«Сөзді алып таста » әдістемесі бойынша ойлауды зерттеу

Ауруға әдістеме бланкілері және нұсқау беріледі: «Бланкіде сөз топтары жазылған.Әрбір топ 5сөзден тұрады.5сөздің ішіндегі 4-уі бір-бірлеріне ұқсас және жалпы белгілер бойынша біріктіріле алады,ал сөздердің ішіндегі біреуі бұл белгілер бойынша сай келмейді және оны алып тастау керек ».Егер зерттелуші нұсқауды түсінбесе,1-2 мысал келтіріп кетуі тиіс.1-ші тапсырмадан 15тапсырмаға дейін жалпы уақыт бекітіледі.Зерттелуші жұмысын аяқтап болғаннан кейін,жауаптарын талқылауын сұрайды.

Экспериментатор хаттамаға жол нөмірін,өзге алынып тасталынған сөзді,зерттелушінің түсіндіргенін,сонымен қатар өзінің сұрақтары мен ескертуін тіркейді.

Алынған мәліметті талдау және өңдеу, «Сөзді алып таста» әдістемесі зерттелушінің түсіндіруі мен мінез-құлық қателігін сапалы талдау басты болып болжалынады. Сонымен қатар, сандық бағасын:

1.дұрыс шешілген тапсырма санын есептеп кілтке сәйкестендіру, дұрыс шешімге 2 баллдан беріледі; (қосымша 1)

2.формула бойынша жалпы бағасы (А) есептелінеді.(таблица 1)

«Сөзді алып таста» тапсырманы уақытқа орындауды түзету.

В тапсырманы дұрыс орындағаны үшін қойылатын балл саны, Т уақыт бойынша орындау.

Сапалы баға шатасудың мінез-құлықты талдауын болжайды. Ең үлкен типті қателер келесі 2 типті болып табылады.

1.Бір сөз алынып тасталынады,қалған төртеуі жалпы сәйкестендірмейді,нақты ситуация белгілері бойынша; мысалы ауру «жапырақ», «бүршік», «терек», «қабық», «бұтақ» деген сөздерден жапырақ сөзін алып тастауы мүмкін.Ол «қазір ерте көктем және жапырақ әлі шыққан жоқ» деп түсіндіруі мүмкін;

2.Сөзде жалпы сәйкестендірімді, бірақ жеңіл- желпі, кездейсоқ, жиі парадоксалды белгілермен: мысалы, ауру «ұя», «ін», «илеу», «тауық қора», «апан» деген сөздер ішінен «ұя» сөзін алып тастауы мүмкін. Ол «ұя, ереже бойынша теректен табылады, ал қалғандары жерде» деп түсіндіруі мүмкін;

Бірінші типтегі қателер талдау деңгейінің төмендеуін куәландырады, ал екінші типтегі қателер- талдау процесінің бұрмалануы туралы.

Зерттелуші жауаптарын мынадай түрде классификациялауға(жіктеуге)болады:

а) категориалды- мәнді, басты белгілер негізінде класқа қатыстыру;

б) функционалды- функционалды белгілер негізінде класқа қатыстыру;

в) нақты- нақты белгілер негізінде класқа қатыстыру;

г) нөлдік- заттық санау,не әрекетсіз талдау функциялары;

Әртүрлі нозологиялық топтағы жауаптар ерекшеліктері:

-Шизофрения кезінде жеңіл-желпі, кейде парадоксалды белгілер бойынша талдау жасалынады.

- Олигофрения кезіндегі талдауда нақты мінез-құлық тасылады, ситуационды байланыстың бөлінуіне бекітіледі.

- Ересектік кемақыл кезінде әсіресе тапсырманы орындауда мүмкін еместік, сонымен қатар қарапайым тапсырмаларда да орын таба алмайды.