«Қоғамдық тәрбиенің халықтық негізі туралы» (мақала, 1857),
«Мектепті құрайтын үш нәрсе» (мақала, 1857)
Педагогикалық әдебиеттің маңызы (мақала, 1857),
«Ана тілі» (1864),
«Балалар әлемі» (1861),
«Педагогикалық антропология» (1867) және т.б.
Негізгі идеялары:
Халықтық принцип: оқыту мен тәрбиелеу жүйесінде әр халықтың өз ұлттық белгілері және шығармашылық көріністеріне деген объективтілік қажеттілік;
Ана тіліне оқыту «сөздің қадір-қасиетін» дамытады, тілдің қоймасына енгізеді, «дүниеге көзқарасты» қалыптастырады;
Еңбек туралы идея жеке тұлғаның дамуының басты факторы ретінде («тәрбиеленушіде еңбекке деген сүйіспеншілікті ұялату, оны еңбек етуге дағдыландыру» қажет);
К.Д.Ушинский (1824-1870)
Еңбектері:
“Азбука” (1872ж.),
“Жаңа азбука” (1875ж.),
«Оқу кітаптары».
Негізгі идеялары:
“Еркін тәрбие” (Руссо бойынша) идеясы: тәрбие ең алдымен өзін-өзі дамыту;
тәрбие міндеттері – туылғаннан бастап адамзат бойында бар гармонияны қорғау, балаға еркіндік беру; «педагогиканың критериумы тек біреу ғана ол – еркіндік»;
баланың ерекшелігі мен оның қызығушылығын ескеру принципі.
Л.Н. Толстой (1828-1910жж.)
Н.К.Крупская (1869 – 1939жж.)
Н.К.Крупская (1869 – 1939жж.)
Негізгі еңбектері:
“Халық ағарту ісі және демократия” (1915ж),
“Еркін мектеп туралы мәселеге”,
“Семья және мектеп”,
“Мектептегі өзін-өзі басқарушылық туралы”,
«Неміс мұғалімдерінің Берлин конгресіндегі еңбек мектебі туралы мәселесі»,
«Ер балаларды «әйелдердің ісіне» үйрету қажет пе?».
Негізгі идеялары:
Коллективизм сезімі – адамгершілік тәрбиесінің негізі;
Коллектившілдік сезімі отбасынан басталады, сондықтан коллективизмге тәрбиелеуде ата-аналардың ролі ерекше;
