Тамшылары

201
Таңдамалы әңгімелер
екендігіне көздерің жетіп тұрған жоқ қой, – деп, олар-
ды сабырға шақырыпты. 
Ауыл адамдары шалдың сөзін мазаққа айналды-
рып, әбден күлісіпті. 
Арадан бір-екі апта өтпей жатып, бір түні ат үйге 
оралыпты. Сөйтсе, аттың өздігінен босап, тауға қашып 
кеткені болмаса, оны ешкім ұрламаған екен. Ал ат болса, 
өзімен бірге таудағы он екі иесіз жабайы жылқыларды 
да үйіріп ерте келсе керек. Бұны көрген ауыл адамдары 
жиналып кеп, қарттан кешірім сұрапты. 
– Сенің айтқандарың рас шықты. Атыңның 
жоғалғаны сен үшін сор емес қайта бақ болды. Аяқ 
астынан бір үйір жылқыға ие болып, байып шыға 
келдің, – десіпті. 
Қарт басын шайқап:
– Сендер шешім айтуға тағы да тағатсызданып 
тұрсыңдар. «Аты табылыпты, өзі қайтып келіпті» 
деп, осыны ғана айтыңдар, әріге бармаңдар. Әзірше 
бізге анығы осы емес пе? Ал ар жағы не боларын, 
неге ұласарын кім біліпті?! Бір кітапты ашпай жа-
тып, бір сөзін оқи сала, мына кітап түгелдей мына 
жайлы екен деп, кесіп-пішіп айтуға бола ма екен? 
– деп жиналғандарды тағы да әліптің артын бағуға 
шақырыпты. 
Ауыл адамдары бұл жолы қартты көзінше 
мазақтамапты. Іштерінен «Әй, осы, шамасы, ақымақ-
ау» десіп тарқасыпты. 
Бір апта өтер өтпестен жабайы аттарды қолға 
үйретем деп жүріп қарттың жалғыз баласы аттан құлап, 
аяғын сындырып алыпты. Үйін жан бақтырып отырған 
жалғыз баласының аяғын сындырып алып, ұзақ уақыт 

202
Тағылым тамшылары
төсек тартып жатып қалғанын естіген ауыл адамдары 
қартқа «Сенің әнеугүні айтқаның сол күйі рас екен. 
Балаң енді аяғы жарай қоймай, көп уақыт емделіп жа-
тар болса сенің күнің тіптен қараң болады екен» деп 
мүсіркесіпті. 
Қарт болса:
– Сендер әлі де кесіп-пішіп шешім айта қоюға 
асықпаңдар, – депті, – баламның аяғын сындырғаны 
әзірше бізге мәлім болғаны ғана. Ал ары қарай не бо-
лары бізге беймәлім, тіпті болжауға да дәрменсізбіз. 
Өмірде де осындай ұсақ-түйек нәрселерден басталып, 
ар жағы неге апарып соқтырары белгісіз жайттар жиі 
кездеспей ме? – депті әуелгі қалпын бұзбастан. 
Бірнеше аптадай кейін ел шетіне өздерінен сан 
жағынан да, қару жағынан да бірнеше есе басым 
жау тиіп, күтпеген жерден алапат соғыс басталып-
ты. Патшаның соңғы үміті – қолына қару ұстай алған 
бүкіл жастарды соғыс майданына салу ғана болып-
ты. Ауыл ауылды аралаған патша шабармандары 
аяғы сынған кедейдің баласынан басқа ауылдағы жас 
атаулының бәрін тізіп тұрып соғысқа әкетіпті. Ауыл-
ды мұң басыпты. Өйткені мыңғырған жауды жеңу бұл 
жолы тіптен мүмкін емес екендігін, әрі соғысқа кет-
кен балаларының не қаза табатынын, не жау қолына 
тұтқын болып түсерін ел жақсы білсе керек. 
Ауыл адамдары тағы да қартқа келіп: – Сенің 
айтқаның тағы да рас шықты, – депті, – Балаңның аяғы 
сынса да, әйтеуір, қасыңда, көз алдыңда болатыны 
жаныңа жұбаныш емес пе?! Ал біздің балаларымыздың 
соғыстан өлмей, не тұтқынға түспей, аман-есен үйге 
оралуы екіталай. Балаңның аттан құлап аяғын сын-

203
Таңдамалы әңгімелер
дыруы сен үшін қайғы емес, қайта қуаныш болды, – 
десіпті. 
Сонда қарт:
– Сендер-ақ, әйтеуір, тон пішіп тез шешім айтуға 
құмар екенсіңдер, – деп тағы ренжіпті.
– Әзірше бізге мәлім бір-ақ шындықтың бар екені 
белгілі, ол – менің баламның қасымда, ал сендердің 
балаларыңның әскерде екендігі. Алайда бұлардың да 
түбінде қайсысы бақ, қайсысы сор екендігін бір ғана 
Аллаһ біледі, – деген екен. 
Лао Цзу әңгімесін мынадай насихатпен аяқтапты: 
«Асығыс шешім айта салмаңдар! Өмірдің аз 
ғана бөлігіне қарап тұтасын бірден кесіп-пішпеңдер. 
Ақылға салып, әбден саралап барып қана шешім 
айтқан жөн. Әліптің артын бақпастан тон пішуге 
әдеттенбеңіз. Бірақ сонда да ақыл-ойдың адамды ылғи 
да тиянақты бір шешімге итермелейтіндігі шындық. 
Өйткені бір шешімге келе алмай әрі-сәрі күйде жүру 
адамды сергелдеңге салады. Ал өмірдегі саяхаттың 
жалғаса берері сөзсіз. Бір жол бітсе, екінші жол енді 
басталады. Бір есік жабылса, екінші бір есік ашылар. 
Бір мақсатқа қол жеткізсеңіз, екінші бір одан да биік 
мақсаттың қол бұлғап шақырып тұрғанын көреріңіз 
даусыз. Сондықтан беті көрінген мұзтауының (айс-
берг) астына да көңіл аударыңыз». 

жүктеу/скачать 0,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: