Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти
жүктеу/скачать 2,51 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бұқак здену.
- Бұқалақ.
- Дәуіржан Т ЛЕБАЕВ («Қазақ әдеби тілінің с здігі» бойынша дайындалды) ТӨРТ ТҮЛІКТІҢ ТӨЛ АТАУЛАРЫ СӨЗ ТЕГІ
- Қалдыбай ҚЫДЫРБАЕВ, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті шығыстану факультетінің доценті, PhD докторы
- АНА ТІЛІ АЛТЫ АЛАШТЫҢ АРДАҒЫ
- Жарқырап қараңғыда жанған шамдай. Нартай жасынан Сыр бойының атақты ақын-жыраулары Балқы Базар, Кете Жүсіп
- Нартай елде жүргенде Сыр бойына Арқадан атақты Тайжан келеді. Нартай бұдан былай Тайжанға еліктеп, даусын он екі тілді татар сырнайына қосып шырқауды үйренеді.
- 1934 жылы маусым айында Алматы қаласында халық өнерпаздарының бірінші слеті өтті. Оған Нартай да шақырылады. Үлкен концертте «Замана бұлбұлы» атты толғауын орын
- Мәскеуден көңілді оралған Нартай Шиелі төңірегіндегі ақын-жыршылар мен әнші- күйшілердің басын құрап, көркемөнерпаздар үйірмесін ұйымдастырды. Ақыр соңында
- Қазақ КСР өнеріне еңбек сіңірген қайраткер атағы берілді. Сол жылы КСРО Жазушылары одағының мүшелігіне қабылданды. 1945 жылы «Құрмет белгісі» орденімен марапаттал
Жылан тиген бұқадай. Есі шығып, меңірейгендікті білдіреді. «Мырза састы, сүрінді, Мұқан түсі құбылды. Жылан тиген бұқадай, Түсінбей түкке тек тұрды» (І.Жансүгіров, Шығ.)
К зімен сүзе қарады, жақтырмады. Шынболат т мен еңкейген күйі сү- зеген бұқадай Жаңбыршыға қа дал- ды (Т.Жармағамбетов, Ақ жауын). Сот қар бұқадай к зінің астымен сүзе қарап, гүрілдеп пәрмен еткен Ар- хиптің алдына түсіп, елпеңдей берді (Х.Есенжанов, Ақ Жайық).
тұқыртып, мойнын күжірейтіп, к зін алартып, қатты ашулану. Ол сүзетін бұқадай мойнын ішіне алып, жұдырығын түйе зіне қарсы жүрген сақадай нық жігіттің түрінен қорқып кетті (Х.Есенжанов, Тар кезең). М ңкеге тура қарамаса да, сүзетін бұқадай басын бауырына алып, бетпе- бет кеп түйіліп тұр ( .Нұрпейісов, Сергелдең).
қарау деген мағына береді. «Ырыс- пен – семіз, бұқа к зденген сары жігіт» (Б.Майлин, Шығ.). Хат- шы орнына дударшашты, сүзеген бұқак зденген біреу отыр (Б.Майлин, Шығ.). Оқшау тұрған екі жігітке келіп тұмсық тіреген соң, еңгезердей бұқа к зденген талтақтай бұжыр бет берік қараны нұсқады. Бұқак здену. Бұқак зден етісті- гінің қимыл атауы. Бастықтың бұ- қак зденуі.
қуандық. йткені Қоқанда бұқақ болып, тамағымыз ісіп кетпесін деп бұқақ жүруші едік» ( деби мысал) «Бұқақ ауруы адамда жаз басында болады. Онымен ауырған адамның тамағы сыртынан седі».
тайынша. Бұқалық. Бұқаға тән әрекет мінез. « кпардың әміркен бұқасы мына біздің Бақтияр секілді бір дәу неме екен. йтеуір, бір заманда бұқалық парызын теу үшін, к ңілсіздеу болса да кеудесін к терді» (Қ.Жұмаділов, Соңғы к ш).
ТӨРТ ТҮЛІКТІҢ ТӨЛ АТАУЛАРЫ СӨЗ ТЕГІ Сонымен, Сұлтан есімі аталған қыпшақ-араб сөздігінде кездесіп, мағынасы алғаш рет араб тілінде жет- кізілген. Қолжазбаның түпнұсқасында қыпшақ сөздері ерекшеленіп қызыл сиямен, ал араб тіліндегі түсіндірмелері қара сиямен жазылған екен. Сөздіктің адам есімдеріне қатысты 22-бөлімі « ﺲْ ﺮَ ﺒْ ﻴَ ﺑ » е с і м і м е н б а с т а л ы п т ы . Қолжазбада есімнің харакаттары, яғни əріптердің асты-үстіне қойылатын дауысты дыбыстардың белгілері де анық қойылған. Есімнің қызыл сиямен жазылуы оның қыпшақ есімі (сөзі) екенін білдіреді, яғни қыпшақ тіліндегі жазылуы «ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ». Түркі тілдеріндегі үндестік заңын ескере отырып, қойылған харакаттары бойынша оқысақ, қыпшақ тіліндегі дыбысталуы – «байбарс», яғни «Байбарыс» болып шығады. Біздің зерттеу барысында көз жеткізген ақиқатымыз бұл ««ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ» есімінің қыпшақ тіліндегі дыбысталуы – байбарс, араб əдеби тіліндегі дыбыс- талуы – бəйбəрс. Ал араб тіліндегі ғылыми, əдеби еңбектерде жазылып жүрген сұлтан есімінің «ﺲْﺮَﺒﻴٍﺑ» [бӣбəрс] нұсқасы – харакаты дұрыс қойылмаған. Тиісінше, соның салдарынан ғылыми айналымға қате енген. Демек, қазақ тіліндегі еңбектерде қолданылып жүрген «Бибарыс» нұсқасы араб тіліндегі осы қате жазылған нұсқа бойынша ауысқан түрі деп есептейміз. «Байбарыс» нұсқасының дұрыс екеніне Сұлтанның көзі тірісінде 1265 жылы өзі салдырған Каир қаласындағы мешіттің қақпасында жəне күмбезінің ішіндегі екі тақтайшада фатха харакатымен «Байбарс» деп жазылғаны дəлел екенін белгілі шығыстанушы Қ.Сəки де айтқан болатын. Қолжазбада «ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ» (Байбарыс) есімін араб тіліне «ﺪﻬﻓ ﺮﻴﻣﺃ» [ʼəмӣру фəһд] деп аударып көрсеткен. Қыпшақ- араб сөздігіне 1894 жылы алғаш зерттеу жасаған неміс ғалымы М.Т.Хоутсма да есімді қолжазбадағыдай «ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ» деп жазып, бірінші компонентінің транскрипциясын [bäi] деп берген. Мағынасын ﻚﺑ [bek] сөзімен синоним ретінде қарастырып, неміс тілінде «Emir» күйінде қалдырған, яғни араб тіліндегі «ﺮﻴﻣﺃ» [ʼəмӣр] сөзін аудармасыз берген. Сөздікке зерттеу жасаған отандық ғалым Ə.Құрышжанов та өз еңбегінде бұл сөздің жазылуы Б а й б а р ы с е ке н і н к ө р с е т ке н . А л з е р т т е у ж ұ м ы с ы н ы ң ə л і п б и л і к бөлімінде Байбарыс та, Бейбарыс та қарастырылмаған. Бұл бөлімде есімнің «ﻲﺑ» компонентін бөлек қарастырып, оны «бей» деп транскрипциялаған. Мағынасын «правитель, амир, бей» деп түсіндіреді де: «каз. би. См. Бейбарс, Есенбей» деп қазақ тіліндегі мағынасын «би» деп көрсеткен. Енді қолжазбадағы есімнің араб тіліндегі («əмӣру фəһд) мағынасына талдау жасайық. Араб тіліндегі «ʼəмӣр» сөзінің мағынасы – əмір, басшы, ал «фəһд» сөзінің мағынасы – барыс.
сөзі араб тілінде бірінші басшыларға а й т ы л ғ а н . М ы с а л ы , « ʼ ə м ӣ р у - л - муʼминӣн» – мұсылман халифтарының, ислам елдері патшаларының титулы, яғни «мұсылман еліндегі бірінші басшы» дегенді білдіреді; «əмӣру-л- бəхр» – адмирал, яғни теңіз флоты саласындағы бірінші басшы; «əмӣру ʼəлǝ̄й» – полковник, яғни полктің бірінші басшысы, т.б. Араб тілінде «əмир» сөзінің «əмір, басшы» деген мағынасына қо с а «бірінші, ең үлкен, ең мықты, бас, нағыз» деген мағынасы да бар. Осы тұсты біраз тарқатыңқырап айтар болсақ, араб тіліндегі «əмӣру-ш-шу‘əрā» тіркесі – бұл ерекше дарындылығын бүкіл түйнекті көктем гүлі екенін ескерсек, мұндада а лғашқы деген ұғымды білдіретін мəн бар. «Бəйшөңгел» сөзіне – «Он екі түлеген кексе бүркіт» деген анықтама берілген. Бəйшөңгел жасы келген, үлкен бүркіт. Бұлардың қатарына «бəй» сөзімен басталатын бəйжігіт,
біріккен сөздерді қоса беруге болады. Келтірілген біріккен сөздердің соңғы компонентіндегі дауысты дыбыстар жіңішке дауыстылар болғандықтан, қазақ тілінің үндестік заңына сəйкес бірінші компоненті де жіңішке «бəй» нұсқасымен айтылған. Жоғарыдағы сөздердің кейбірінде бірінші компонент «бай» болып жуан айтылатын кездері де бар. Мысалы, «байтерек», «байтөбет» жəне т.б. Алайда олар көп еме с. Ал енді «бай» сөзімен байланысты «байсамырсын» – «үлкен самырсын ағаш» делінеді. Бұған байғасқа, қоса) жуан дыбысталып, «ﺲْﺮَﺒ» сөзі сөйлеу тілінде [бəрс] емес [барс] болып айтылады. Ал «ﻲﺑ» сөзіндегі ﺏ [б] дыбысы, өзінен кейінгі ﻱ [й] дыбысы жіңішке дауыссыз дыбыс болғандықтан, (үстіндегі фатха харакатымен қоса) [бəй] болып жіңішке дыбысталады. Демек, «ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ» сөзі араб сөйлеу тілінде [бəйбарс] болып дыбысталады. Ал сұлтан билік жүргізген Мысыр мен Шам елдері диалектісінде жіңішке фатха [ə] харакаты [е] деп дыбысталады. Оған көптеп мысал келтіруге болады. Мысалы, Ливанның астанасы ﺖﻭﺮْﻴَﺑ қаласы араб əдеби тілінде [бəйрӯт], жергілікті халық тілінде [бейрӯт] болып дыбысталады. Өзге тілдерге де халық тіліндегі дыбысталуы бойынша «Бейрут» атымен таралған. Үй мағынасындағы ﺖْﻴَﺑ сөзі араб əдеби тілінде [бəйт], Мысыр, Шам диалектілерінде [бейт] болып дыбысталады. «ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ» есімі де араб əлемі мойындаған мысырлық ақын Ахмад Шауқиға берілген титулды білдіреді. Ұлы ақынға берілген «ʼəмӣру- ш-шу‘əрāʼ» мағынасы «ақындардың ақыны, нағыз ақын, ең мықты ақын, бірінші ақын, бас ақын» ұғымына саяды. Біріккен Араб Əмірліктерінде (Əбу Даби) 2007 жылдан бері бүкіл араб əлемі бойынша жылдың жүйрік ақынын анықтау мақсатында жыл сайын дəстүрлі байқау өтіп келеді. Аталған байқауда ақындар арасында жүйрік шығып, бірінші орын алған ақынға жылдың «бас ақыны» атағы беріліп, арнайы жүлделермен марапатталады. Байбарс, Байбарыс есімінің мағынасы «барыстың барысы, нағыз барыс, алып барыс, ең мықты барыс, бірінші барыс» дегенді білдіреді. Енді ана тіліміздегі «бай» жəне « б ə й » с ө з д е р і м е н б а й л а н ы с т ы ұғымдарды, тілдік қолданыстарды, түрлі нұсқалардағы сөздерді салыстыр- малы түрде зерделеп көрсек. Қазақ тілінде «бай, бəй» сөздері «ең бірінші, алғашқы, ең үлкен, ең биік, алып» деген мағыналарды беретінін байқаймыз. М ы с а л ы , « Қ а з а қ ə д е б и т і л і н і ң сөздігінде» «Бəйбіше» сөзінің бірінші мағынасына «байырғы қазақ қоғамында
екінші мағынасына «жасы үлкен егде тартқан, жұрт сыйлайтын қадірлі, беделді əйел» деген түсініктеме берілген. «Бəйге» сөзінің бірінші мағынасы «Қазақ халқының ерте заманнан
мағынасына «еңбекте, өнерде, спортта жеңіскерлерді іріктейтін жарыс, сайыс» жəне бір мағынасына «жарыста озып шыққандарға берілетін жүлде, сыйлық» деп атап көрсетілген. Мұнда «бəйге» сөзінің түпкі мағынасы бірінші келу жəне бірінші келгенге берілетін сый екені байқалады. Өйткені бəйгеге түскендер озып, бірінші болуды, бірінші келуді мақсат ететіні белгілі. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде «бəйтерек» сөзін «терек туысына тəн
аңызында самұрық құстың бəйтерекке жұмыртқа салатыны белгілі. Сөздікте самұрық құсты «Ертегі, аңыздарда кездесетін ғажайып алып құс» деп түсіндірген. Алып құс алып терекке, яғни бəйтерекке ғана ұя салатыны қисынды. «Бəйтөбет» – «сырттан, төбет ит» деген мағынаны білдіреді. Тегі жақсы, қырағы, алғыр итті немесе қасқырды сырттан десе, үлкен арлан итті жəне үлкен қора күзететін итті төбет дейді. Ал төбеттің ірісін бəйтөбет деп атайды. «Бəйшешек» қар кетісімен шығатын, қызғалдақ құртқашаштар тұқымдасына жат атын т амыр байқадам, байғазы, байғара, байқоңыр, т.б. сөздерді тізбектеп қоса беруге де болады. Аталған мысалдардағы біріккен сөздердің соңғы компоненттері жуан дауыстылар болғандықтан, үндестік заңы бойынша, бірінші компоненті де жуан «бай» нұсқасымен айтылған. Осы сөздердегі «бай» сөзінің орнына жіңішке «бəй» сөзі қолданылғаны кездеспейді. Демек, «барыс» сөзінің құрамындағы дауысты дыбыстар жуан болғандықтан, үндестік заңы бойынша, жуан əуезді «бай» сөзі қосылып, [байбарыс] болып айтылып, «Байбарыс» болып жазылады. Қазақ тіліндегі «бай» сөзінің «дəстүрлі қазақ қоғамындағы дəулетті əл еуметтік жік өкілі», «дəул еті тасыған, əл-ауқатты, табысты» деген мағыналары да бар. Алайда мұндай мағыналы сөздердің жіңішке «бəй» нұсқасы жоқ жəне кісі есімдерінің соңынан жалғанады, яғни бірінші компоненті жуан дауыстылардан тұрса да, жіңішке дауыстылардан тұрса да үндестік заңына бағынбай «бай» күйінде жалғанады. Мысалы, Құнанбай, Кеңгірбай (Кеңгірбəй емес), т.б. Олай болса сөз басында келетін «бай, бəй» сөздері «ең бірінші, алғашқы, ең үлкен, алып» деген мағыналарда, сөз соңынан жалғанатын «бай» сөзі «дəулетті, əл-ауқатты» мағынасында қолданылатынын аңғарамыз. Енді ғылыми айналымда жəне халық арасында кеңінен таралып кеткен «Бейбарыс» нұсқасының пайда болу себебіне тоқталайық. Араб сөйлеу тілінде көрші тұрған дыбыстардың жуан не жіңішкелігі біріне-бірі ықпал ету жағдайлары жиі кездеседі. Мəселен, жіңішке дауыссыз «с» дыбысы жуан дауыссыз дыбыстардан бұрын келсе жуан «с» дыбысына айналады. Ал ﺖﻘﺳ [суқту] сөзіндегі жіңішке ﺱ [с] дыбысы жуан дауыссыз ﻕ [қ] дыбысының əсерінен ﺖﻘﺻ [c̣уқту] болып, жуан ﻂﺧﺎﺳ [сǝ̄хит̣
ун ] сөзіндегі жіңішке [с] дыбысы жуан дауыссыз «х» дыбысының əсерінен «c̣āхит̣» болып жуан дыбысталады. Жоғарыда айтылған «р» дыбысына тəн ереже бойынша «ﺲْﺮَﺒْﻴَﺑ» сөзіндегі сукунді ﺭ [р] дыбысы фатхалы дыбыстан кейін тұрғандықтан жуан дыбысталады. Осы жуан «р» дыбысының əсерінен «б» дыбысы да (үстіндегі фатха харакатымен осы қағида негізінде Мысыр, Шам диалектілерінде [бейбарс] болып дыбысталады. Демек, Сұлтан есімінің «Бейбарыс» нұсқасы Сұлт анның өзі билік жүргізген Мысыр, Шам елдеріндегі жергілікті араб халқының диалектісі негізінде пайда болған жəне өзге тілдерге осы дыбысталуы бойынша тараған деп толық айта аламыз. Ал «Бейбарыс» нұсқасындағы «бей» компонентін парсы тілінен енген теріске шығару мəніндегі қосымша ретінде қарастыратындарға еш негіз жоқ. Олай десек «Бейбарыс» есімі «барыс емес» деген мағына береді. Жауын сескендірген барыс тұлғалы батыр бабамыздың есіміне барыс тұлғалылығын теріске шығаратын мəн беру дұрыс болмас. Мақаланы аяқтай келе тұжырымдар болсақ, Сұлтанның азан шақырып қойған аты – Байбарыс. Мағынасы – «барыстың барысы, нағыз барыс, алып барыс, ең мықты барыс». Ғылыми айналымда кең тараған «Бейбарыс» нұсқасы Сұлтанның өзі билік жүргізген Мысыр, Шам елдеріндегі жергілікті араб халқының диалектісі негізінде пайда болған. Ал «Бибарыс» нұсқасы араб тіліндегі ғылыми, əдеби еңбектерде харакаты дұрыс қойылмауы салдарынан айналымға енген қате нұсқасынан ауысқан түрі. Олай болса, «Бибарыс» н ұ с қ а с ы н м ү л д е м қ о л д а н ы с т а н шығаруымыз тиіс. Əйгілі бабамызды өзге халықтың (яғни Мысыр, Шам елдеріндегі жергілікті араб халқының) дыбыстауымен «Бейбарыс» демей, дүние есігін ашқан кезде əке-шешесі «жауын сескендіретін нағыз барыс болсын, алып барыс болсын, барыстың барысы болсын» деп ырымдап қойған қыпшақ (қазіргі қазақ) тіліндегі өз атымен «Байбарыс» деп атағанымыз жөн. Болашақта латынға көшіп, кирилл əліпбиінде жазылған еңбектерді латын əрпіне қайта көшіру жұмыстары кезінде, Сұлтан есімін латын əліпбиімен осы дыбысталуы бойынша жазып, бастапқы қалпына келтіруіміз керек. Қалдыбай ҚЫДЫРБАЕВ, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті шығыстану факультетінің доценті, PhD докторы БЕЙБАРЫС СҰЛТАН есіміне қатысты деректер «Мемлекеттік тіл – менің тілім» «Том» сөзін тосырқамайық
6 №22 (1332) 2 – 8 маусым 2016 жыл
АНА ТІЛІ АЛТЫ АЛАШТЫҢ АРДАҒЫ «БЕЛГІЛІ АЗА ЫМНЫ Белгілі халық ақыны әрі композитор Нартай Бекежанов көзінің тірісінде-ақ халықтың сүйіспеншілігіне бөленіп, баршаға танымал болды. Халық поэзиясының алыбы Жамбыл Жабаев ол туралы кезінде былай деген еді: О, Нартай, шешен таңдай, қасқа маңдай, Аузыңнан шыққан сөзің шекер-балдай. Айтыссаң, алдырмассың ақындарға, Жарқырап қараңғыда жанған шамдай. Нартай жасынан Сыр бойының атақты ақын-жыраулары Балқы Базар, Кете Жүсіп, Қаңлы Жүсіп, Бұдабай, Тасберген, Омар өлеңдерін жатқа айтып жүреді. Ол ежелгі Шығыс поэзиясы үлгілерін жетік білген. Нартай елде жүргенде Сыр бойына Арқадан атақты Тайжан келеді. Нартай бұдан былай Тайжанға еліктеп, даусын он екі тілді татар сырнайына қосып шырқауды үйренеді. 1934 жылы маусым айында Алматы қаласында халық өнерпаздарының бірінші слеті өтті. Оған Нартай да шақырылады. Үлкен концертте «Замана бұлбұлы» атты толғауын орын- дап береді. Екі жылдан соң Мәскеуде қазақ әдебиеті мен өнерінің алғашқы онкүндігі бо- лып, оған Жамбыл бастаған ақындармен қатар Нартай да қатысты. Мәскеуден көңілді оралған Нартай Шиелі төңірегіндегі ақын-жыршылар мен әнші- күйшілердің басын құрап, көркемөнерпаздар үйірмесін ұйымдастырды. Ақыр соңында ол облыстық филорманияға айналды. Нартай 1949 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің екінші онкүндігіне де қатысты. Бұл мәртебелі жиынды ашқан да Нартай еді. Нартай Бекежановтың өнері көзі тірісінде-ақ әділ бағасын алды. 1939 жылы оған Қазақ КСР өнеріне еңбек сіңірген қайраткер атағы берілді. Сол жылы КСРО Жазушылары одағының мүшелігіне қабылданды. 1945 жылы «Құрмет белгісі» орденімен марапаттал- ды. Нартай ақын 1954 жылы 64 жасында өмірден өтті. Әрі ақын, әрі композитор, әрі орындаушы әнші бола білген жарқын тұлғаның өмірі – халыққа қызмет етудің үлгісі еді. Киелі Сыр бойынан қазақтың к пте- ген текті әулеттері рбиді. Сондай шаңы- рақтардың бірі әйгілі Бекежановтар әулеті. Бұл әулеттен би, батыр, ақын, ғалым шығады. « з жұртыңды құрметтеу – туған лкенің тарихын танудан, адам- дарын ардақтаудан басталады» деген Ел- басы Нұрсұлтан Назарбаевтың ұлағатты с зі к п жайтты аңғартады. Енді осы қағидаға байланысты алдымен, әулеттің алғашқысының тегіне, ата-баба жолына к з жүгіртейік. Арғыннан Шұбыртпалы, Тоқтауыл, Қаракесек (Болатқожа) рула- ры тарайды. Кейін Болатқожаның анасы қалмақ қызы Қарқабат шұбыртпалының ұранына айналған. Кейбір шежірелерде Шұбыртпалыны қаракесек руынан тарата- ды деп айтады. Шұбыртпалыдан: Мәмбет, Үмбет, Олжабай тарайды. Мәмбеттен Жол- шы (ол кісі оң қолынан нері тамған ұста болғандықтан «Жебеші» деп те аталған), Жанайдар, Қара дүниеге келеді. Жолшы- дан – тес (к з тимесін деп оң бетіне күйе жағып қойғандықтан жеңгелері «күйелі» деп атап, кейінгі кейбір ұрпақ «Күйелі» ата лып кетті), Есперлі (к кала) дүниеге келеді. тестен – Тоғанас дүниеге келеді. Тоғанас тан Б генбай, Отарбай, Атарбай. Б генбайдан – Қоңырбай, ал Қоңырбайдан – жауға «Қарқабаттап» шапқан атақты Ағыбай батыр туады. Отарбайдан – Айғара, Айтуар, Санды- бай, Аққозы, лібек, Сүйіндік, Түкібай. Сүйіндіктен – нди, Дәнди, Нышан, Бекежан. нди Сүйіндікұлының ұрпағы кешегі Кеңес Одағына аты шыққан Ма- ман Қалдыбайұлы күріштен мол нім жинап, 1947 жылы Социалистік Еңбек Ері атағын алды. Дәнди Сүйіндікұлының атақты ұрпақтары Аманкүл Ықанқызы, Сәуле Сыздыққызы Қазақстан Суретшілер одағының мүшелері. лімхан Оспанұлы халыққа әндерімен танымал әйгілі сазгер, лімхан мен шімхан Оспановтар елге белгілі нерпаздар, әншілер, Сансызбай Сыздықұлы заң қызметкері, ал Сайлау Сыздықұлы заман ағымына орай «Медеу» атты жекеменшік ндірістік коммерциялық ұжым ұйымдастырып, елеулі іс тындырып жүр. Бұрынғы кезде Сүйіндік әулеті қырдан Сыр бойына келген. Олар Қызылорда облысының Шиелі ңірінде қоныстанған. Енді Сүйіндікұлы Бекежан бабамыздың әулетіне келейік. Бекежаннан – Қожамбет, Бәйімбет, йеке, йтікей, Асан, Үсен, Қонақ бай, Алыпқаш, Ботак з дүниеге келеді. Бекежанов Қожамбеттен – Жүсіп, Жақып туады. Жүсіптен – Шырынкүл, бсемет, Садық, Мәулен, Хамит, Феруза дүние ге келеді. Хамит Жүсіпұлы жоғары пар тия қызметкері болған. Жүсіпова Феруза – қоғам дық және партия қызметкері, Жала- ғаш, Сырдария, Шиелі ауданында хатшы, ауатком т райымы, Оңтүстік Қазақстан об- лысы, Созақ ауданында екінші хатшы болып жұмыс атқарған. Бекежанов Бәйімбеттен – Бабыр, Са- быр, Мәді, Зупын; Бекежанов йекеден – Тәшім, шір, Сәден, Бибіш туады. йеке Бекежанұлы Шиелі ңірінде он сегіз жыл болыс болып, мірден теді. йеке ұлдары Тәшім мен Сәден елге сыйлы билер бо- лады. Бекежанов йеке туралы Оразбек Сәрсенбаевтың кітабында жазылған. Тәшімнен – Сопан, Рүстем, Мәлкен, Нұрбибі, Нұркүл, Пірмағанбет, йтжан, Бибі хан дүниеге келеді. Мұхамеджан Рүстемов к п жыл комсомол, партия қыз- метінде істеп, оған қоса елге танымал ком- позитор, «Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген мәдениет қызметкері», Жур- налистер, Жазушылар одақтарының мүшесі болған.
Бекежанов йтікейден – Нұраш, Нұрман, Салиха дүниеге келеді. йтікей атамыз кезінде бай болған. Оның үлкен баласы Нұраш Қазан т ңкерісіне дейін ауылнай әрі бай болады. Үлкен қызы Алуаштан Мария Серікбай және белгілі аудармашы, жазушы-драматург Оразбек Бодықов туады. Оразбек Бодыковтың ЕСКЕ АЛАТЫН ТАБЫЛАР Деп еді Жамбыл маған: «Қасқа маңдай, шешен таңдай, Аузыңнан шыққан с зің шекер балдай, Айтыссаң алдырмассың ақындарға, Жарқырап қараңғыда жанған шамдай!». Ол к рген маңдайымды жарқыраған, Алдына барған күні қалтыраған. Кейіннен еркін болып ән шырқадым, Елестеп к з алдымда сол тұр ағам. Біржан сал сол дегенім, түсінбесең, « німен жібек есіп, бал бұраған». Абайдан с зде тпесе бір данышпан, Жоқ еді әннен озған Біржан салдан. Тетелес болса-дағы, кімдерден кем, йгілі орта жүзде Мансұр ағам Несіне жасырайын шын сырымды, Нартайды кім білмейді ән шырқаған?! Мені де еске алатын табылар жан. Егер де табылмаса қалар маржан, – Артымда лең, әнім лмей қалса, Мен де бір жан болармын бағы жанған. Талайлар бұл фәниден тіп жатыр, Тағдыры ертелі-кеш кетіп жатыр. Несі арман, біз де – толқын тіп кетсек, Ұрпақтар артымызда бекіп жатыр. мірде жаман атқа қалғаным жоқ, кініш қиянатқа барғаным жоқ. Халық үшін з әлімше қызмет еттім, Сондықтан тсем-кетсем, арманым жоқ. жүктеу/скачать 2,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|