянды 
түсіндіруден  және  Кодекспен  көзделген  қылмыстарды  қайталап  жасаудың 
зарадаптарын түсіндіруден тұратын, бір реттік акт болып табылады және ол сотпен 
шығарылады. 
   Қадағалауға  беру  ата-аналарына  немесе  олардың  орнындағы  адамдарға  не 
мамандандырылған мемлекеттік органдарға кәмелетке толмаған тәрбиелік әсер ету 
және оның мінез-құлығын бақылау жөнінде міндеттер жүктеуден тұрады [5]. 
   Келтірілген  зиянды  қалпына  клтіру  міндеті  кәмелетке  толмағанның  мүліктік 
жағдайын және оның тиісті еңбек дағдысы болуын есепке ала отырып жүктеледі. 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
118
 ~ 
 
 Кәмелетке  толмағанның  бос  уақытын  шектеу  және  оның  жүріс-тұрысына 
ерекше  талаптар  белгілеу,  белгілі  бір  орындарға  баруға,  бос  уақыттың  белгілі  бір 
нысанын,  оның  ішінде  механикалық  көлік  құралын  басқаруға  байланысты  нысанын 
пайдалануға тыйым салуды, тәуліктің белгілі бір уақытынан кейін үйден тыс жерде 
болуын,  мамандандырылған  мемлекеттік  органның  рұқсатынсыз  басқа  жерлерге 
баруын шектеуді көздеуі мүмкін [6]. 
 Тәрбиелік әсері бар мәжбүрлеу шараларын мазмұнының ерекшелігі кәмелетке 
толмағанға  индивидуалды  келу  болып  табылады.  Кәмелетке  толмағанға  тәрбиелеу 
әсері арнайы сөйлесулер, қоғамға пайдалы еңбекке баулу, заңдарды, этикалық және 
моральді нормаларды түсіндіру  барысында  іске  асырылады.  Нақты тәрбиелеу  әсері 
бар  мәжбүрлеу  шараларын  таңдаудың  маңызды  шарты-  ата-аналардың,  олардың 
орнындағы  адамдардың  немесе  мамандандырылған  мемлекеттік  органдардың 
кәмелетке  толмағанға  тәрбиелік  әсер  көрсетудің  нақты  мүмкіншілігін  соттың  білуі 
[7]. 
   Кәмелетке толмағандардың  қылмыстық  жауаптылықтан тәрбиелік  әсері  бар 
мәжбүрлеу  шараларымен  босату  келесі  заңда  бекітілген  жалпы  шарттары  болу 
кезінде мүмкін: 
1)  кінәлі  тұлғаның  кәмелетке  толмаған  жасы.  Бұл,  тәрбиелік  әсері  бар  мәжбүрлеу 
шаралары  кәмелетке  толған  тұлғаға  сотпен  қадағаланбайды  деген  сөз.  Басқаша 
айтқанда, кәмелетке толмау факті тек қылмыс жасау уақытында ғана емес, сонымен 
қатар  қылмыстық  жауаптылықтан  босату  кезінде  де  белгілі  роль  атқарады.  Былай 
болса, егер тұлға кәмелетке толмаған болып, қылмыс жасап, ал сотта іс қарастыру 
уақытында  ол  жасқа  келсе,  онда  берілген  тұлғаға  тәрбиелік  әсері  бар  шараларды 
қолданбайды; 
2)тәрбиелік әсері бар шараларын тек сот қолдана алады; 
3)кәмелетке  толмағанмен  жасалған  қылмыс  кішігірім  немесе  орташа  ауырлықтағы 
категорияға жату керек; 
4)берілген тұлғаны кішігірім не орташа ауырлықтағы қылмыс жасағаны үшін бірінші 
рет сотталуы; 
5)кәмелетке 
толмағанды 
қылмыстық 
жазалау 
шараларын 
қолданылмай, 
қарастырылған шараларды қолдану арқылы түзелуі туралы соттың сенімі. Бұл шарт 
бірінші  төрт  шарттардың  логикалық  жалғасы  болып  табылады,  оның  мәні-соттың 
тұлғаның  түзелуі  қылмыстық  жазалау  шараларды  қолданбаусыз,  іске  асырылуы 
туралы соңғы шешімі. 
  Қазақстан  Республикасының  жаңа  Қылмыстық  Кодексінде  мұндай  норма 
жоқ.  Бірақ  Қылмыстық  Кодексінде  кішігірім  немесе  орташа  ауыр  қылмыс  жасаған 
үшін 
бірінші 
рет 
сотталған 
кәмелетке 
толмағанды 
жазалаудан 
босату 
қарастырылған.  Егер  оның  түзелуі  тәрбиелік  әсері  бар  мәжбүрлеу  шараларын 
қолдану жолымен іске асырылады [8]. 
 
Әдебиеттер тізімі 
1. 1997 ж.16 шілдедегі Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі. 
2. 1997 ж. 13-желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексі. 
3. Курляндский В.И. Уголовная отвественность и состав преступления М.1984. 
4. Жасөспірімдер қылмыстар. Атырау газеті 24.11.2011. Имангалиева Ә.Ж. 
5. Ағыбаев А.Н., Қылмыстық құқық (жалпы бөлім), оқулық.Алматы: Жеті Жарғы. 1999. 
6.Сапарғалиев Ғ. Қазақстан мемлекеті мен құқығының негіздері. Алматы,1998. 
7.  Кәмелетке  толмаған  адамдардың  қылмыстары  және  оларды  қоғамға  қарсы  іс-
әрекеттер  жасауға  тарту  жөніндегі  істер  бойынша  сот  практикасы  туралы  Қазақстан 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
119
 ~ 
 
Республикасы  Жоғары  Сотының  2002  жылғы  11  сәуірдегі  №6  санды  нормативтік 
қаулысы. Заң газғті 14.04.2002. 
8.  2011  жыл  18-ші  қантар  Қазақстан  Республикасының  кейбір  заңнамалық  актілеріне 
қылмыстық  заңнаманы  одан  әрі  ізгілендіру  және  қылмыстық  процестегі  заңдылықтың 
кепілдіктерін күшейту мәселелері бойынша өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы 
Заңы Егеменді Қазақстан газеті 20.01.2011. 
 
Резюме 
   В  данной  статье  рассматриваются  актуальные  вопросы,  касающиеся 
воспитание совершивших преступления среди несовершеннолетних.  
        Summary  
 
Pressing questions touching education of criminality among minor are examined 
in this article. 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
120
 ~ 
 
 
______________________________________________________________ 
ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР 
ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ 
______________________________________________________________ 
К.Т. Байниева 
Атырауский государственный университет имени Х. Досмухамедова 
 
ОСОБЕННОСТИ  ПЕРЕВОДЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ АБАЯ КУНАНБАЕВА 
 
   В становлении и развитии многих национальных языков и литератур важное 
место  занимают  переводы,  так  как  в  процессе  перевода  происходит  естественный 
диалог  между  различными  культурами.    Общеизвестно,  что  языки  и  литература 
западноевропейских  стран  многим  обязаны  переводам  с  классических  языков. 
Благодаря  переводным  произведениям    появлялись  новые  языковые  и 
литературные  формы,  просвещались    широкие  читательские  круги.  Переводы 
сыграли  особую  роль    в  древнерусской  литературе,    в  становлении  армянской, 
грузинской и многих других литератур с многовековой историей. « Менее изучен, но 
не  менее  значителен  вклад  переводчиков  в  культуру  арабского  Востока,  Индии, 
Китая,  других  стран  Азии».  [1,  6]  Большое  значение  для    становления 
литературного  казахского  языка  сыграла  переводческая  деятельность    Абая 
Кунанбаева.  
   Годы  жизни  и  творчества  великого  казахского  просветителя  Абая 
Кунанбаева    приходятся  на  вторую  половину  19  века.  Сам  Абай  охарактеризовал 
это  время  как  «волчье»:  «Невежество  впиталось  в  мясо  и  кости  народа  вместе  с 
материнским молоком…». В его родной стране не было ни одного высшего учебного 
заведения, ни одного театра и всего 9 книжных лавок на территорию, равной пяти 
Франция.  Поэтому  становится  понятным  величие  подвига  Абая,  который  в  своих 
произведениях  неустанно  призывал  к  просвещению,  разуму,  красоте.  Наиболее 
эффективным  путем    преодоления  неграмотности  и  отсталости  казахского  народа 
Абай  видел  в  широком  изучении  русского  языка,  использовании  прогрессивных 
достижений русской культуры.                                                                                                       
   Первое  знакомство  Абая  с  русскими  писателями  произошло  не  в  форме 
непосредственного  знакомства  с  оригинальными  произведениями,  а  через  устные 
пересказы  своего  брата    Халиулы  Ускембаева.  Позже  сам  Абай  станет 
пересказывать содержание полюбившихся ему произведений.  Естественно, что для 
такой  формы    языкового  посредничества  типичны  значительные    отклонения  от 
оригинального текста.  
   Обращение  Абая  к  творчеству  А.  Пушкина  как  к  объекту  художественного 
перевода  не  является  случайным.  М.  Сильченко  замечает,  что  «многочисленные 
отклики содержащиеся в лирике Абая 80-х годов говорят о том что он знал и любил 
Пушкина…  Пушкинский  «артистизм»  творчески  осмыслении  индивидуально 
преломился  в  абаевской  лирике  природы,  особенно  в  стихах  о  временах  года» 
[2,109]. Но почему Абай выбирает именно роман «Евгений Онегин», произведение 
чрезвычайно  трудное  в  текстуальном  отношении,  новаторское  по  форме  и 
содержанию?    Ф.  Достоевский,  имея  в  в  виду  переводы,    предназначенные  для 
западноевропейского  читателя,  отмечал,  что  Пушкин  во  многом  непереводим. 
Действительно,  эти  переводы  лишь  отдалённо  приближались  к  художественному 
богатству  оригинала.  А  роман    «Евгений  Онегин»  является  «бесспорно  самым 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
121
 ~ 
 
трудным  для  перевода  и  наиболее  теряющее  при  этом  произведение  русской 
литературы»[3,15]. 
   В переводе на казахский язык роман в стихах русского поэта превращается, 
по  мнению  М.  Ауэзова,  в  «некое  подобие  эпистолярного  романа»  :    «Характер 
Онегина»(«Онегиннің сипаты»), «Письмо Татьяны Онегину»(«Татьянаның Онегинге 
жазған  хаты»),  «Ответ  Онегина  Татьяне»(«Онегиннің  Татьянаға  жауабы»),  «Слово 
Онегина»(«Онегиннің  сөзі»),  «Слово  Татьяны»(«Татьяна  сөзі»)  ,«Слова  Онегина 
перед  смертью»  («Онегиннің  өлердегі  сөзі»)   ,  «Из  слова  Ленского»  («  Ленскийдің 
сөзінен»). Для М. Ауэзова, авторитетного исследователя жизни и творчества Абая,    
ипспользование формы письма – «насилие над Пушкиным». У Пушкина писем почти 
нет»[4.64]  Действительно,  в  романе    А.Пушкина  приводится    содержание  только  
двух писем: Татьяны  к Онегину  и Онегина  к  Татьяне. Но, справедливости ради, 
надо отметить,что упоминаются о еще несколько письмах  Онегина: 
...Он вновь посланье: 
Второму, третьему письму 
Ответа нет.[5,145] 
Необходимо учитывать  исключительно сильную устную традицию казахской 
литературы  во  2-й  половине  19  века.  Это  ее  основная    форма    существования. 
Именно Абай  явился основоположником  письменной  казахской литературы. Но он 
ясно    понимал,  что    его  перевод    не  будет    читаться,  а    будет  слушаться, 
исполняться.    Поэтому  им  были    сочинены    оригинальные    мелодии    к  словам 
Татьяны  и    Онегина.  Таким  образом,  Абай  сумел  в  полной  мере  воспользоваться  
традиционной    формой    казахской    лирической  песни    для  популяризации  романа 
А.Пушкина. 
Обычной  формой передачи  содержания среди казахов  русских романов и 
поэм  была    прозаическая    форма.  Абай    сделал  прозаический  перевод  романа 
А.Пушкина  «  Евгений  Онегин»  одиннадцатисложным  стихом    традиционным    в 
казахской    литературе.  Абай    использует  четырехстрочную  народную  строфу  с 
рифмующимися а-б-а-б. 
          Кроме  того,  Абай    свое  основное  внимание  сосредоточил    на  личных 
отношениях Татьяны  и Онегина, а это  привело и к выбору иного  жанра. 
Разработка    Абаем  исключительно    любовной  линии  тоже  имеет  веские 
причины.  Судьба    современной    женьщины,  ее  право  на  счастье,  конфликт 
человеческого  и  социально-нравственных  препятствий  волновали  не  только 
русского  проекта. Это проблема остро стояла и в казахском  обществе. 
   М.  Ауезов,    автор  эпического    полотна    «Путь    Абая»,  пишет  о    его  
отношении к женской проблеме: «Злосчастная доля  восточной женщины, глубоко и 
волнующе  воспетая  в  народных  поэмах  и  бытовых  песнях,  приобретает  в 
творчестве Абая новый общечеловеческий смысл. В своей поэзий Абай раскрывает 
самую  душу  казахской    женщины  и  девушки  сокровенные  мысли  и  чувства,  о 
которых    там  мало  было  рассказано  в  прежних  поэмах  и  песнях,отражавших 
главным  образом  внешнюю  сторону  их  трагической    судьбы.  Абай  воспевает 
казахскую  женщину  как  основу  семьи,  воспевает  ее  как  готовность  к 
самопжертвованию  как    матери,  мудрость  и  стойкость  ее  в  своей  преданной 
дружбе,  цельность  ее  прекрасной  и  верной  души.  С  гневом  и  страстью,  отрицая 
позорный  институт  калыма,  многоженства  и  порабощения,  Абай  неустанно 
доказывает  в  стихах  неоспоримое  право  женщины  на  равноправие  в 
обществе»[4.236] 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
122
 ~ 
 
   Сосредоточенность  на  проблеме  любви  и  любовного    треугольника  дала  
возможность  Абаю  использовать  «привычный»  конец  cюжетной  линии  Татьяна- 
Онегин, композиционно  закончив  свой перевод  гибелью  Онегина.  Ведь  «с  каждым 
новым  «Письмом»  или  «Словом»  Онегин  Абая  глубже  начинает  понимать  свое 
одиночество    и  ненужность...Плодом  глубоко  проникновения  Абая  в  замысел 
Пушкина является то,что Абай в своих стихах стремился раскрыть душевную борьбу 
Онегина,сердечные  томления, показать его внутренние противоречия.» 
                                           
                                 Жарым жақсы киім киіп, 
                                 Келді жанға жылы тиіп. 
                                 Диуана болды  бұл көңілім, 
                                 Басылмай бір құшып, сүйіп. 
   
                                 Мен бұрылып түзеле алман, 
                                 Қайтсін дедің солрыңды... 
                                 Атам –анам қара жер, 
                                 Сен аша бер қойныңды. 
                                 Сенен басқа еш жерден, 
                                 Таба алдмадым орынымды,                [6.229] 
                                 Бұл сөзде ақыл да бар, ғибрат та бар, 
                                 Өзіңе екіншіде пайда болар. 
                                 Ақылменен ойласаң тоқтау  қылып, 
                                 Сүйкімді менен артық жан табылар.                   [6.232] 
    М.  Ауэзов  справедливо  замечает,  что  по  Абаю    Онегин  «должен  быть 
образцовым джигитом, достойным поражения» [3.65]. 
  На  особенности  перевода  сильно  повлияло  и  то,  что  кочевой  быт 
казахского народа коренным образом отличался от бытовых картин, которые рисует 
А. Пушкин в своем романе: 
                              Бывало, он еще в постели: 
                              К нему записочки  несут. 
                              Что? Приглашенья? В своем деле, 
                              Три дома  на вечер зовут: 
                              Там будет бал, там детский праздник. 
 
                              Вошел: и пробка в потолок, 
                              Вина кометы брызнул ток; 
                              Пред ним roast-beef окровавленный, 
                              И трюфли , роскошь юных лет, 
                              Французской кухни лучший цвет… [5.12] 
 
                              Театр уж полон; ложи блещут; 
                              Партер ти кресла – все купит…      [5.14] 
   Такие  примеры  можно  приводить  бесконечно.  Естественно  ,что    быт 
русского дворянства  вряд ли мог заинтересовать казахского слушателя, он был бы 
ему  абсолютно    непонятен  и  чужд.  Поэтому  весь  сочный  колорит  бытописания  в 
переводе  отсутствует. 
   Роман  А.Пушкина  полон  литературных    реминисценций,  намеков,  цитат, 
ссылок. 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
123
 ~ 
 
«Литературность»  романа  имеет  огромное  значение  для  общей  структуры  
произведения.  И  эта    особенность  романа    Пушкина  не  нашла  отражения    в 
переводе    Абая.  Имена    писателей  и  поэтов    и  их  героев,  которые  постоянно 
упоминаются ходу изложения  были неизвестны казахскому народу , не вызывали  у 
казахов никаких ассоциаций. 
Однако    казахский    поэт  нашел  в  родном  языке  адекватные  художественные  
средства,  позволившие    ему  раскрыть  противоречивый    психологический  облик  
героя Пушкина и выразить свое отношение к нему.  
Стихотворение  «Характер  Онегина»  является  переводом  главным  образом 
X,XI,XII строф первой главы романа: 
                            Жасынан түсін билеп ,сыр бермеген  
                            Дәмеленсе ,күндесе  білдірмеген. 
                            Нанасын ен айтса  да  амалың жоқ, 
                            Түсінде бір кәдік жоқ «алдар» деген.[6.216] 
   З.Ахметов   
в 
статье 
«Абай 
Кунанбаев 
и 
русская 
литература» 
подчкчеркивает,  что  «содержание  пушкинского    текста  передается  Абаем  очень 
близко к оригиналу, с сохранением  построчного соответствия...». Но в общем для  
перевода  Абая  характерно,как  М.Ауэзов  отмечает,то  что  он  довольно    «вольно» 
обращаеться  с пушкинским текстом: «К словам  Татьяны обращенным к  Онегину, 
Абай присоединяет свои сравнения ,понятия и свои слова:          
                             Қаймақ едің көңілімде  
                             Бізге  қаспақ  болды жем , 
Или  
                             Өз қ оранның қақпасын сен, 
                             Қаитты жаптың не айтайын . 
...  вносит  еще  достаточно  своих  узоров.  Из  письма  Татьяны  ,  из  двух  встреч 
Онегина Абай  берет немногое, в большинстве случаев письма Татьяны  и Онегина 
созданы  самим  Абаем    по  мативам  Пушкина».  Подобный  творческиий  диалог 
характерен  для  литературы:современник  Абая    Л.Толстой    в  романе  «Анна 
Каренина»    сюжетную  линию    Онегин  –Татьяна    развивает  в  отношениях  Анна--
Вронский и заканчивает ее гибелью главной героини. 
   Подвижническиий  труд  Абая  предоставил  возможногсть  казахскому  народу  
пользоваться    лучшими    произведениями    русской  литературы  в  повседневной 
жизни.  В  то  время  как  незнание  многомилдлионной  массой    русского  народа 
творчества  А.Пушкина  отмечалось  многими  деятелями  культуры  ,  видными 
писателями . Всеобщая перепись населения Росии 1897 года показала ,грамотность 
всего  населения европейской части  вместе городами составляет 19%, а в Сибири  
только  9%.  На  данные  средних  цифр  влияют    высокие  показатели    грамотности 
среды городского населения : Петербург-63%,  Москва -56%, Киев-44%,  Баку-32%.  
Переводы  Абая  не  отличаются  смысловой  и образной точностью.  «Но  ведь 
то  что  обычно  называют  искусством  перевода  относится  к  области  психологии 
переводчика,  к  его  умению  осуществлять  переводческий  процесс,  создавать 
полноценный  текст  перевода,  делать  правильный  выбор  языковыч  средств, 
учитывая  всю  совокупность  факторов  влияющих  на  ход  и    результат  перевода»- 
пишет  В.Комиссаров.  Абаю  пришлось  учитывать  много  экстралингвистических  и 
экстрапереводческих  факторов.  Кроме  того,  в  этот  исторический  период 
существовали  две  противоположные  концепции  преревода.  Одни  переводчики 
стремились  к  максимальной  точности,  что  нередко  приводило  к  буквализму, 
нарушениям  норм  перевода.  Другие  переводчики  отстаивали  право  на  создание 

Х.Досмұхамедов атындағы Атырау МУ Хабаршысы 
 № 1 (28), 2013 
~ 
124
 ~ 
 
самостоятельного 
произведения, 
особенно 
при 
переводе 
поэтических 
произведений. Переводы Абая имеют вольный, свободный характер, что в принципе 
традиционно  для  данного  исторического  момента  в  развитии  переводоведения.  О 
художественной  удаче  переводов  Абая свидетельсвует их широкое  бытование  в 
народе  и  высокая  степень  сохранности  первоначального    текста.  «Общеизвестны 
многочисленные  сообщения  ученых,путешественников,  этнографов  о  широком 
распространении  стихов    Абая  об  Онегине  и  Татьяне  в  особенности  «Письма 
Татьяны».Так,например,  Д.Львович  в  своих  путевых    записках  отмечал  : 
«Признаюсь  сразу  я  собственным  ушам  не  поверил...    Вообразите  только,  старый 
киргиз воспевал не более, не менее, как письмо  Татьяны Онегину ...» 
Кроме  произведений  А.С.Пушкина,  Абай  много  переводил  М.Лермонтова  и 
В.Крылова и др. 

жүктеу/скачать 3,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: